Jeukblad: De Geneeskrachtige Sensatie van Laportea decumana

Botanische Latijnse naam:: Laportea decumana

Duik mee in de Botanische intrigerende wereld van Laportea decumana, beter bekend als het "Jeukblad". Dit fascinerende kruid, dat zowel mystiek als genezing belichaamt, vindt zijn oorsprong in de weelderige bossen van Zuid-Borneo en het betoverende eiland Nieuw Guinea. Ontdek hoe de lokale namen "daun gatal" en "jeukblad" nauwgezet de eigenaardige interactie tussen dit blad en de huid beschrijven, en laat je verrassen door de unieke geneeskrachtige toepassingen die het te bieden heeft.

Van traditioneel gebruik tot verkwikkende effecten op het immuunsysteem, dit artikel onthult de verborgen geheimen van het jeukblad en werpt een nieuw licht op de connectie tussen natuur en gezondheid.

Oude botanische tekening Daun gatal

Naamgeving Laportea decumana

De Engelse naam voor deze plant is stinging tree. In West-Papoea wordt deze plant daun gatal genoemd. 'Gatal' betekent jeuk en 'daun' betekent blad. In het Nederlands is dit vertaalt naar jeukblad. De plant heet zo omdat de bladeren op de huid worden aangebracht.

Vervolgens wordt met het blad over de huid gewreven. Dat gaat enorm jeuken. Maar deze jeuk is geneeskrachtig voor het hele lichaam, want een mens wordt er fitter van.

Er is geen wetenschappelijk onderzoek gedaan maar in 2012 heeft een student van de agrarische universiteit van Bogor, een scriptie op internet gezet over deze plant waarin weinig nieuwe informatie staat.

Hij heeft de plant daun gatel genoemd. Dat is een verbastering van daun gatal. Gatal betekent 'jeuk' of 'jeukend', maar gatel heeft geen betekenis in het Maleis, of in het Indonesisch. Gatel lijkt dan ook een foute vertaling. Verder is het opvallend dat de student niet heeft genoemd dat de plant in West Papoea, een kolonie annex provincie van Indonesië, intensief wordt gebruikt. Daarentegen heeft hij wel benoemd dat de plant een geneesplant met dezelfde toepassing is in Papoea Nieuw Guinea, het onafhankelijke deel van het eiland Nieuw Guinea.

Er is geen Nederlandse naam voor dit blad maar meestal worden in het Nederlands de lokale namen direct vertaald. Dat zou betekenen dat het in het Nederlands jeukblad zou moeten gaan heten.

Familieleden die jeuken

In 2017 is een onderzoek gepubliceerd van een universiteit in West Papoea waarin staat dat in dorpen rond de stad Manokwari, jeukblad wordt gekweekt in tuinen zodat het op de markt kan worden verkocht. Het onderzoek staat genoteerd met de volgende titel: Genetic_Analysis_of_Itchy_Leaves_Laportea_sp_in_Pa.pdf. De onderzoekers wilden vooral een genetische analyse maken tussen verschillende soorten jeukblad, maar werden daar zelf niet veel wijzer van., gepubliceerd in 2018, uit West Papoea brengt Laportea aestuans in kaart, een familielid van Laortea decumana dat eveneens jeukbladeren heeft. Deze soort komt overal in de tropen voor, en is familie van Laportea decumana, Laportea sinuata, Laportea interupta, Dendrocnide peltata en Laportea sp. Ook deze soort wordt jeukblad genoemd en gebruikt op dezelfde manier als de Papoea's Laportea decumana toepassen, namelijk tegen pijnen, zweren, maagpijn en vermoeidheid.

Laportea decumana bezit allerlei bobbeltjes op het blad, die bobbeltjes komen ook tijdelijk op de huid als je het erover wrijft.

Waar komt het voor?

Laportea decumana komt alleen voor in Zuid-Borneo, de eilanden die de Molukken worden genoemd, en op het eiland Nieuw Guinea. Het komt dus niet wijd verbreid voor.

