Geheugen versterken: Kruiden tegen vergeetachtigheid en voor Hersengezondheid

Kruiden die goed zijn voor het geheugen, zijn ook goed voor het leervermogen, en gaan vaak juist allerlei neurologische ziekten tegen. Zo werken ze voorkomend bij Alzheimer en Parkinson, en kunnen ze deze ziekte ook omkeren als ze in een beginstadium zitten. Maar zelfs als je niet aan deze ziekten denkt kan het goed voor je zijn. Allerlei mentale prestaties kunnen verbeteren. Ze helpen bijvoorbeeld bij werkprestaties, schoolprestaties, het doen van een opleiding, en goed functioneren tijdens ingewikkelde werksituaties. Toch zijn ze het meest essentieel voor mensen met beginnende dementie, Parkinson of Alzheimer, wat daar bestaan geen afdoende werkende farmaceutische middelen voor.
Neurologische aandoeningen treffen honderden miljoenen mensen wereldwijd, waardoor hun kwaliteit van leven aanzienlijk wordt verminderd. Er zijn onderzoekers die spreken over een 'dementie-epidemie', aangezien er een groeiend aantal mensen deze ziekte krijgt.

Neurologische verbindingen

Waarom kruiden gebruiken bij dementie?

De gangbare behandelingen voor neurologische aandoeningen zijn relatief duur en kunnen leiden tot een breed scala aan bijwerkingen, waaronder slaapaanvallen, gastro-intestinale bijwerkingen en veranderingen in de bloeddruk. Aan de andere kant hebben verschillende kruidengeneesmiddelen de afgelopen jaren wereldwijd enorme populariteit verworven vanwege hun beschikbaarheid, betaalbare prijzen en weinig bijwerkingen.
Sommige landen, zoals Iran, raden mensen kruiden aan tegen geheugenproblemen, omdat ze beter werken, met minder bijwerkingen dan synthetische middelen uit de farmaceutische industrie. Ook het feit dat ze goedkoper zijn speelt mee.

Keukenkruiden voor het geheugen

Kurkuma

Sommige kruiden kun je gewoon gebruiken als culinair kruid. Van diverse keukenkruiden is ruimschoots aangetoond dat ze een versterkende werking hebben op de hersenen en het geheugen.
Aromatische kruiden, zoals salie (Salvia officinalis), rozemarijn (Salvia Rosmarinus) en lavendel (Lavandula angustifolia), hebben reeds anxiolytische, ontstekingsremmende, antioxidant en neuroprotectieve effecten getoond. Anxiolytisch betekent dat het angstremmend is. Vele mensen met hersenziekten hebben ook last van onverklaarbare, irrationele angsten.
Genoemde kruiden hebben ook potentieel aangetoond bij de behandeling van veelvoorkomende neurologische aandoeningen, waaronder de ziekte van Alzheimer, de ziekte van Parkinson, migraine en cognitieve stoornissen. Deze review vat de gegevens samen over het neuroprotectieve potentieel van aromatische kruiden, namelijk salie, lavendel en rozemarijn.

Wat is een neurologische aandoening?

Salie

Geheugenproblemen kunnen voorkomen uit het hebben van een neurologische ziekte. Een neurologische aandoening wordt beschreven als elke aandoening die leidt tot functionele of structurele schade aan het zenuwstelsel. Neurologische aandoeningen zijn wereldwijd de op één na belangrijkste oorzaak van overlijden en de belangrijkste oorzaak van invaliditeit, omdat ze meestal leiden tot cognitieve stoornissen of sensorimotorische disfunctie, wat resulteert in een verminderde kwaliteit van het dagelijks leven.

Diaserie kruiden die goed zijn voor geheugen

Kruiden werken beter dan medicatie

Vanwege het hoge sterftecijfer en de hoge morbiditeit van neurologische aandoeningen zijn preventieve en therapeutische strategieën cruciaal. De conventionele medicijnen die worden toegediend voor de behandeling van neurologische aandoeningen, gaan gepaard met verschillende nadelige effecten. Daarom hebben veel onderzoekers zich de laatste jaren gericht op de mogelijke therapeutische effecten van natuurlijke producten op neurologische aandoeningen. Verschillende kruidengeneesmiddelen hebben in het afgelopen decennium de aandacht van onderzoekers getrokken vanwege hun beschikbaarheid, lagere prijs en zeldzame bijwerkingen.

Neuroprotectieve kruiden

Rozemarijn

Aromatische kruiden zoals salie (Salvia officinalis), rozemarijn (Salvia Rosmarinus) en lavendel (Lavandula angustifolia) hebben veelbelovende neuroprotectieve effecten getoond in recente studies.
Deze studie heeft tot doel de gegevens over het neuroprotectieve potentieel van salie, lavendel en rozemarijn samen te vatten, waarbij wordt benadrukt dat deze kruiden een veelbelovend alternatief kunnen bieden voor de behandeling van neurologische aandoeningen, met weinig bijwerkingen in vergelijking met conventionele medicijnen.

