Gezonde voordelen van sheaboter
De Ghanese naam voor deze boom is shea butter tree. De Engelse naam is African shea tree. De zaden worden zowel geoogst van gecultiveerde exemplaren als bomen die in het wild groeien. Sheaboter heeft een gebroken witte kleur, mensen noemen het soms ivoorkleurig. Het is in feite een olie, maar omdat het pas een smelttemperatuur heeft als het warmer is dan 33 graden, heeft het ook in veel tropische landen een boterachtige verschijningsvorm.
Sheaboter is niet alleen een medicijn, en een cosmetisch product, maar ook een voedingssoort. Samen met
palmolie is het in veel huishoudens in West-Afrika, vooral in de Sahelregio, een veel ingezet middel om mee te bakken.
Traditioneel gebruik Sheaboter
In de traditionele geneeswijze van Ghana wordt het zaad en de olie die eruit gewonnen wordt aangewend bij steenpuisten. Daarnaast is het een cosmetisch middel om de huid te verzorgen. Ook de babyhuid kan met de olie worden beschermd.
De bladeren, wortel, zaden, het fruit en de schors worden medicinaal gebruikt bij behandelingen van een dikkedarminfectie,
diarree, dysenterie, wormen en andere ingewandsproblemen.
Verder dient het uitwendig bij huidziekten en wondinfecties. Droge huid, psoriasis, brandwonden, eczeem en rimpels zijn de meest behandelde huidproblemen waarbij sheaboter uitkomst kan bieden.
De schors is een middel bij lepra en wordt als hoestonderdrukkend medicijn gebruikt.
Plant bestrijdt tyfus
Ondanks dat de farmaceutische industrie in de laatste drie decaden een grote hoeveelheid nieuwe farmaceutische antibiotica heeft geproduceerd, zijn deze onbruikbaar door resistentie van bacteriën.
Erger nog is dat chloramphenicol, een standaardmedicijn voor tyfus, van de markt is gehaald omdat het de bloedcellenproductie van het beenmerg negatief beïnvloedde.
Dat is de strekking van de eerste twee zinnen in een wetenschappelijk onderzoek en tegelijk de reden dat de onderzoekers op zoek gaan naar veilige plantmedicijnen.
Op planten gebaseerde gezondheidszorg neemt nog altijd 80% in van de totale gezondheidszorg in de wereld, zo constateert men verder.
Salmonella typhimurium is de bacterie die tyfus kan veroorzaken. Uit het onderzoek blijkt dat het extract van de Vitellaria paradoxa deze bacterie kan elimineren en daarmee is het een gedegen medicijn tegen tyfus.
Hiermee wordt de traditionele inzet van pure sheaboter tegen tyfus onderbouwd door de wetenschap.
Wetenschappelijk bewezen werkingen van shea boter
Sheaboter wordt vaak gebruikt als vervanging van cacaoboter in de cosmetica-industrie. Sheaboter heeft anti-verouderingseigenschappen en is ontstekingsremmend. Het kan worden gebruikt als natuurlijk beschermingsmiddel tegen UV-straling, de afkorting van ultraviolette straling. Het heeft een beschermingsfactor van 3 tot 4.
Pure sheaboter is goed genoeg als vervanging van een bevochtiger of moisturizer voor huid, haar en hoofdhuid. Het kan worden gebruikt bij droog haar, wat mensen in koude landen vooral hebben in de winter. Daarnaast is het een middel wat de handen en voeten tegen uitdroging kan beschermen. Het werkt tegen eczeem.
Uit een onderzoek blijkt dat het de celregeneratie bevordert. Hiermee is het een natuurlijke antiverouderingscrème zonder dat er stoffen aan hoeven te worden toegevoegd. Het verbetert de huid doordat het de collageenproductie bevordert, en deze werkingen tesamen zorgen voor het anti-verouderingseffect.
Sheaboter werkt niet alleen ontstekingsremmend, maar ook pijnstillend voor de huid. Deze twee werkingen gaan vaker gelijk op. Als ontstekingen worden geremd, neemt immers de bijgaande pijn af.
Recept Sheaboter op brood
Pure sheaboter kun je op brood doen, dat is veel gezonder dan margarine, en zelfs gezonder dan veel echte boter. In onze moderne tijd hebben boterfabrikanten een manier uitgevonden om water in roomboter te gebruiken, zodat een derde van de hoeveelheid roomboter die je koopt uit water bestaat. Dit merk je als je in de roomboter gaat bakken. Zo kun je checken of jouw roomboter water bevat.