Dat is de reden dat er nog nauwelijks wetenschappelijk onderzoek naar is gedaan. Slechts in de laatste paar jaar zijn er een paar Indonesische universiteiten die wat verkennende studies hebben uitgericht.

Hij groeit graag in een strandbos, of in andere bosrijke gebieden maar dan wel in de schaduw van hogere bomen.

Traditioneel gebruik van het blad

In eerste instantie zal je misschien denken: waarom gebruik je dit blad? De wrijving van het blad op de huid heeft enorm veel jeuk. Daarnaast ontstaan er bultjes ten gevolge van de wrijving van het blad.

Dat lijkt heel vervelend. Tijdelijk is het dat ook. Echter, na een minuut of 10 a 15 is de jeuk verdwenen. Dan voelt degene die zichzelf inwreef met het blad zich een stuk energieker.

Alle onderdelen van het lichaam kunnen worden ingewreven zoals de borst tegen longproblemen, de rug, buik, de benen en de armen. De belangrijkste reden waarom mensen zich inwrijven met het blad is om minder moe te worden.

Als de jeuk op de huid is verdwenen, voel je je verkwikt en vol hernieuwde energie.

De plant wordt traditioneel door de Papoea's gebruikt bij buikpijn, spierpijn, vermoeidheid, urineweginfecties, dysenterie, koorts en inwendige pijnen.

Het wordt gewreven op de delen van het lichaam die overeenkomen met de symptomen. Nadat de jeuk weg is wordt pijnloosheid ervaren.

Ingewandspijnen bestrijden met jeukblad

Een bron vertelt dat de jonge bladeren van Laportea decumana in West Papoea worden gegeten samen met zoete aardappel of taro, een knolgewas, tegen ingewandspijnen.

Familie van de brandnetel

Jeukblad is familie van de Urticaceae. Ook de brandnetel, Urtica dioica, is lid van deze familie en brandnetel is enigszins vergelijkbaar met daun gatal.

Ze prikken beide op de huid maar zijn verder ongevaarlijk. De Engelse naam stinging tree voor daun gatal is in feite een verwijzing naar stinging nettle, brandnetel.

Pas op met vermeende plantenkennis

Er is een verhaal van de Laportea decumana. Een westerling was in het oerwoud van Nieuw Guinea en had al eens kennis gemaakt met de verkwikkende werking van deze en andere planten. Verwonderd over de werking was hij van jeukblad gaan houden.

Op een goede dag, na in het oerwoud te hebben rond gelopen met gidsen, zag hij de plant weer, in zijn beleving. Hij wilde zich voordoen als iemand die alles van deze plant wist en begon de bladeren over zijn hele lijf te wrijven.

De gidsen die bij hem waren vertelden hem daarmee onmiddellijk te stoppen. Helaas, de westerling was eigenwijs en zei dat hij de plant goed kende en wreef door.

Na een kwartier was de jeuk nog niet over. In plaats daarvan viel de man om. Hij was tijdelijk verlamd geraakt in zijn benen. Hij had een andere plant voor Laportea decumana aangezien. Deze vergissing is goed afgelopen; de man was er niet aan overleden, en zijn val had hem slechts een grote wond gegeven.

Astma en jeukblad

Astma wordt in Papoealand genezen door de bladeren van de Laportea decumana over de borststreek te wrijven.

De plant is een tonicum voor heel het lichaam en werkt door de huid heen. Het immuunsysteem wordt gestimuleerd door de plant. Hoe de werking daarvan precies is, is onbekend daar de plant nog nooit wetenschappelijk is onderzocht op deze medicinale werking.

Het is evenwel bekend dat alles wat op de huid wordt aangebracht, ook in het lichaam terecht komt. Daarom is het onder andere verstandig om geen cosmetica met kunstmatige stoffen te gebruiken, want daar krijgt je lichaam last van.

