Medicinale werkingen van rode bessen

Latijnse naam: Ribes rubrum

Rode bessen zijn relatief gezonde vruchten

Witte en rode bessen doen het leuk in iedere tuin. Ze zijn ook bekend onder de naam aalbessen en deze struik groeit prima in Nederland en België. Je kan ze gebruiken als eetbare heg, een natuurlijke eetbare afscheiding waar je op meerdere manieren profijt van hebt. De vruchten worden rauw gegeten, maar je kunt er ook een siroop, jam of gelei van maken.

Rode bessen zijn in de zomermaanden te koop en ook plukbaar als je een rode bessenstruik in de tuin hebt staan. 

Ze groeien prima in België en Nederland. Zelfs in meer noordelijke gebeden als Denemarken komen ze in het wild voor.

Etymologie van de Aalbes

Rode bessen worden ook wel aabessen genoemd. Etymologisch gezien heeft het woord aal, verband met het Engelse woord ale, wat bier betekent. 

Vroeger werd er bij de bierbereiding Griekse alant gebruikt, en de smaak van alantswortel, lijkt op die van de rode bes. 

Daarbij werd de rode bes net als de zwarte bes ook gebruikt voor de bereiding van gegiste dranken zoals bier. 

Tegenwoordig bestaan er nog steeds biersoorten en andere dranken gebaseerd op de bessenfamilie.

Dus vandaar dat de oorsprong van de naam aalbes van de plant  ala-nt komt  

De uitvinding bier werd later naar Engeland overgebracht, waar het door het leven ging als drank gebaseerd op de alant of rode aalbes, vandaar de naam ale.

De rode bes wordt ook wel de rode aalbes genoemd. Je hebt ook witte en zwarte aalbessen. 

De zwarte aalbes heet meestal gewon zwarte bes, en is een dichtbij staand familielid van de rode bes.

Traditioneel gebruik rode bes blad

De bladeren van bessensoorten bevatten flavonen, o vitamine C en flavonoïden. 

Ze kunnen worden gebruikt als tonicum, diuretisch middel, wondkruid en diabetes. 

Ze worden ook gebruikt als mondspoelmiddel, als gorgelmiddel voor tandvlees, keelamandelen en keelinfecties. 

Bessen zijn samentrekkend, waardoor ook wonden in de mond eerder stoppen met bloeden. Rode bessen worden eveneens gebruikt als mondspoelmiddel.

Een Roemeens onderzoek meldt dat de consumptie van rode bessen altijd al wordt geassocieerd met vermindering van hoge bloeddruk en andere cardiovasculaire aandoeningen, osteoporose, diabetes, kanker en ontstekingsziekten.

De minst gezonde bes?

In een vergelijkend onderzoek tussen bramen, frambozen, zwarte bessen, kruisbessen en jostabessen blijkt dat rode bessen het minste aantal anthocyaninen hebben. Ze hebben eveneens het laagste gehalte aan fenolzuren en het laagste antioxidantgehalte.

Overigens kunnen de gehaltes aan allerlei stoffen nogal variëren, want uit hetzelfde onderzoek blijkt dat soms een gehalte van 324 mg vitamine C per 100 gram wordt aangetroffen, en soms 1400 mg per 100 gram. 

Maar dan nog beschikken rode bessen over het laagste aantal antioxidanten, want ook bij de andere bessensoorten treedt deze variatie op.

Wat we wel kunnen zeggen is dat 100 gram rode bessen al 4 keer zoveel vitamine C opleveren, als de ADH, want die is 80 mg, en in sommige landen 100 mg. 

Daarmee is het een fruitsoort die veel meer vitamine C bevat dan gemiddeld.

Ook rutine werd gemeten en weer was de rode bes de vrucht met de minste rutine onder de bessen. Hetzelfde geldt voor quercetine. 

Van al deze bessen beschikt de rode bes eveneens over het laagste percentage fumaarzuur. 

