De geneeskracht van smeerwortel

Latijnse naam": Symphytum officinale

Smeerwortel kennen de meeste mensen alleen als blad wat kneuzingen kan verhelpen als je het op de huid aanbrengt waaronder een kneuzing heeft plaats gevonden. Smeerwortel groeit overal in Nederland in het wild. Smeerwortel is een plant met witte of paars of roze hangende bloemetjes die een meter hoog wordt.

Is het blad van smeerwortel eetbaar?

De wetenschap is verdeeld over het feit of smeerwortel gegeten kan worden. 

Sommigen zeggen dat het erg gezond is anderen zeggen dat het leverschade toebrengt. 

In ieder geval is het bewezen dat smeerwortel de groei van kankercellen tegengaat. Er is één geval bekend van iemand die misschien ziek¨ is geworden door chronisch smeerwortel inwendig te gebruiken. 

Dat is niet echt veel, aangezien er jaarlijks miljoenen mensen ziek worden van de bijwerkingen van medicijnen.

Verbod op voorschrijven voor inwendig gebruik

Smeerwortel is een in Europa veel voorkomende plant. Smeerwortel is een wilde groente; de bladeren kunnen geplukt en met mate gegeten worden. 

Ze worden net zo bereid als de brandnetel. Echter heeft een overheidsinstantie de smeerwortel op de lijst gezet van planten die je alleen onder toezicht van een kruidengeneeskundige mag gebruiken. 

Er zijn wetten in voorbereiding om alle kruiden alleen onder autoritair toezicht te mogen eten. Inmiddels weet iedereen dat de farmaceutische lobby achter deze wetten zit. Kruiden kunnen namelijk goedkoop en effectief dure medicijnen overbodig maken. 

Kruiden hebben slechts zelden bijwerkingen. Chemische medicijnen leiden tot bijwerkingen zoals kanker, obesitas, hart- en vaatziekten en diabetes ofwel suikerziekte doordat ze ontstekingen op celniveau veroorzaken en de balans in maagbacteriën verstoren waardoor voedingsstoffen slechter door het lichaam worden opgenomen.

Botanische tekening van smeerwortel, getekend door William Catto in 1915.

Uitwendig gebruik smeerwortel mag wel

Het uitwendig gebruik van smeerwortel is nog wel toegestaan. Wanneer je onderweg last hebt van je spieren dan kun je het brede blad op de juiste plek bevestigen. 

De werkzame stoffen worden door de huid opgenomen en bespoedigen het herstel van overbelaste spieren, gezwollen klieren, peesontstekingen en spierkneuzingen. 

Slecht helende wonden en botbreuken worden ook sneller hersteld als men een omslag van smeerwortel maakt of een pap van smeerwortel op de huid smeert waaronder zich een probleem voordoet. 

Een pap van smeerwortel maak je door smeerwortelbladeren te verpulveren en met een beetje water te vermengen. In noodgevallen kun je op de bladeren kauwen en de ontstane pap op de peesontsteking of ander ongemak aanbrengen.

Gebruik van smeerwortel in de oudheid

De oude Grieken en de Romeinen gebruikten smeerwortel als middel om botbreuken en huidwonden te herstellen. 

Ook is het als medicijn tegen bronchitis gebruikt. De Galliërs gebruikten de slijmerige wortel om longziekten te genezen. Van de wortel wordt thee gedronken. 

Het is als natuurmedicijn in de volksgeneeskunde vaak gebruikt tegen slijmvliesontsteking of catarre.
Een sportarts weet goed te vertellen hoe gezond de smeerwortel is en vrijwel alle sportartsen hebben een tube zalf op basis van smeerwortel in hun tas. Deze zalf op homeopathische basis is bij menig drogist te koop.

Uitwendig gebruik smeerwortel in de fytotherapie

Smeerwortel heeft wondhelende eigenschappen. Het stimuleert de aanmaak van nieuwe cellen en weefsels op plekken waar het lichaam is beschadigd. 

De slijmstoffen en allantoïne zorgen voor een verzachten effect. Looistoffen en asparagine werken mee aan een bloedstelpende werkzaamheid. 

Allantoïne rozenmarijnzuur en andere fenolzuren maken smeerwortel een ontstekingswerend kruid. Om deze redenen wordt het door fytotherapeuten ingezet bij:

• Wonden, slecht genezende wonden, etterende wonden, schaafwonden, brandwonden,
• Kloven, aarskloven, tepelkloven, doorligwonden, slappe gedevitaliseerde huid, preventie en bestrijding van zwangerschapsstriemen,
• Acné, steenpuisten, zweren, insectenbeten,
• Aambeien, aderontsteking, open been,
• Mondslijmvliesontsteking, aften, tandvleesontsteking, bloedend tandvlees,
• Tong-, strottenhoofd-, keel-, en amandelontsteking,
• Borstklierontsteking,
• Psoriasis, 
• Eczeem, 
• Droge, schilferige huid, luiereczeem, eeltknobbels.

Smeerwortel bij breuken, kneuzingen, en ontstekingen

Fytotherapeuten kennen een groot scala aan medische toepassingen van smeerwortel, net als sportartsen overigens. 

In de laatste categorie zijn er veel mensen die natuurlijke smeerwortel prefereren boven synthetische herstelmiddelen voor het weefsel. 

