Van Indiaans medicijn tot koning superfruit: De Machtige geneeskracht van Maqui

Botanische Latijnse naam: Aristotelia chilensis

Met zijn antioxidanten, ontstekingsremmende eigenschappen en positieve effecten op spijsvertering, geheugen en meer, wordt de Maqui-bes terecht beschouwd als een 'superfruit'. In dit artikel verkennen we de rijke geschiedenis, de veelzijdige toepassingen en de nieuwste wetenschappelijke inzichten in de potentieel levensveranderende eigenschappen van de Maqui-bes. Aristotelia chilensis is een lid van de familie Eleocarpaceae, is een plant afkomstig uit Chili die wijd verspreid is in tropisch en gematigd Azië, Australië, de eilandjes in de Stille Oceaan en Zuid-Amerika.

De maqui-bes komt van een altijd groen blijvende struik die 4 tot 5 meter hoog wordt. De bessen worden gekweekt maar ook uit het wild verzameld. Er zitten zoveel gezonde stoffen in de maqui, dat het een nutraceutical wordt genoemd, en helpt bij een natuurlijk medicijn bij tal van ziekten.

Maqui-bessen, Foto Morrana

Globale medicinale werkingen Maqui-bes

Het sap van de bessen heeft belangrijke geneeskrachtige eigenschappen. Het functioneert als een samentrekkend middel, waardoor het tegen diarree werkt. Daarnaast is het een tonicum, een versterkend middel voor het hele lichaam. De vele kwaliteiten maken de maqui-bes de onbetwiste koning van de familie van zogenaamde "superfruits", evenals een waardevol hulpmiddel om cellulaire ontsteking van botten en gewrichten te bestrijden. Onlangs is ontdekt dat de bladeren van de maqui-bes belangrijke antibacteriële en antitumorale activiteiten hebben.

Maqui bij de Mapuche

Blaadje, Foto: Gagea

De Mapuche, de meest talrijke inheemse natie in het zuiden van Zuid-Amerika die in Chili en Argentinië leven, produceren deze soort als een van de belangrijkste gebruikte planten voor genezing, aandoeningen van het zenuwstelsel, pijn en ontstekingen. Het wordt traditioneel met name gebruikt bij chronische diarree, dysenterie, keelziekten, darmtumoren, koorts, wondgenezing en littekens.

Daarnaast gebruiken deze oorspronkelijke bewoners van Chili en Argentinië, in de streek Patagonië het ook bij nierpijn, zweren, aambeien, droge ogen, wonden en migraine. Het is aldus een fruitsoort met zeer veel werkingen.

Het feit dat de wetenschappers maqui zien als een vrucht met uitzonderlijk veel antioxidanten en ontstekingsremmende eigenschappen is een bevestiging van het veelomvattende traditionele gebruik.

Andere blauwe bessen

Maqui-bessen zijn een soort van blauwe bessen, net zoals de blauwe bosbes en de wilde blauwe bes, de Vaccinium uliginosum.

In al deze bessen zitten dezelfde ultragezonde stoffengroep de anthocyanen.

Andere vergelijkbare supergezonde bessen uit Zuid-Amerika zijn Euterpe oleracea of acaibessen, Malpighia emarginata of acerola, Ugni molinae, Fragaria chiloensis, Rubus glaucus, Rubus adenotrichus, en Vaccinium floribundum

Naamgeving maqui-bes

Bladgroei maqui

De naam maqui komt uiteindelijk van een uitdrukking op Corsica. Daar heette een struik 'Maquis', en mensen die in het verzet zaten gingen verscholen in de bossen zitten. Dat werd 'prendre le maquis' genoemd. Later in de Tweede Wereldoorlog werden ook Belgische en Franse verzetsstrijders 'maquis' genoemd. Hetzelfde geldt voor de mapuche. Als een van de weinige indianenstammen zijn ze nooit geheel verslagen door de Spaanse conquistadores. Ze bleven schuilen in de bossen, veranderden hun tactiek, verplaatsten zich vaak, leerden paard rijden en voeren 350 jaar lang een oorlog tegen de Spaanse overheersers.

