De Geneeskrachtige Wereld van de Ochtendglorie of geitenhoefwinde

Wandelend langs de kustlijn, waar de zilte zeewind je huid liefkoost en het zand onder je voeten speels meegeeft, kom je een verrassende metgezel tegen: Ipomoea pes-caprae, beter bekend als de ochtendglorie. Deze nederige plant draagt vele namen, van "railroad vine" tot "beach morning glory", maar in het Nederlands heeft het zijn eigen unieke titel gekregen. Laat je meevoeren in de wereld van deze veelzijdige plant die niet alleen de stranden siert, maar ook een schat aan traditioneel gebruik en wetenschappelijke ontdekkingen herbergt. 

Van medicinale toepassingen tot fascinerende eigenschappen, ontdek hoe de ochtendglorie zijn stempel drukt op zowel de kustlijnen als de gezondheid van zij die haar pad kruisen.

Naamgeving geitenhoefwinde

In India wordt deze plant do-patti-lata genoemd. In Engelstalige gebieden spreekt men van railroad vine, goat's foot of morning glory. Vaak wordt ook beach morning glory gezegd. Railroad vine slaat op de groeiwijze. Vaak strekken de uitlopers zich recht over het strand. In het Nederlands is er gekozen voor de naam ochtendglorie. Geitenhoef is een vertaling van goat's foot. 

Algemene informatie Ipomoea pes-caprae

Ipomoea pes-caprae is familie van de zoete aardappel en waterspinazie. Deze plant is echter niet eetbaar. Toch is het een medicinale plant want delen ervan worden gebruikt om in te baden en als bedekking van ontstoken en pijnvolle lichaamsdelen.
Deze plant bedekt tropische zandstranden en kan aldus felle zon verdragen. Hij bloeit met trompetvormige bloemen. De trompetvorm in paars-witte kleur is niet alleen om insecten te lokken en vast te houden.
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de plant via de bloemen warmte uitstraalt, waardoor de plant afgekoeld wordt. De wetenschappers spreken over de zweetfunctie van de bloemen. Onder andere de stampers worden beschermd door de trompetvorm zodat het stuifmeel langer behouden blijft en de kans groter is dat het door insecten wordt opgepikt, en overgedragen op andere bloemen.

Traditioneel gebruik geitenhoefwinde

Ipomoea pes-caprae heeft redelijk grote bladeren. In de Molukken en West-Papoea worden deze bladeren op brandwonden gedaan bij wijze van traditionele brandwondenpleister. In Zuid China leven de Chaoshan-mensen nog veelal op traditionele wijze en ze gebruiken de Ipomoea pes-caprae om artritispijnen bij knie en elleboog mee te stillen.
In India wordt een bad gemaakt van bladeren van deze plant om kwade geesten af te drijven. Het sap van de plant wordt op meerdere gebieden in de wereld gebruikt tegen steken van de kwal.

Algemene informatie geitenhoefwinde

De plant is astringent, verkoelend, laxerend, diuretisch en versterkend voor het hele lichaam. Het wordt in de traditionele geneeskunde gebruikt tegen huidaandoeningen zoals steenpuisten, zwellingen, snijwonden, zweren en karbonkels. Daarnaast is het traditioneel een slaapmiddel, laxeermiddel, diureticum, verkoelingsmiddel en tonicum. Het is ook  een volksgeneeskundig medicijn bij waterzucht ofwel oedeem, menstruatieproblemen, aambeien, kolieken, flatulentie, dyspepsie, kramp en branderig gevoel in de maag.

Diaserie Geitenhoefwinde

Bewezen werkingen geitenhoefwinde

Deze strandplant is volgens wetenschappers een antioxidant met pijnstillende en ontstekingsremmende werking.
Verder is het ontkrampend, pijnprikkelverminderend, doet het histamine-aanmaak verminderen, wordt het immuunsysteem gestimuleerd, wordt de aanmaak van  insuline geactiveerd, werkt het verlagende voor de bloedsuikerspiegel, is het antibacterieel en werkt het als antifungaal middel.
Sommige wetenschappers zien in deze plant een bloedstolselverminderende werking. Daardoor zou het goed zijn bij trombose, hartaanvallen en beroerte. Andere recent onderzochte werkingen zijn werking tegen diarree, rustgevende werking voor de maag en de preventieve en geneeskrachtige werking tegen aambeien.