In de rode bes zit wel een grote hoeveelheid citroenzuur, meer dan in andere bessen, op de jostabes na, maar die kennen we in Nederland niet.

Video rode bes of aalbes

Zeker niet ongezond

Overigens betekent bovenstaande informatie niet gelijk dat de rode bes ongezond is. 

Soms verschillen de percentages met andere bessen niet erg veel. Je kunt ook redeneren dat alle genoemde stoffen in ieder geval zijn aangetroffen in rode bes. 

Daarnaast weten onderzoekers nog niet erg veel over de biobeschikbaarheid en de synergische werking van verschillende fytonutriënten. Wat doen deze stoffen samen in ons lichaam?

Verder is het zo dat er elk jaar duizenden nieuwe fytonutriënten worden ontdekt in planten. 

Het kan daarom goed zijn dat in de toekomst bepaalde nieuwe fytocomponenten worden ontdekt in aalbessen die over veel medicinale waarde beschikken.

Rode bessenstruik in het wild

Rode bessen zijn gezonder dan frambozen

Uit een ander Roemeens onderzoek, gepubliceerd in het

International Journal of Pharmacology, Phytochemistry and Ethnomedicine, blijkt dat rode bessen over meer fenolische componenten beschikken dan framboos, terwijl frambozen als één van de meest gezonde bessen worden beschouwd. 

We moeten hier ermee rekening houden dat er verschillende cultivars zijn met verschillende inhoudsstoffen, en dat elke plant verschillende inhoudsstoffen heeft in elk jaar.

Hoe dat precies komt weten onderzoekers nog niet maar het kan bijvoorbeeld te maken hebben met het weer, de hoeveelheid insecten in dat jaar en de levenscyclus van de bessenplant zelf.

Wat de insecten betreft is in andere onderzoeken aangetoond dat hoe meer insecten er zijn, des te meer voedingsstoffen er in de plant zitten, want insecten worden door een plant afgeweerd met dezelfde stoffen die voor de mens voedingswaarde en medicinale waarde hebben.

Verder heeft elk onderzoek maar een beperkte capaciteit en kan men geen onderzoek doen naar ieder fytocomponent in een vrucht. Vandaar dat het kan zijn dat van een component er meer zijn dan de andere, maar dat van niet onderzochte componenten er een stuk meer kunnen zijn. 

Bovendien zijn nog niet alle fytocomponenten van vruchten bekend, wat elk jaar worden er nog nieuwe bij gevonden.

Voedingsstoffen met medicinale werkingen

De Roemeense universitair onderzoekers onderzochten niet alleen de kwantiteit van de inhoudsstoffen, maar stipten ook de medicinale kwaliteit even aan, van ieder stof.

1. Galluszuur heeft een bloedsuikerspiegelverlagende werking, antitumorwerking, anti-microbiële werking, hartbeschermende werking en neuroprotectieve werking.
2. Catechine is goed voor het hart en tegen diabetes en het beschermt de huid tegen UV-straling.
3. Syringidezuur heeft antibacteriële, ontstekingsremmende, gaat hersenbeschermende werking. leververvetting tegen, en heeft beschermende activiteit voor de hersenen.
4. Cinnamidezuur heeft antitumorale eigenschappen en verbetert de werking van bloedvaten.
5. Chlorogeenzuur verbetert de bloedvaten, gaat hoge bloeddruk tegen, is goed voor de endotheliumcellen en is hersenbeschermend. Endotheliumcellen zijn de cellen die de binnenwanden van de bloedvaten uitmaken.
6. Ferulazuur beschermt tegen de ziekte van Alzheimer, heeft antitumorale eigenschappen, werkt antimicrobieel en is ontstekingsremmend,
7. Quercetine gaat netvliesdegeneratie tegen, werkt tegen tumors, heeft bloedsuikerspiegelverlagende eigenschappen, hartbeschermende eigenschappen en neuroprotectieve eigenschappen.
8. Rutine kan glucosde concentraties in plasma verlagen, heeft ontstekingsremmende werking, antitumorale werking en beschermt de hersenen.