Lijst met kruiden die geheugen bevorderen

Lavendel

Verschillende kruiden hebben eigenschappen die gunstig kunnen zijn voor het verbeteren van het geheugen en het behouden van een gezonde hersenfunctie. Hier zijn enkele van deze kruiden en hun potentiële voordelen:

1. Rozemarijn (Rosmarinus officinalis) is een groenblijvend kruid dat behoort tot de Lamiaceae-familie en groeit natuurlijk in droge struik- en rotsachtige gebieden in de mediterrane regio's van Zuid-Europa tot West-Azië. Het heeft potentieel antibacteriële, antischimmel-, antioxidant- en ontstekingsremmende eigenschappen en is voorgesteld als therapeutisch middel bij verschillende cognitieve stoornissen zoals de ziekte van Parkinson, neuroblastoma, glioblastoma en epilepsie.
2. Lavendel (Lavandula angustifolia) is een bekend aromatisch kruid in de Lamiaceae-familie, inheems in de mediterrane gebieden, met antibacteriële, antischimmel- en antioxidante effecten. Lavandula angustifolia heeft neuroprotectieve eigenschappen getoond bij aandoeningen zoals dementie, glioblastoma, neuroblastoma, neurotoxiciteit, de ziekte van Parkinson en migraine.
3. Salie (Salvia officinalis) behoort tot de Labiatae/Lamiaceae-familie en is inheems in het Midden-Oosten en de mediterrane regio's. Het is traditioneel gebruikt voor de behandeling van uiteenlopende aandoeningen zoals epilepsie, zweren, jicht, artritis, artrose en andere ontstekingsziektes. De effecten van Salvia officinalis op verschillende neurologische aandoeningen, waaronder cognitieve stoornissen, glioblastoma, neurotoxiciteit, multiple sclerose en ischemische beroerte, zijn gerapporteerd.
4. Ashwagandha (Withania somnifera): Ashwagandha heeft antioxidante en ontstekingsremmende eigenschappen. Het kan de productie van schadelijke stoffen in de hersenen blokkeren, neurale celdood voorkomen en de functie van zenuwcellen herstellen. Dit kan helpen bij het verbeteren van het geheugen, de denkvaardigheden en sociale cognitie.
5. Brahmi (Bacopa monnieri): Brahmi staat bekend om zijn vermogen om de aandacht en het geheugen te verbeteren. Het heeft ook antioxidante en ontstekingsremmende effecten en kan de productie van schadelijke stoffen in de hersenen verminderen. Bovendien kan het de veroudering van de hersenen vertragen en de hartfunctie verbeteren.
6. Kattenklauw (Uncaria tomentosa): Dit kruid heeft ontstekingsremmende en antioxidante eigenschappen. Het kan helpen bij het verminderen van ophopingen van schadelijke stoffen in de hersenen, het verbeteren van het geheugen en het verminderen van gliosis, een reactie van de hersenen op schade.
7. Ginkgo Biloba: Ginkgo biloba staat bekend om zijn vermogen om de bloedstroom naar de hersenen te stimuleren. Het kan ook de mitochondriale functie in de hersencellen verbeteren en celdood voorkomen, wat gunstig kan zijn voor de cognitieve functie.
8. Gotu Kola, Aziatische waternavel (Centella asiatica): Gotu kola kan oxidatieve stress verminderen en de gezondheid van de mitochondriën bevorderen. Het kan ook de humeur en het geheugen verbeteren.
9. Leeuwenmaan, Pruikzwam (Hericium erinaceus): Dit kruid heeft neuroprotectieve eigenschappen en kan de cognitieve functie verbeteren. Het kan ook ontstekingen verminderen en de groei van zenuwcellen stimuleren.
10. Saffraan (Crocus sativus): Saffraan heeft antioxidante, anti-amyloïde, anti-inflammatoire en antidepressieve eigenschappen. Het kan de vorming van schadelijke stoffen in de hersenen verminderen en de stemming en neurobescherming bevorderen.
11. Shankhpushpi (Convolvulus pluricaulis): Shankhpushpi kan de cognitieve functie bevorderen, veroudering van de hersenen vertragen en ontstekingen verminderen.
12. Triphala (Emblica officinalis, Terminalia bellerica en Terminalia chebula): Triphala is een megsel van drie kruiden en heeft antioxidante en ontstekingsremmende effecten. Het kan ook metabole verstoringen omkeren, wat gunstig kan zijn voor de hersengezondheid.
13. Kurkuma (Curcuma longa): Kurkuma heeft antioxidante, anti-inflammatoire, antimicrobiële eigenschappen en kan de vorming van schadelijke stoffen in de hersenen verminderen, evenals celdood voorkomen.
14. Nigella sativa, ook wel bekend als zwarte komijn of zwarte zaad, staat bekend om zijn potentieel om geheugenstoornissen te verbeteren. Dit komt voornamelijk door de aanwezigheid van bioactieve stoffen in Nigella sativa, zoals thymoquinon en antioxidanten, die neuroprotectieve eigenschappen hebben. Deze stoffen kunnen helpen bij het verminderen van ontstekingen en oxidatieve stress in de hersenen, wat vaak geassocieerd wordt met geheugenproblemen en cognitieve achteruitgang. Bovendien kan Nigella sativa de doorbloeding naar de hersenen verbeteren, wat essentieel is voor een optimaal geheugen en cognitieve functie. Het heeft ook de potentie om de bescherming van neuronen te vergroten, wat gunstig is bij het voorkomen van neurodegeneratieve aandoeningen die geheugenverlies veroorzaken.
15 Kokosolie is een voedingsmiddel dat de laatste jaren veel aandacht heeft gekregen vanwege potentiële gezondheidsvoordelen. Sommige onderzoeken hebben gesuggereerd dat het consumeren van kokosolie, met name het hoofdbestanddeel, dat bekend staat als middellangeketen vetzuren, gunstig kan zijn voor de hersengezondheid en mogelijk het geheugen kan ondersteunen. Deze vetzuren worden snel gemetaboliseerd in de lever en omgezet in ketonen, die als alternatieve brandstof voor de hersenen kunnen dienen. Dit kan vooral voordelig zijn als er problemen zijn met de glucosestofwisseling in de hersenen, zoals bij sommige vormen van dementie. Sommige studies hebben aangetoond dat ketonen de cognitieve functie kunnen verbeteren.

