De geneeskracht van de treksprinkhaanboon

Latijnse naam: Parkia biglobosa

Soumbalaballen en de treksprinkhaanboon waar ze van gemaakt zijn, foto Rick Schuiling

Deze boom is deel van de botanische familie Fabaceae. In het Engels heet deze plant de African locust bean. Een locust is een treksprinkhaan, een sprinkhaansoort die onder gunstige omstandigheden kan uitgroeien tot een plaag van tientallen miljarden sprinkhanen die bijvoorbeeld in Pakistan in 2019 verantwoordelijk waren voor verlies van 50% van de totale landbouwopbrengsten. De Nederlandse naam Afrikaanse treksprinkhaanboon is een directe vertaling van het Engels.

De Ghanezen noemen het Dawadawa.

Geografische verspreiding treksprinkhaanboon

Traditioneel gebruik treksprinkaanboon

De bast en het zaad zijn in de Ghanese traditionele geneeskunde onderdeel van een therapie tegen malaria en aambeien. Het fruit is diuretisch ofwel vochtafdrijvend.

Het wordt gebruikt tegen stress, gespannenheid en overspannenheid. Daarbij is het een middel voor de behandeling van brandwonden en kneuzingen.
De boombast is een koortsmiddel, antimalariamiddel en wordt toegepast bij Engelse ziekte of rachitis. Rachitis is eigenlijk een vitamine D-tekort en Engelsen lijden hier relatief veel aan, vooral omdat men te weinig in de zon zit, getuige ook de spierwitte huid die veel Engelsen hebben.

De bladeren van de treksprinkaanboon worden vooral bij malaria ingezet.

Diaserie treksprinkhaanboon

Van spons tot medicijn

In Benin is een onderzoek uitgevoerd naar de verschillende gebruikstoepassingen van de Parkia biglobosa. Met name de medicinale toepassingen verschilden tussen onderlinge regio's en etnische bevolkingsgroepen van Benin.

De boom wordt op de volgende manieren gebruikt: Men maakt er medicijnen, sponsen, bezems, tandenstokers, voedsel, zeep, wierook en kussens van.
De kussens worden bijvoorbeeld gemaakt door de bladeren op te rollen. 

Voor veel mensen is een bos niet een plek waar zomaar wat bomen en struiken staan, waar je doorheen kunt wandelen.

Een bos is een supermarkt, apotheek, warenhuis en doe-het-zelfzaak tegelijk. 

Maar je moet zelf wel handig genoeg zijn om producten te kunnen herkennen en vervaardigen. Het is niet zo erg lang geleden, zeg ruim 2000 jaar toen hetzelfde gold voor de verschillende etnische groepen mensen in Europa.
Wij zijn natuurlijk vooral geïnteresseerd in het medicinaal gebruik van de boom. Het wordt in Noord-Benin toegepast bij:

1. Diarree,
   
2. Dysenterie,
   
3. Onderbuikpijn of middelpijn,
   
4. Cardiovasculaire aandoeningen,
   
5. Blessures,
   
6. Wonden, brandwonden,
   
7. Infectieziekten,
   
8. Malaria,
   
9. Abcessen,
   
10. Gele koorts,
    
11. Schurft,
    
12. Gordelroos,
    
13. Mazelen,
    
14. Waterpokken,
    
15. Oedemen,
    
16. Geelzucht,
    
17. Kinderziekten,
    
18. Lichamelijke vermoeidheid, geestelijke vermoeidheid,
    
19. Hoofdpijn,
    
20. Heuppijn, pijn,
    
21. Reumatische aandoeningen,
    
22. Excessieve gewichtsverlies,
    
23. Elefantasis en
    
24. Verlamming.

Vrucht van de Parkia biglobosa, Foto Ji-Elle

Medicinale werkingen samengevat

Een ander Benins onderzoek laat zien voor welke ziekten deze boom wordt ingezet. Dat is een imponerende lijst met maar liefst 26 verschillende ziekten.
Maagzweer, twaalfvingerige darmzweer, abcessen, leverziekten, diabetes, wonden, zwangerschapsziekten, vergiftigingen, hoge bloeddruk, gele koorts, constipatie, pijn, schimmelinfecties, ingewandswormen, diarree, dysenterie, cholera, slangenbeten, beten van andere giftige dieren, geslachtsziekten, tandpijn, waterpokken, mazelen, tandvleesontsteking, koorts en malaria. 