Een lekkere mand vol rode bessen

Rode bes lijkt goed tegen diabetes te zijn

Indiase onderzoekers die hun studie in 2012 publiceerden in het International Journal of Pharmaceutical Science and Research, gaven aan ratten die diabetes hadden gekregen voor het onderzoek een een aantal verschillende extracten van rode bessen. 

Het blijkt dat een extract van 500mg/kilo lichaamsgewicht de pancreas  sterk bevordert.

Bij dieren en mensen met diabetes mellitus type 2 werkt vaak de pancreas of a;vleesklier niet meer, en wordt er geen insuline meer aangemaakt. 

Maar stoffen in rode bessen lijken aldus de werking van de pancreas weer te kunnen herstellen.

Omgerekend zouden mensen van 70 kilo ongeveer 35 gram rode bessen per dag moeten eten, maar er moet eerst een onderzoek op mensen gebeuren om verder te kijken of de gegevens die met proefdieren verkregen worden, ook naar mensen vertaald kunnen worden.

Vervanger van pectine

Aalbessen zijn ideaal om als aanvulling te dienen in een jam in plaats van pectine. 

Pectine zorgt ervoor dat de jam een mooi geheel wordt. Het is een natuurlijk bindmiddel dat nodig is om jams te maken. Maar met aalbessen heb je geen pectine nodig, want daar zit van nature al pectine in.

Tegelijkertijd zit er relatief veel citroenzuur in aalbessen. Als je wel eens een ingrediëntenlijst van een potje jam leest, dan weet je misschien dat citroenzuur vaak in jam zit. 

Fabrikanten doen dat erin zodat de jam langer houdbaar blijft. Met aalbessen heb je dus niet alleen een pectinevervanger maar ook een citroenzuurvervanger.

Voor rode jam kun je rode aalbessen gebruiken, en voor anders gekleurde jam is het handig om de witte bessen te gebruiken, zodat ze de jam niet verkleuren. 

Als je bijvoorbeeld ananasjam maakt, zou het gek zijn als deze door rode aalbessen oranje wordt, maar het is natuurlijk niet verboden.

Planten zijn erg blij als een deel van hen op moleculair niveau kan worden omgezet in een menselijk orgaan

Recepttips aalbessen of rode bessen

1. Een stevige saus die je van aalbessen maakt kan je prima als taartvulling gebruiken. De saus wordt steviger als je het langer inkookt, bijvoorbeeld 20 minuten.
2. Een warme saus van aalbessen is lekker over de pannenkoeken.
3. Aalbessensaus kun je gebruiken in allerlei bakwaren zoals koekjes, cakes en muffins.
4. Aalbessen kun je combineren met frambozen, bramen, kruisbessen, zwarte bessen en blauwe bessen in een jam, om een heuse bosvruchtenjam zelf te maken.
5. Een jam van rode of witte bessen is niet vaak te koop, maak het zelf met extra weinig suiker en een gezonde suikervervanger zoals steviablad, palmsuiker en kokosbloesemsuiker. Het werkt ook goed om een banaan mee te koken als alternatieve zoetmaker in de jam
6. Zeef rode bessensap en meng het met vloeibare honing. Zo maak je zelf een rodebessensiroop.
7. Rode bessen zijn lekker als zoetmiddel door een havermoutpap, muesli of ander granenontbijt.
8. Rode bessen kun je als jam op je brood doen, maar je kunt ze ook zo op brood doen, bijvoorbeeld in combinatie met roomkaas, of op biologisch brood met kokosolie of roomboter en honing.
9. Met rode bessen kun je prima een gelei maken. Omdat er veel pectine in zit heb je minder gelatine nodig. De gelei kun je vegetarisch houden door agar-agar te gebruiken.
10. Rode bessen kun je invriezen en als mini ijsblokjes in een zelf gemaakte limonade doen.
    
11. Maak een bosvruchtensalade door frambozen, bramen, aalbessen, blauwe bosbes en rode bosbessen te mengen in een schaal.