Kokos

Citroenmelisse voor goed geheugen

Citroenmelisse

In de lijst staat citroenmelisse niet genoemd, maar die hoort er wel degelijk bij. Omdat dit kruid her en der in Nederland groeit, lichten we deze er extra uit. Het is een kruid dat niet bekend staat om zijn geheugenverbeterende werking, wat voor lichtplant een extra reden is om er veel aandacht aan te schenken.
Citroenmelisse (Melissa officinalis) beschikt over mooi potentieel om het geheugen te verbeteren, zoals aangetoond in een recente studie van ratten met door scopolamine veroorzaakte geheugenstoornissen. Deze gunstige effecten van citroenmelisse-extract kunnen worden toegeschreven aan de remmende werking op acetylcholinesterase, zoals waargenomen in de studie. Bovendien is eerder al gerapporteerd over de activiteit van citroenmelisse-extract op nicotinereceptoren, hoewel andere werkingsmechanismen ook betrokken zouden kunnen zijn.
Het feit dat citroenmelisse-extract het geheugen kan verbeteren via het cholinergische systeem, gecombineerd met de krachtige antioxidant eigenschappen ervan, maakt het een veelbelovende kandidaat voor de behandeling van neurodegeneratieve aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer. De verstoring van het cholinergische systeem en oxidatieve stress spelen vaak een rol bij de ontwikkeling van deze degeneratieve hersenziekte, en de eigenschappen van citroenmelisse kunnen mogelijk deze problemen aanpakken en zo de progressie van de ziekte helpen vertragen.

Planten die meer moeten worden onderzocht

Kalmoes

Er zijn verschillende medicinale planten die een rol kunnen spelen bij de preventie of behandeling van de ziekte van Alzheimer. Er is onderzoek gedaan naar hun rol bij Alzheimer, al is deze kennis in het westen nog nauwelijks geïmplementeerd. De wetenschap betreft zowel laboratoriumstudies (in vitro) als in dierstudies (in vivo), als klinische studie (op mensen).
De meeste beschikbare gegevens zijn afkomstig van observationele studies. Er zijn helaas niet erg veel studies die hun rol bij het voorkomen van dementie bij mensen ondersteunen. Onder deze planten vallen

Kalmoes (Acorus calamus),
Guduchi (Tinospora cordifolia),
Guggul (Commiphora wightii),
Jatamansi (Nardostachys jatamansi),
Jyotismati (Celastrus paniculatus),
Groene thee (Camellia sinensis),
Sint-janskruid (Hypericum perforatum),
Rozenwortel (Rhodiola rosea)
Moringa oleifera,
Shilajit.

Conclusie gebruik kruiden tegen geheugenverlies

Lavendelveld

Het gebruik van kruiden tegen geheugenverlies en andere neurologische problemen heeft een lange geschiedenis van veiligheid en doeltreffendheid, wat hoogstwaarschijnlijk te danken is aan hun diverse bestanddelen en de interacties van deze verschillende componenten. De synergie tussen de verschillende bestanddelen in het kruid is op verschillende manieren onderzocht. Synergetische interacties omvatten onder andere complementaire werkingsmechanismen, zoals immunomodulatie, het omkeren van resistentie en het minimaliseren van nadelige effecten. Het is dan ook niet verrassend dat een enkel kruid of een mengsel van kruiden de voorkeur geniet boven een geïsoleerde verbinding.

Bronnen bij artikel over geheugen

Foto's Wikimedia commons, publiek domein
Salie, lavendel, rozemarijn: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnins.2022.909833/full
Iraanse kruiden: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5103551/
Citroenmelisse: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25657779/
Dementie-epidemie: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21728018/
Kruiden tegen geheugenverlies: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8068256/