De Spanjaarden dachten dat ze onder andere zo sterk en slim waren door het eten van deze vrucht, die later dan ook maqui werd genoemd, maar dan zonder 's'.

Andere namen voor maqui zijn 'Patagonan berry', daar hij van Patagonië komt. De Mapuche woonden zowel in Chili als Argentinië. Ook wordt het de Chilean wineberry genoemd, daar er wijn wordt gemaakt van deze bes.

Medicinale werking maqui-bes

Anthocyanen, andere flavonoïden, alkaloïden, kaneelzuurderivaten, benzoëzuurderivaten, andere bioactieve moleculen en minerale elementen worden in het fruit aangetroffen.

Een grote verscheidenheid aan bioactieve verbindingen werden gemeld als cafeïnezuur en galluszuren, quercetine, rutine, myricetine, catechine, epicatechine en anthocyanen, voornamelijk afgeleid van delphinidine, malvidine, petunidine, cyanidine en peonidin

Een breed scala aan activiteiten van plantenextracten en fracties wordt door de gezamenlijke, synergische werking van alle verschillende fytocomponenten in maqui-bes gepresenteerd, waaronder:

Antioxidant activiteit,
Tegen virussen,
Remming van zichtbare schade van fotoreceptorcellen in de huid,
Remming van α-glucosidase,
Remming van pancreaslipase,
Effecten tegen diabetes,
Verbetering voor het geheugen,
Werkzaam tegen depressie,
Ontstekingsremmende effecten,
Pijnstillende effecten,
Preventie van aderverkalking,
Bevordering van haargroei,
Remming van lipideperoxidatie.
De ziekte van Crohn
Prikkelbare darmsyndroom

Maqui tegen de ziekte van Crohn

Bladeren en jonge vruchtjes, Foto: Denis.prévôt

Een van de ziekten waartegen de maqui-bes traditioneel wordt gebruikt is tegen ziekten van het spijsverteringsstelsel. Een Spaans wetenschappelijk onderzoek uit 2020 toont aan dat het werkt tegen de ziekte van Crohn en prikkelbare darmsyndroom. De onderzoekers melden dat de traditionele geneeswijze tegen spijsverteringsziekten door hen is bevestigd. Het heeft een beschermende werking op de mucus, het slijmvlies van de darmen, en het gaat diarree tegen.

Een derde medicinale werking tegen de ziekte van Crohn en prikkelbare darmsyndroom is dat de maqui-bes het microbioom in de maag en darmen kan herstellen.

Als de bacteriënbalans wordt hersteld, is er minder risico op ontstekingen in het spijsverteringsstelsel. In tegenstelling tot wat veel mensen denken is fruit en groente een zeer goed probioticum.

Maqui, pijnstiller herstelt de maagwand

Schade aan de maagwand en darmwanden is een bekende bijwerking van synthetische pijnstillers, zo melden wetenschappers.

Stoffen in de maqui-bes kunnen deze schade herstellen, en bovendien is de bes zelf ook een pijnstillend middel.

Deze wetenschappelijk bewezen eigenschap om pijn te stillen zonder te maagwand te beschadigen kan volgens onderzoekers uitgroeien tot een belangrijk medisch feit van maqui-bessen, omdat er thans zeer veel synthetische en dus schadelijke pijnstillers worden voorgeschreven.

Maqui-bes tegen insulineresistentie

Vele maqui besjes

Maqui-bessen zijn instaat om de lichaamscellen te motveren om meer insuline op te nemen. Het gaat aldus insulineresistentie tegen. Insulineresistentie is een biomarker voor diabetes type 2 en obesitas. De maqui-bes kan deze beide ernstige ziekten die een verhoogd risico kennen op dodelijke complicaties tegen gaan.

De maqui-bes past aldus in een medicinaal voedsel dieet tegen obesitas en of diabetes. Iet zelden gaan deze twee aandoeningen hand in hand, en om die reden spreken onderzoekers soms van diabesitas.

Het blijkt dat hoe meer maqui-bessen worden ingenomen, hoe beter de bloedsuikerspiegel gereguleerd wordt.

Onderzoekers noemen dat een dosisafhankelijke werking, en als daar sprake van is dan zegt dat veel positiefs over de effectiviteit van een middel.