Daun gatal en het immuunsysteem

Jeukblad op het Papoea eiland Biak, foto door Eva Simaremare

De Papoea's, die het meest met deze plant werken, zeggen dat het immuunsysteem wordt gestimuleerd door de stoffen in het blad. De bultjes en de jeuk die ontstaan doet het immuunsysteem in de hoogste staat van paraatheid brengen, maar de bultjes zijn niet gevaarlijk; het immuunsysteem zorgt ervoor dat ze na een minuut of 10 a 15 weer weggaan.

Daarna is de geest meer helder en het lichaam meer actief. Het lichaam voelt alsof je even geslapen hebt na een dag vol vermoeienissen. Je bent weer helemaal actief en kan er een paar uur tegenaan. Het verkwikkende effect wordt door Papoea's gebruikt tijdens lange voettochten in het oerwoud, of na een dag hard werken op het land.

Werken droge bladeren ook?

De Papoea's vertellen dat de plant niet werkt als het blad droog is. Echter, uit persoonlijke ervaring kan gemeld worden dat de plant wel degelijk jeuk oplevert als een droog blad over de huid wordt gewreven.

Ook het verkwikkende effect treedt vervolgens op. Het is wel zo dat het droge blad uiteen valt als je het gebruikt, en er geen bultjes worden gesignaleerd, maar wel jeuk gevoeld, zij het dat de jeuk een stuk minder is.

De werking is aldus aanwezig maar een stuk zwakker. Dat is één van de redenen dat jeukblad moeilijk wetenschappelijk onderzocht kan worden.

Tijdens een wetenschappelijke studie wordt vaak een droog kruid gebruikt, omdat dat meer gestandaardiseerd onderzocht kan worden.

Het kan wel empirisch worden onderzocht maar een klinisch onderzoek, of een in vitro onderzoek naar de werking gaat wat moeilijker.

Toch is het een heel interessant blad om te onderzoeken omdat het begrip van de werking van het blad veel kan vertellen over de werking van ons immuunsysteem

Daun gatal op het eiland Biak, een eiland behorend tot West Papoea, en onderdeel van voormalig Nederlands Nieuw Guinea.Foto Eva Simaremare

Hoe voelt het daun gatal of jeukblad?

Een blad van daun gatal voelt totaal anders dan andere bladeren. Het is nog het meest vergelijkbaar met schuurpapier. De hele huid wordt als het ware geschuurd, waarna de bultjes ontstaan. Het gevoel doet denken aan brandnetel, wat eveneens een sterke prikkeling oplevert.

Papoea's die het blad vaker hebben gebruikt gaan niet wrijven over de bultjes. De meeste westerlingen die het blad voor het eerst gebruiken, vergaan van de jeuk en kunnen de neiging om niet te krabben moeilijk weerstaan. Dan gaande bultjes open en blijven ze langer zichtbaar.

Bewezen werkingen daun gatal

Er zijn zoals eerder aangegeven nog niet erg veel wetenschappelijke onderzoeken gedaan.

Toch komen die elk jaar binnen druppelen, mede omdat de mondiale aandacht voor plantgeneeskunde enorm is gestegen in de afgelopen jaren. Tot nu toe zijn er sterke wetenschappelijke aanwijzingen dat de plant beschikt over de volgende bewezen werkingen:

Antioxidant,
Remt kanker,
Pijnstillend,
Antibacterieel.

Bronnen bij artikel over Jeukblad of Laportea decumana

Laatste twee foto's: Eva Simaremare via Wikimedia commons
Overige foto's: Publiek domein
Medicinale werkingen: https://pdfs.semanticscholar.org/aef3/f178244dfeedb2a349b6b95f54a6fdf71dc8.pdf
Antibacterieel: https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1742-6596/1503/1/012041
Traditioneel: file:///C:/Users/ReMarkt/Downloads/laporteadecumanaQ2_removed.pdf
Tegen kanker: https://www.researchgate.net/publication/362482613_Isolation_and_Evaluation_of_Pharmacological_Activities_of_a_Bioactive_Hydroxylated_C28_Steroid_from_the_Leaf_of_Laportea_decumana_Roxb_Wedd
Pijnstillend: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37453622/