Beschadigd bindweefsel en kraakbeen wordt hersteld door smeerwortel. 

Osteoblasten worden gestimuleerd in hun werking; dat zijn de cellen die botcellen aanmaken. 

Allantoïne dringt diep binnen in weefsels en stimuleert eveneens kraakbeengroei. In verband met deze sterke geneeskracht wordt smeerwortel voorgeschreven bij:

• Kneuzingen, bloeduitstortingen,
• Verzwikkingen, bandscheuren, ontwrichtingen,
• Peesontsteking, tenniselleboog, spierverrekking, spierontsteking,
• Sportblessures,
• Botbreuken, beenvliesontsteking,
• Voorkomen en verminderen van littekenvorming en zwangerschapsstriemen.
• Artrose, artritis.

Voor deze aandoeningen wordt een compres, kruidenpap of omslag aanbevolen.

Het blad van de smeerwortel

Orale inname van smeerwortel

Officieel mag smeerwortel alleen worden ingenomen onder voorschrift van een arts ondanks dat er nog nooit iemand ziek van is geworden; de gevaren zijn slechts hypothetisch en onderdeel van een controverse. 

Het zou slecht zijn voor de lever maar er zijn nog nooit mensen met een leverprobleem geweest waarvan smeerwortel de oorzaak was. 

Smeerwortel is een versterkend middel voor de maag. Het beschermt, herstelt en versterkt de maag. Het werkt verzachtend op de slijmvliezen. bovendien is het ontstekingswerend en spijsverteringstimulerend. 

Deze medicinale kenmerken kunnen aanleiding zijn voor fytotherapeuten om smeerwortel voor te schrijven bij:

• Gastritis of maagslijmvliesontsteking, maagzweer, maagbloeding, maagpijn, maagkramp,
• Zweer van de 12-vingerige darm, darmzweren, darmontsteking,
• Darmbloeding, darmirritatie, dysenterie, diarree.

Overige medicinale effecten voor oraal gebruik

De genoemde medicinale effecten zijn de primaire gebruikstoepassingen. Hier volgen enkele secundaire toepassingen:

• Het is een slijmoplossend middel waardoor ophoesten bevorderd wordt. Hierdoor is het een natuurmedicijn bij bronchitis, hoest, prikkelhoest, slijmophoping en sinusitis of bijholteontsteking.
• Het is een bloedzuiverend medicijn met ontstekingsremmende capaciteiten. Het werkt goed om aan te sterken. Hierom wordt het voorgeschreven bij artritis, artrose, jicht, kraakbeenletsels, spierreuma, klierontsteking, slechte afvoer van gifstoffen, zwakte, ouderdomszwakte, osteoporose en botontkalking.

Smeerwortel in de cosmetica

Smeerwortel wordt toegevoegd aan cosmetische producten zoals zalven, crèmes en shampoos. 

Het heeft als eigenschap de huid strak en glad maken. 

Allantoïne is volgens wetenschappers de werkzame stof in smeerwortel die de huid en spieren sneller doet herstellen. Allantoïne versnelt de groei van gezonde cellen.

Voedingswaarde smeerwortel

Er zitten veel vitaminen en mineralen in smeerwortel. Het bevat alle vitaminen die als antioxidanten werken namelijk vitamine A, vitamine C en E. Verder bevat het uit het vitamine B-complex thiamine of vitamine B1, B2, B3, B5 en het is een bron van vitamine B12. 

Vooral het laatste vitamine is vrij uniek voor een op het land levende plant. Vitamine B12 zit onder andere ook in zeewier, biergist en champignons. 

Dat is een ontkrachting van de mythe dat B12 alleen in vlees en vis zit. 

Daarnaast bevat het de mineralen calcium, kalium, fosfor, ijzer, jodium, kobalt, seleen, magnesium, zink, natrium, chroom en mangaan.

Eettips smeerwortel

In smeerwortel zitten veel hoogwaardige eiwitten. In Zwitserland wordt de plant van oudsher in deeg verpakt om het op te eten. In Engeland zet men thee van smeerwortel. 

Het wordt ook door de Engelsen gebruikt als groente in salades en soepen. 

Het wordt op dezelfde manier bereid als spinazie en brandnetel. Net als andere groenten is het verstandig om smeerwortel niet dagelijks te eten. 

Zo gevarieerd mogelijk eten is het best. Tot er definitieve duidelijkheid is omtrent de veiligheid van smeerwortel is het beter om smeerwortel maximaal eens per maand te gebruiken als groente.
De alinea´s over de medicinale werkingen van smeerwortel zijn geschreven met als bron het Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst. 

Hij is afgestudeerd regulier arts en een fytotherapeut, en geeft eveneens opleidingen in de fytotherapie.

Smeerwortel groeit graag aan de waterkant.

Bronnen artikel smeerwortel

• Alle foto's: Wikimedia Commons (Publiek Domein)
• http://www.mycelium.be/tuin/2010/smeerwortel
• http://de.wikipedia.org/wiki/Echter_Beinwell
• http://en.wikipedia.org/wiki/Symphytum_officinale
• Historisch medische info: Boek: de geurende kruidhof Blöte-Obbes
• Medicinale werking: Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst