Geneeskracht en voedingswaarde van komkommer

Botanische Latijnse naam: Cucumis sativus

Reis met ons mee terwijl we de geschiedenis, wetenschap en praktische toepassingen van deze vergeten superfood onthullen. Van de bescherming van je hart tot het bestrijden van ontstekingen, van het reguleren van de bloedsuikerspiegel tot het bevorderen van een stralende huid, de komkommer heeft veel te bieden. Duik in de wereld van natuurlijke remedies en ontdek hoe de kracht van moeder natuur ons kan helpen om gezonder en vitaler te leven. Dit artikel laat je de oranje komkommer met nieuwe ogen bekijken, en nodigt je uit om deze genezende schat te omarmen en te integreren in je dagelijkse welzijn.

Ben je klaar om de geheimen van de komkommer te onthullen? Lees verder en laat je betoveren door de helende krachten van dit bijzondere voedingsjuweel. Laat me alvast een tipje van de sluier oplichten:

Wist je dat in de tropen een oranje komkommer wordt gegeten die veel meer smaak, voedingswaarde en geneeskracht heeft dan de kaskomkommer uit Nederland?

Komkommer kweken in Brazilië

De geneeskracht van oranje komkommer

Komkommer kennen we in Nederland meestal als een donkergroene, smalle lange kaskomkommer maar er zijn ook lichtgroene dikkere en kortere biologische komkommers. Bovendien bestaat er een korte, dikke oranje komkommersoort.

Als gewone komkommers aan een plant hangen en oranje worden, zijn ze niet meer lekker, maar er is een tropische soort die juist oranje moet worden voordat hij lekker is. In regio's als Australië en Nieuw Guinea is de oranje komkommer op markten te koop en wordt hij in tuinen gekweekt.

Het is op lokale markten meestentijds een biologisch-dynamische groente. Biologisch-dynamische groenten bevatten zonder uitzondering meer voedingswaarde en geneeskracht, omdat er meer nutriënten in zitten.

Komkommers uit kassen zijn niet erg gezond

Komkommer en tomaatschijfje als snack

In Nederland worden komkommers in kassen verbouwd, niet in de volle grond, maar op substraat, een soort water met synthetische mineralen zodat ze groeien. Bij de groeimethode is de voedingswaarde over het algemeen een stuk minder. Uit onderzoek blijkt dat het tussen de 30% en 50% minder voedingswaarde heeft, maar de Nederlandse komkommer is niet gesignaleerd in een onderzoek over voedingswaarde.

Zou dat komen omdat dan blijkt dat zijn voedingswaarde nihil is? Die kans is groot.

Synthetische komkommersmaak

Bak zojuist geoogste komkommers

Een alarmerend feit over Nederlandse kasgroenten is dat ze geen smaak meer hebben, omdat ze op synthetische mineralen zijn gekweekt. Maar dat is opgelost door, schrik niet, synthetische smaakstoffen aan de substraatvoeding mee te geven zodat komkommers weer naar komkommers smaken. De bron hiervoor is een anonieme kasmedewerker.

Laten we er maar niet meer aan denken en ons concentreren op echte voeding, medicinale voeding, gekweekt op aarde, regen en zon.

Als je in dit artikel verderop het woord 'komkommer' leest, bedoelen we een biologisch-dynamische gekweekte komkommer, en niet de synthetisch geëvolueerde namaak-komkommer die gekweekt wordt met steun van overheidssubsidie van de Nederlandse regering doordat kaskwekers enorme kortingen krijgen op hun milieuverwoestend energieverbruik.

De geneeskracht van komkommerbladeren

De bladeren van de komkommerplant worden niet gegeten maar ze worden wel getest op medicinale werkzaamheden. Wetenschappers zien er steeds meer heil in om op zoek te gaan naar hoeveelheden componenten in planten en naar eventuele nieuwe componenten.

Vele van de fytocomponenten van het blad van Cucumis sativus hebben medicinale werkingen zo laat een onderzoek zien, en dat is wellicht goed om in de toekomst verder uit te zoeken, zodat er misschien een medicinaal supplement van kan worden gemaakt.

Op deze manier kan van bladafval een supplement of nutraceutical worden gemaakt.

Originele komkommer met zaadlijsten

Cucumis sativus tegen diabetes

Onderzoek laat zien dat Cucumis sativus de bloedsuikerspiegel nivelleert. Het past dus in een alternatieve therapeutische benadering van diabetes.

Alternatief betekent in dit geval 'met afbouw van reguliere medicijnen'. Er is al veel bekend over het peil houden houden van de bloedsuikerspiegel met voeding.

Op zich is dat mogelijk maar het vergt alleen een andere leefstijl zoals het niet meer bezoeken van snackbars en dergelijke. Wanneer iemand zich 100% aan een goed overdacht menu houdt, kan diabetes in 4 weken omkeren, maar dat is een lastige weg, vol met emoties.

Je kunt ook je menu langzaam veranderen, elke week een stap, totdat je na 7-10 weken genoeg stappen hebt gezet om te proberen een paar weken echt op je voeding te letten en alleen pure voeding te eten die diabetes bestrijdt.

Goede antidiabetesgroenten zijn waterkers, rauwe wortel, asperges, alle koolsoorten en alfalfa. Maar in feite zijn alle groente- en fruitsoorten min of meer goed tegen diabetes. Ook walnoten zijn erg gezond en ideaal om te mengen in een komkommersalade.

Oude Komkommersoort die je zelden ziet in Europa

Cucumis sativus, goed voor lever

Mensen met diabetes hebben op een gegeven moment in het verloop van hun ziekte verhoogd risico op last van de lever. Komkommer is niet alleen goed voor de bloedsuikerspiegel maar ook voor de leverwerking.

Suiker, medicatie en transvetten kunnen de leverwerking net zo beschadigen als alcohol, en daarom hebben veel mensen last van wat ze in wetenschappelijke kringen noemen 'niet door alcohol veroorzaakte vervetteleverziekte'.

Komkommer kan de celstructuur van een beschadigde lever herstellen, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Omdat de gezonde celstructuur wordt opgebouwd door stoffen in komkommer, concluderen wetenschappers dat de komkommer beschermend werkt voor de lever.

Men ziet eveneens dat de leverbeschermende werking nog groter wordt, als meer komkommer werd toegediend. De komkommer als medicijn is dus dosisafhankelijk, net als een synthetisch medicijn.

Uit dit plaatje valt af te leiden dat komkommers vroeger dikker waren dan de iele kaskomkommertjes van nu

De geneeskracht van komkommerzaad

Er zit veel tocoferol in het zaad van komkommer, iets meer nog dan in pompoenzaad, maar minder dan in de zaden van Cucumis melo, de cantaloupe of suikermeloen. Tocoferol, ook bekend als vitamine E, is een fytocomponent met sterke antioxidantactiviteit.

Ook de zaden worden om medicinale redenen gebruikt. Wanneer zaden veel van een antioxidantstof bevatten dan is dat vaak aanleiding voor wetenschappers om te stellen dat de medicinale toepassingen hiermee deels ondersteund worden. Antioxidanten bevatten immers algemene geneeskracht. Maar specifieke geneeskracht is een ander verhaal.

Mini komkommers, beter bekend onder de naam augurken, die van de plant afkomen met dezelfde Latijnse naam als komkommer

Maagzweer bestrijden met komkommerblad

In sommige delen van de wereld komen maag- en darminfecties zoals maagzweer veel voor.

Wetenschappers denken dat een combinatie van teveel medicijngebruik en overmatige aanwezigheid van de Helicobacter pylori bacterie belangrijke redenen zijn hiervoor.

Men gaat op zoek naar plantaardige middelen tegen pathogene bacteriën, omdat antibioticagebruik op den duur averechts werkt. Dat wordt de vicieuze cirkel van antibiotica genoemd.

Met antibioticagebruik creëer je een resistente superbacterie of, wat nu het geval is, dan veroorzaak je dat vele soorten bacteriën resistent worden tegen het medicijn.

Tegen plantaardige stoffen worden bacteriën niet resistent, dat is een helder feit onder biochemici, die meestal de onderzoeken naar medicijnen en medicinaal werkzame stoffen uitvoeren.

Er is daarom niets logischer dan op wetenschappelijke gronden besluiten tot het inzetten van natuurlijke antibiotica, maar deze wijsheid is nog niet geheel doorgedrongen in de medische praktijk, hoewel fytotherapeuten, natuurgeneeskundigen en homeopaten het al wel toepassen.

Komkommerblad als antibioticum

Biologische komkommer

Onderzoekers zien dat een bladextract van de komkommerplant goed werkt tegen de Helicobacter pylori bacterie. Dat komt waarschijnlijk door medicinale werkingen in de fytocomponenten: Alkaloïden, steroïden, flavonoïden en polyfenolen. Het werkt goed tegen maagzweer. Verder heeft het niet alleen ontstekingsremmende eigenschappen maar ook verbeterende kwaliteiten voor het immuunsysteem of de levensenergie.

Uit onderzoek blijkt dat komkommerblad medicinale toepassingen heeft tegen sommige schimmels. Dat kan ook mede van belang zijn voor de positieve werking op de darmflora of het microbioom.

Uit ander onderzoek blijkt dat de stelen van de komkommerplant over stoffen beschikt met afwerende werking tegen pathogene micro-organismen. Er zitten drie soorten sfingolipiden in de stelen en die werken tegen bacteriën en schimmels.

Oxidatieve stress vermindert door komkommer

Nigeriaanse onderzoekers beginnen hun studie met te stellen dat ontstekingen als ziekteoorzaak van chronische ziekten een algemene zaak van de volksgezondheid is. Er zijn veel farmaceutische pijnstillers op de markt, maar die hebben negatieve bijwerkingen, zoals het feit dat ze juist vrije radicalen genereren, en dus ontstekingen veroorzaken.