Het merendeel van deze geneeskrachtige werkingen zijn bovendien geverifieerd door wetenschappelijk onderzoek.
De plant wordt niet alleen in Benin gebruikt, maar in grote delen van Afrika. 

Het doel van de onderzoekers was om een samenvatting te maken van alle traditionele medicinale werkingen en welke werkzame stoffen in de plant zitten.

Dit soort onderzoeken zijn handig voor andere wetenschappers die op zoek zijn naar geneesplanten voor het ontwikkelen van een nieuwe therapeutische aanpak.

Neuroprotectieve werking van Parkia biglobosa

De treksprinkhaanboon beschermt de hippocampus en de neurologische verbindingen in de hersenen, zo laten Braziliaanse onderzoekers weten in hun publicatie.

Men weet niet exact hoe deze werkzaamheid in elkaar zit, maar men ziet dat de fenolzuren ervoor verantwoordelijk zijn, en dat de oxidatieve stress in de mitochondriën van de hersenen wordt tegengegaan door een extract van deze plant. Men hoopt dat de plant neuroprotectief kan zijn voor mensen.
Hun onderzoek was alleen uitgevoerd in een laboratoriumopstelling en de resultaten kunnen niet zomaar worden geëxtrapoleerd naar menselijke hersenen.

Toch is dergelijk onderzoek zeer belangrijk want wetenschappers moeten ergens beginnen met het onderzoeken van een geneesplant, teneinde in de toekomst betrouwbare uitkomsten te verkrijgen, die kunnen worden ingezet als een onderdeel van een nieuwe behandeling.

Parkia biglobosa, foto Vitellaria

Dosisafhankelijke werking Parkia biglobosa

Een Nigeriaans onderzoek vergeleek de werking tussen de familieleden Parkia bicolor en Parkia biglobosa. Het blijkt dat beide planten antibacteriële werkingen hebben, maar dat de P. bicolor ietsjes sterker werkt.

Deze bevindingen van wetenschappers bevestigen voor een groot deel de inzet van de planten als traditioneel medicijn, aangezien een groot aantal ziekten te maken hebben met bacteriële overgroei en beide planten over antibacteriële werking beschikken.
De onderzoekers zien verder dat de werkingen van beide geneesplanten sterker worden naarmate de concentratie hoger is, wat een voorwaarde is voor het goed functioneren van een medicijn.

De werking wordt dosisafhankelijk genoemd, hoe sterker de dosis, hoe sterker de werking. 

Artsen hebben dit nodig om te kunnen inschatten wat een medicijn bij een patiënt gaat doen zodat ze de juiste dosis van een medicijn kunnen vaststellen.

Wetenschap ondersteunt traditioneel gebruik

De treksprinkhaanboon heeft antibacteriële werking tegen minimaal 8 verschillende soorten bacteriën. Dat is één meer dan streptomycine, een farmaceutisch antibioticum.

De sterkte van de werking was vergelijkbaar met die van het industriële antibioticum.

We kunnen het plantenextract daarom gerust een antibacterieel middel noemen. De onderzoekers concluderen dat deze kennis de inzet bij verschillende bacterie-infecties rechtvaardigt.
Verder bevat de plant veel die een farmaceutische importantie hebben, zoals deze wetenschappers het noemen.

Hierdoor is de traditionele inzet van de plant bij ziekten als cariës,  longontsteking, bronchitis, diarree en hoest ondersteund, zo meldt men.

Bronnen bij het artikel over Parkia biglobosa

• Kaartje geografische versreiding: Thomas Dijkman
• Foto's: Wikimedia Commons
• Foto vrucht close-up: Ji-Elle
  
• Foto boombast met bordje: Ji-Elle
  
• Foto meerdere vruchten aan de boom: Ji-Elle
  
• Foto 17 soumbalaballen:   Marco Schmidt
  
• Foto met rode maaltijd:   T.K. Naliaka
  
• Foto vrucht op de grond  Ji-Elle
  

• Foto Rik Schuiling / TropCrop - Tropical Crops Services
  
• Foto hele boom: Vitellaria
• Foto vrucht:   Ji-Elle
  
• Informatie is via interviews tot stand gekomen
• Wetenschappelijke informatie komt uit onderstaande downloadbare onderzoeken:
• 1
• 2
• 3
• 4
• 5