Maqui-bes is goed voor het geheugen

Proefdieren kregen in een onderzoek dat werd gehouden in 2021 een dosis ozon. Dat is een wetenschappelijke standaardmethode om dieren verminderde hersenfunctie te geven.

Zo kan men onderzoeken hoe goed een natuurlijk product of medicijn tegen verminderde cognitie of verminderde hersenfunctie werkt. Het blijkt dat als de proefdieren ook maqui-bes te eten kregen, er significant minder geheugenverlies optreedt als gevolg van ozon.

Hieruit trekken de onderzoekers dat de maqui-bes een beschermende invloed heeft op de hersenen, en dat het het geheugen bevordert.

Maqui-bes tegen kanker

Het blijkt uit onderzoek dat de maqui-bes tegen verschillende soorten kanker werkt. Het is onderzocht op een aantal kankersoorten, zoals mondkanker, leverkanker, baarmoederhalskanker en longkanker, en daar blijkt het allemaal tegen te werken.

Maqui tegen depressie

Maqui-bes in een botanische tuin

30% van de mensen die een 8 beroerte hebben gehad leiden daarna aan depressie. Uit onderzoek op dieren blijkt dat depressie kan worden tegen gegaan met voedsel dat zeer rijk is aan voedingsstoffen, zoals maqui. Je kunt ook iets doen wat de wetenschappers niet doen, namelijk hieruit concluderen dat depressie te maken heeft met een tekort aan voedingsstoffen, met name antioxidanten die meehelpen om vrije radicalen te elimineren. Deze vrije radicalen veroorzaken oxidatieve stress, de bron van vrijwel alle ziekten, en ook hersenziekten zoals depressie.

Door een beroerte is het lichaam mogelijkerwijs prioriteiten aan het stellen en eerst alle gevolgen van de beroerte te verzachten, waardoor er niet genoeg voedingsstoffen zijn om de hersenen optimaal te laten werken.

Verder is een beroerte ook het gevolg van aderverkalking, een ontstekingsziekte in de aderwanden en ook daar heeft het immuunsysteem of de levensenergie aandacht voor nodig.

Dan kunnen er te weinig voedingsstoffen zijn om de hersenen goed te laten functioneren, buiten het feit dat een beroerte in de hersenen plaats vindt en daar schade moet worden gerepareerd, wat voor het lichaam de hoogste prioriteit heeft.

Diaserie maqui-bes

Wild geplukte Maqui, te Dure vrucht in Nederland

Op het moment van schrijven zijn er Nederlandse bedrijven die 45 gram maqui-bessen voor 21 euro verkopen.

Omgerekend per kilo is dat 900 euro per kilo. Volgens de redactie van Lichtplant is het dat niet waard, want vrij verkrijgbare bramen, of in Nederland vindbare blauwe bessen zijn net zo gezond als maqui.

Ook daarin zitten veel anthocyaninen, hoewel maqui wellicht net iets meer bevat.

Het is veel meer aan te raden maqui bessen in Argentinië of Chili te kopen, als je daar op vakantie bent. Dan kun je van hun voedingswaarde en geneeskracht genieten.

Bronnen bij artikel over maqui-bes

Algemene informatie Maqui: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26778456/
Algemene informatie Maqui: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8081173/
Mapuche: https://www.britannica.com/topic/Diaguita
Maqui Gezond potentieel: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6722795/
Maqui Goed voor geheugen: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31354109/
Tegen insulineresistentie: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31480627/
Tegen pijn: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/09637486.2021.1895727
Tegen ziekte van Crohn: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32545398/
Tegen kanker: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28910091/
Tegen depressie: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31022478/
Algemene informatie: https://link.springer.com/article/10.1007/s11101-017-9533-1
Andere bessen uit Zuid-Amerika: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20170356/
Kanker: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8113921/
Traditioneel: https://link.springer.com/article/10.1007/s11101-017-9533-1
Antioxidant: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21585384/
Alle foto's: Wikimedia commons
Kopfoto: en tweede foto Morrana
Foto: Denis.prévôt
Foto blaadje: Gagea
Overige foto's: Publiek domein