Daarom gaat men in Nigeria op zoek naar medicinaal voedsel met ontstekingsremmende kwaliteiten. Men ziet dat veel fruit- en groentesoorten ontstekingsremmend zijn. Ook cacao, hele granen en groene thee kunnen bijdragen aan de gezondheid van mensen. Nu is de komkommer onderzocht.

Het blijkt ontstekingsremmende werking te hebben en, merken de onderzoekers op, gewone synthetische ontstekingsremmers hebben bijwerkingen al naar gelang de dosis die gegeven wordt, maar komkommer niet. Komkommer werkt meer ontstekingsremmend naarmate je meer inneemt maar het heeft geen bijeffecten.

Dat betekent dat het volgens de onderzoekers in de categorie ''ontstekingsremmend voedsel” past. Door veel verse groente- en fruitsoorten te eten verklein je het risico op ontstekingsziekte zoals diabetes, obesitas, cardiovasculaire aandoeningen, kanker, ADHD, depressie en andere mentale ziekten, prikkelbaredarmsyndroom, de ziekte van Alzheimer, dementie en nog veel meer.

In het algemeen eten mensen veel supermarktvoedsel zoals pizza's, voedsel uit potjes, witte pasta en witte rijst, bloemproducten, suikerhoudende producten zoals frisdrank en energiedrank, en voorverpakte maaltijden. Door deze vulling ontstaat er een groot risico op voedingsstoffentekort en gerelateerd daaraan oxidatieve stress.

Komkommer werkt beschermend voor het hart

Komkommerveld

Mexicaans onderzoek stelt dat ontstekingen en oxidatieve stress voor veel medische problemen zorgen zoals aderverkalking, hoge bloeddruk, hartaanval, hartziekten en nierontstekingen. De onderzoekers zien dat een extract van Cucumis sativus oxidatieve stress vermindert en dat stoffen die gezien worden als markeerpunten van de aanwezigheid van vrije radicalen verminderen in aantal.

Daaruit trekken ze de conclusie dat er minder voorwaarden zijn waardoor hartziekten kunnen optreden. Komkommer werkt preventief beschermend voor het hart.

Komkommer is goed voor de huid

Onderzoekers zien dat de huidstructuur sneller wordt opgebouwd als proefdieren een gel op basis van komkommer krijgen opgedaan.

De gel beschermt de huid tegen infecties maar het bevordert ook processen die nieuw huidweefsel en nieuwe bloedvaten produceren. Komkommer kan huidziekten stoppen.

Er is een significant verschil met proefdieren die de gel niet kregen. In de volksgeneeskunde is al jaren bekend dat komkommer goed is voor de huid.

De plakjes kunnen gewoon op de huid worden neergelegd om hun flavonoïden aan de huid af te geven. Flavonoïden zijn stoffen in planten die net zo sterke antioxidantwerking vertonen als vitamine C of vitamine E.

Diaserie komkommer

Komkommer tegen opgeblazen gevoel

Uit onderzoek blijkt dat komkommer de stoelgang minder zuur maakt en dat er mede daardoor minder flatulentie plaats vindt. Komkommer bevat aldus spijsverteringsbevorderende werkzaamheid. Het effect van komkommer op de flatulentie is vergelijkbaar met dat van natriumbicarbonaat, een bekend middel voor dat probleem.

Problemen als ontstoken dikke darm, flatulentie, prikkelbaredarmsyndroom en dyspepsie of opgeblazen gevoel kunnen worden tegen gegaan met komkommer.

De geneeskracht van komkommerbloemen

Uit prematuur onderzoek blijkt dat de bloemen van komkommer een antikankerwerking vertonen tegen leverkanker.

De onderzoekers weten nog niet welke stoffen in de komkommerbloemen daarvoor verantwoordelijk zijn. Komkommerbloemen kun je eten en op salades doen, maar er komen vervolgens geen komkommers meer op de plek waar de bloem is geplukt.

Cucumis sativus als pijnstiller

Komkommerbloem

Uit onderzoek blijkt dat komkommerfruit pijnstillende werking heeft. Het heeft een ontstekingsremmende werking en hierdoor worden ook pijnlijke ontstekingen tegengegaan, maar daarnaast is het ook een directe pijnstiller. Het medicijn 'komkommer' is getest en de werking is vergeleken met dat van diclofenac.

Uit het onderzoek blijkt dat komkommer in vergelijking met dit synthetische middel een prima ontstekingsremmende pijnstiller is. Al langer wordt er onderzoek gedaan naar pijn en steeds blijkt weer dat er groenten en fruitsoorten zijn met analgesische of pijnverlichtende werking.

De kans is aanwezig dat het lichaam zelf pijnstillende stoffen produceert met behulp van de fytocomponenten van bepaalde planten, zoals komkommer.

Bronnen bij artikel over komkommer

Foto's: Wikimedia commons publiek domein
medicinale werking: https://www.researchgate.net/publication/350152210_Overview_of_Traditional_Use_Phytochemical_and_Pharmacological_Activities_of_Cucumber_Cucumis_sativus_L
Therapeutisch potentieel: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0367326X12002791
Algemene informatie: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34047145/
Tegen kanker: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30899178/
Antibacterieel: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6408718/