Biologische producten zouden geen water moeten bevatten, want daar mag niet teveel mee geknoeid worden.
Honger, oorlog en paternalisme
Onderzoekers uit de Verenigde Staten van Amerika wilde zien of men sheaboter kan gebruiken voor een supplement dat extra voedingswaarde geeft voor kinderen met ondervoeding. Sheaboter is heel gezond als voedsel, dat weten alle mensen in Afrika die de noten en de olie ervan als voedsel gebruiken.
Wat de Amerikanen deden was een nieuw recept ontwikkelen met veel suiker erin. Je kunt dan gelijk de vraag opwerpen, waarom zou een product gericht op het voorkomen van ondervoeding, suiker moeten bevatten? Witte suiker is een industrieel product waarvan bekend is dat het vele ziekten veroorzaakt, onder andere voedingsstoffentekorten en dus ondervoeding.
In het zogenaamde anti-ondervoedingsmiddel wordt ook zout gedaan, maar dan een soort keukenzout met maar één mineraal. Verder worden er voedingstechnisch minderwaardige oliën aan toegevoegd zoals koolzaadolie en soja-olie. Dat terwijl er in Afrika genoeg kokosolie en ruwe palmolie is. En zo zou je wel even door kunnen gaan.
Het Amerikaanse onderzoeksproduct bevat diverse chemicaliën en inferieure voedselsoorten zoals kunstmatige vitaminen die van Amerikaanse industrieën komen. Het onderzochte product lijkt er meer op gericht te zijn om de Amerikaanse voedselindustrie, die heel wat ziektegevallen en doden op hun geweten heeft, te sponsoren met extra afname van producten.
Witte, geraffineerde suiker, wat de Amerikaanse wetenschappers als nuttig ingrediënt beschouwen zorgt juist voor ondervoeding, doordat het mineralen nodig heeft om te verteren. Het rooft mineralen van andere delen van het lichaam.
Men wilt dit product ontwikkelen voor de organisatie Artsen Zonder Grenzen. We kunnen eenvoudig constateren, als we kranten lezen, dat overal in de wereld waar ondervoeding is geweest of plaatsvindt, oorlog is. Bij vrijwel elke oorlog is de V.S.A. betrokken. Met andere woorden, als de V.S.A. daadwerkelijk iets aan ondervoeding zou willen doen, dan zou het moeten stoppen met wapens produceren en oorlog voeren in landen die ver van hun eigen land verwijderd zijn.
Wat ondervoeding bij kinderen betreft, kunnen we een illusoir beeld doorprikken dat leeft bij veel Europeanen en Amerikanen. Er is nauwelijks ondervoeding in Afrika. Er is eten genoeg.
Mensen krijgen soms beelden voorgeschoteld van baby's die vol vliegen zitten en huilen omdat hun bord leeg is. Dat is inspelen op sentimenten. Kinderen knoeien met eten en hebben daarom pap op hun gezicht waar de vliegjes op af komen. Vervolgens wordt een leeg bord gegeven aan een kind, zodat men een mooie, maar pijnlijke foto of video kan maken, om geld in te zamelen.
Uiteraard wilt iedereen dat alle kinderen genoeg te eten krijgen, en dat is er ook. Mensen in Afrika weten zeer goed hoe ze een boerderij moeten runnen om zichzelf en anderen van voedsel te voorzien.
Het is een vorm van paternalisme om de arme mensen in Afrika eten te willen geven. Feitelijk bestaat er geen ondervoeding in normale, vredige omstandigheden. Alleen gooien situaties als oorlog roet in het eten, dus is het veel verstandiger om de logistieke problemen die met oorlog gepaard gaan, waardoor te weinig voedsel de mensen bereiken, te voorkomen.
Als er één land is waar Artsen Zonder Grenzen ondervoeding zouden kunnen constateren dan is dat de V.S.A., getuige alle obesitasgevallen. Obesitas, waar ontzettend veel Amerikanen aan lijden, is een gevolg van verkeerd eten, een voedingsstoffentekort. Deze vorm van ondervoeding vergroot het risico op allerlei ziekten.
Je zou het ook zo kunnen zeggen: de Amerikaanse onderzoekers hebben een behoorlijke lading sheaboter op hun hoofd.
Sheaboter als economische motor
Spaans-Benins onderzoek vertelt allerlei kerngegevens over sheaboter met als doel een programma te ontwikkelen om de productie van sheaboter te professionaliseren en te verduurzamen. Ondanks dat de sheaboterboom belangrijk is in Afrika, dient er rekening mee te worden gehouden dat er een conservatieprogramma nodig is, vooral om aan de internationale vraag te kunnen blijven voldoen.
