Zeekool, De nieuwe delicatesse

Latijnse naam: Crambe maritima

Zeekool wordt onder andere in Frankrijk en Groot-Brittannië verbouwd sinds de 18e eeuw. Vooral in Engeland is het populair; het komt al voor in Thomas Jefferson garden book uit 1809. In Nederland wordt zeekool sinds 2008 geteeld; daarvoor werd het slechts geplukt als wilde groente. Landinwaarts groeit deze groente ook zij het iets minder goed. In de zeelucht groeit zeekool des te beter.

Vanaf 2011 is de zeekoolteelt in Nederland het proefstadium voorbij en is het een exclusief verkrijgbare groente. 

Momenteel wordt deze delicatesse onder de koolsoorten alleen op Texel verbouwd en is het te koop in het voor- en najaar.

Zeekool groeit op zilte grond

Zeekool groeit op zilte grond en in zilte lucht. Een van de ideeën achter het project om zeekool geschikt te maken voor professionele teelt is dat Nederland onder water kan gaan staan waardoor landbouwgrond wel over moet stappen op ´zilte´ gewassen. 

De grond in Nederland zou door zeespiegelstijging kunnen verzilten. 

In dat kader wordt ook de zilte aardappel gekweekt. De stichting Sint Donatus is in samenwerking met de Vrije Universiteit van Amsterdam een project gestart om uit te vinden hoe zilte groenten het meest efficiënt verbouwd kunnen worden.

Zeekool is een wilde groente die nu bedrijfsmatig verbouwd wordt in Texel

Wat is verzilting van de grond?

De gedachte dat Nederland zal verzilten is op zijn minst een dubieuze benadering. 

Er zijn volop wetenschappers die daarvoor geen bewijs zien. 

Natuurlijke verzilting zou door klimaatverandering ontstaan. Verzilting door de mens ontstaat doordat er water voor de landbouw wordt gebruikt dat een klein beetje zout bevat; bijvoorbeeld niet gezuiverd (regen)water. 

Door veelvuldig dit op een agrarisch grondgebied te gebruiken ontstaat er zoutcumulatie; het zout hoopt zich op en het land wordt onbruikbaar voor de meeste gewassen. 

Dit laatste probleem doet zich voornamelijk op kleine schaal in derde wereldlanden voor.

Waar komt zeekool voor?

Zeekool komt in het wild voor aan de kust in Scandinavië, Nederland, België, Groot-Brittannië, de Baltische staten, Oekraïne, Bulgarije, Rusland, Turkije en Jordanië. 

Zeekool komt ook voor in de Verenigde Staten, zij het alleen in de staat Oregon, aan de westkust van de V.S. 

De plant is er geïntroduceerd door Europeanen die graag in Amerika wilden wonen.

Zilte groenten en klimaatverandering?

Een achterliggende gedachte bij het onderzoek naar zouttolerante groenten is dat er verwacht wordt dat een groot deel van het agrarisch gebied in de wereld zal verzilten door stijging van de zeespiegel. 

Deze zeespiegelstijging wordt veroorzaakt door de vermeende opwarming van de aarde. 

Het is een wetenschappelijke vraag of deze daadwerkelijk plaats vindt, maar of je nu klimaatalarmist of klimaatontkenner bent: het kweken van nieuwe, zouttolerante en ecologisch gekweekte groenten is een mooi initiatief dat ook duurzaam is als een eventuele klimaatramp zich niet voltrekt.

Naamgeving zeekool

De botanische naam voor zeekool is Crambe maritima. Crambe is het Latijnse woord voor kool. 

In het Grieks betekent Krambe ´snijden´. Aangezien alle koolsoorten gesneden moeten worden heeft kool in het Latijn de naam crambe gekregen. 

Maritiem betekent ´van de zee'. Zeekool behoort samen met onder andere zeekraal, lamsoor, zeevenkel en zeeaster tot de zilte groenten. 

Zilte groenten zijn groenten die prima tegen zoute omstandigheden kunnen.

Zeekool in het wild

Wat is een halofiet?

In de wetenschap wordt een zouttolerante plant een halofiet genoemd. 

Zeekool is een van de halofieten, net als de andere zilte groenten zoals de zeebiet en zeegras. 

Het plantje komt veel voor op de afsluitdijk. Niet veel gewassen zijn bestand tegen grond met veel zeezout erin maar zeekool wel. 

Zeekool groeit boven de hoogwaterlijn en zal daardoor nooit in contact komen met zeewater. 

De Vrije Universiteit (VU) heeft allerlei experimenten gedaan om te onderzoeken wat het ideale zoutgehalte is van de bodem om zeekool optimaal te kunnen kweken. 

Wat vooral opvalt is dat dichtbij de zee de lucht veel zouter is door een ´spray´ van zeewater die in de lucht aanwezig is. 

Planten als zeekool hebben daar helemaal geen last van. 

De VU doet ook onderzoek naar de zoutbestendigheid van andere gewassen zoals wilde rucola en lepelblad.

Waddenproduct

Nederlandse zeekooltelers hebben zich verenigd in het handelsbedrijf Texel Saline. 

Datzelfde bedrijf is eveneens van plan een zilte aardappel op de markt te brengen. 

Zeekool wordt vooralsnog alleen ecologisch geteeld. Het is een exclusief product waarmee een restauranthouder zich kan onderscheiden. 

Zeekool is een echt waddenproduct. Het heeft het keurmerk ´waddengoud´ wat wordt gegeven aan duurzame producten uit het waddenzeegebied.

Zeekool zelf kweken

Zeekool kun je zelf kweken. Het is een mooie sierplant met leuke bloemen. 

Je hoeft niet aan de zee te wonen om hem in de tuin te houden; hij groeit gewoon landinwaarts maar misschien wel iets minder uitbundig. 

Zeekool houdt van vochtige grond, volle zon en groeit het liefst tussen een paar steenblokken. 

Zeekool wordt een halve meter hoog. Naast de zeekool is er nog een soortgenoot die oorspronkelijk alleen in de Kaukasus groeit: de Crambe Cordifolia. 

Deze plant is eigenlijk nog spectaculairder als het gaat om de sierlijkheid van de bloemen en kan anderhalve meter hoog worden.

Eettips zeekool

In samenwerking met enkele Texelse chefkoks is ontdekt dat zeekool prima rauw kan worden gegeten. 

Het heeft een licht bittere, nootachtige en milde koolsmaak. Zeekool is ook een prima groente om te blancheren of te roerbakken. 

Rauw kan het prima in een stamppot verwerkt worden. Zeekool wordt in Engeland het liefst geblancheerd en gegeten met roomboter of bechamelsaus.

Bronnen artikel zeekool

• http://www.zeekool.nl
• Persbericht Den Burg, 2 december 2011 Han de Kroon Horecavers
• PDF project zilte landbouw Texel, leven met zout water
• http://en.wikipedia.org/wiki/Crambe_maritima
• http://www.neerlandstuin.nl/plantenc/crambe.html
• http://wilde-planten.nl/zeekool.htm