In Benin is sheaboter het op 2 na belangrijkste exportproduct, na katoen en cashewnoten. Sheaboter is het op 1 na belangrijkste exportproduct van Afrika, na palmolie. De sheaboterexport geeft werk aan minstens 18 miljoen vrouwen die in de groene zone van Senegal tot Ethiopië wonen. In Afrika wordt het verzamelen van gewassen vaak traditioneel gezien als vrouwentaak. Zij verzamelen de noten waarvan sheaboter wordt gemaakt.
99.8% van de totale sheanotenproductie komt uit West-Afrika. Het wordt geëxporteerd naar industrielanden waar men er cosmetische producten van maakt, of het wordt gebruikt in chocolade als vervanging van cacaoboter.
De onderzoekers zien als risico voor de professionalisering van de sheabotermarkt dat de vrouwen die nu hun inkomen ermee verdienen dit gaan verliezen. Dat soort misstanden die nu soms dreigen te ontstaan, zouden moeten voorkomen worden door een managementproject waarbij vele partners uit de maatschappij betrokken zijn.
Permacultuur werkt beter dan monocultuur
In Afrika groeit vaak een sheaboom naast het agrarisch land waar katoen, millet, mais, pinda's en bonen worden gekweekt. Een onderzoeksteam uit Oeganda en Kenia ziet dat sojabonen en mais die groeien onder een sheaboom, er meer opbrengst is van deze planten. Men suggereert dat dat komt door de schaduwwerking van de boom.
In het onderzoek is niet meegenomen of de gewassen elkaar versterken via de wortels. Het kan namelijk zo zijn dat de ene plantwortel stoffen aan de grond afgeeft die andere planten nodig hebben.
In het westen vindt steeds meer permacultuur plaats, want een vorm van landbouw is waarbij gewassen naast elkaar groeien, en waarbij bomen aan de rand van agrarische landerijen staan.
Geneeskracht van olie
Een onderzoek keek naar de wondhelende effecten voor 19 soorten oliën, waaronder sheaboter. Men bestudeerde per oliesoort welke wetenschappelijke onderzoeken erover zijn verschenen die iets vertellen over de wondhelende werking. Eigenlijk kunnen we vooral concluderen dat er nog veel onderzoeken niet zijn gedaan, maar als wetenschappers de medicinale werkingen van het aanbrengen van olie op de huid wel hebben onderzocht, dan valt dit vrijwel altijd positief uit voor de olie.
Een olie heeft vaak antibacteriële, wondhelende, antioxidant, ontstekingsremmende en antikankereigenschappen. De olie die nu als beste uit de bus kwam is kokosolie, vooral omdat deze het meest is onderzocht. Dat pleit ervoor om de geneeskracht van meer pure oliesoorten te onderzoeken.
Ontstekingsremmende werking sheaboter
In de Journal of Complementary and Integrative Medicine staat een wetenschappelijk artikel over de ontstekingsremmende werking van sheaboterjournalof.pdf. Sheaboter bevat veel antioxidanten die vrije radicalen kunnen vangen en zo ontstekingen te voorkomen. Verder spelen ze een rol bij de activering van macrofagen, die een belangrijk onderdeel zijn van ons immuunsysteem.
Naast deze geneeskrachtige werkingen zorgen ze ervoor dat Nucleaire factor kappa B (NF-κB)-productie minder actief wordt. Deze stof is een belangrijke indicator van ontstekingsprocessen. Op deze manier meten wetenschappers dat sheaboter een ontstekingsremmende werking heeft.
Bronnen bij artikel over sheaboter
- https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/vitellaria-paradoxa
- Kaartje geografische verspreiding: Thomas Dijkman
- Foto's: Wikimedia commons
- Kopfoto: Marco Schmidt
- Foto sheanoten boter maken togo: Amen Assignon
- Foto 2 verse sheanoten: Marco Schmidt
- Foto herbarium shea blad: Marco Schmidt
- Foto sheaboom: Marco Schmidt[1]
- Foto veel sheanoten aan boom: Tissoufou
- Foto voet en sheanoten: Dieu-Donné Gameli
- Foto roodbruine sheanoten op de grond: Amuzujoe
- Foto kleine sheaboom: Abubakar280
- Informatie is deels afkomstig uit interviews
- Wetenschappelijke informatie komt uit onderstaande downloadbare bronnen:
- 1
- 2
- 3