Ipomoea pes-caprae tegen diabetes

Ipomoea pes-caprae heeft een positieve werking bij diabetes als het in een extract wordt verwerkt. Het helpt mee om suikers beter te verteren doordat het enzym alfaglucosidase wordt gestimuleerd door dit enzym. Hierdoor wordt de bloedsuikerspiegel verlaagd.
Onderzoekers zien dat deze plant net zo effectief is als het standaard medicijn metformine. Helaas is Ipomoea pes-caprae alleen nog getest op knaagdieren die middels een synthetische stof diabetes is gegeven. Maar het feit dat de knaagdieren net zo goed reageren op het plantmedicijn als metformine is een belangrijke indicatie.
Bovendien heeft metformine allerlei nadelen, zoals zijn nierverslechterende en leverontwrichtende werkingen, die extra nadelig zijn voor mensen met diabetes. Daarbij heeft het synthetische medicijn allerlei andere bijwerkingen.

Meer antioxidanten dan mangistan

Ipomoea pes-caprae bevat zeer veel antioxidanten. Het werd vergeleken met een rits aan andere geneesplanten waaronder Cassia alata en Garcinia mangostana, in het Nederlands respectievelijk senna en mangistan, planten waarvan bekend dat ze zeer veel antioxidanten bevatten. Ipomoea pes-caprae is een veel voorkomende bodembedekker die nog meer antioxidanten bevat.
Wetenschappers melden in een onderzoek: 'Oxidatieve schade als gevolg van overproductie van vrije radicalen kan leiden tot chronische ziekten zoals kanker, atherosclerose, reumatoïde artritis, diabetes, post-ischemische perfusie schade, hartinfarct, hart- en vaatziekten, chronische ontsteking, beroerte, septische shock, vroegtijdige veroudering en andere degeneratieve ziekten. Een evenwichtige productie van vrije radicalen en antioxidanten is noodzakelijk voor een goede fysiologische functie.'
Dat houdt in dat oxidatieve stress als grondoorzaak van een groot aantal ziekten wordt gezien. Atherosclerose is de medische term voor aderverkalking, en ischemische perfusie duidt op schade die ontstaat door een zuurstoftekort aan hartspieren of hersencellen, als gevolg van een infarct.

Ipomoea pes-cprae tegen pijn en ontstekingen

Betulinezuur heeft pijnstillende werking. Uit onderzoek blijkt dat betulinezuur ook in Ipomoea pes-caprae zit. Behalve pijnstillend is het ook ontstekingsremmend. Als een plantenstof ontstekingen remt, dan wordt op deze manier de pijn gestild.
Dat is een tweede manier waarop deze bodembedekker op menig tropisch strand pijnen stilt. De pijnstillende werking gaat vooral doordat de neurotransmitters minder pijnprikkel overdragen na inname van een extract van deze plant.
In de Molukken wordt de plant gebruikt bij brandwonden. Dit wetenschappelijk onderzoek is een ondersteuning van dit volksgebruik, aangezien de ontstekingsremmende werking infecties voorkomt en de pijnstillende werking ervoor zorgt dat de brandwonden minder voelbaar worden.
Ook de Chaoshan-mensen uit Zuid China gebruiken de plant om zijn pijnstillende en ontstekingsremmende werking, namelijk bij artrose - en artritispijnen, wat wordt veroorzaakt door ontstekingen. Vroeger, in de 20e eeuw dachten artsen dat artrose werd veroorzaakt door slijtage maar daarvan is door wetenschappers ontdekt dat het een verkeerde visie was.

Onverwachte oorzaken van artrose

Als je artrose wilt genezen kun je daarvoor geneesplanten en voeding gebruiken, maar het is ook belangrijk om sommige producten te elimineren. Artrose wordt veroorzaakt door voedsel dat ontstekingen veroorzaakt zoals geraffineerde suiker, wit meel, transvetten, margarine en het feit dat veel antioxidanten uit groenten zijn gekweekt door gebruik van synthetische plantenvoeding, pesticiden en te snelle oogstpluk, waardoor planten onvolledig tot wasdom komen.
Sommige mensen denken dat bodemverarming ook een rol speelt. Bodemverarming is de uitputting van een selectief aantal voedingsstoffen in de bodem door monocultuur. Tegenwoordig wordt bodemverarming, in ieder geval in West-Europa, opgelost doordat vrijwel iedere boer gebruik maakt van groenbemesting. Deze vorm van bemesting houdt in het kweken van planten zoals mosterd, om ze vervolgens door te ploegen, voordat ze zaad maken, in plaats van ze te oogsten. Groenbemesting wordt aangeplant in de tijd dat er geen volledige planten kunnen worden gekweekt, aan het einde van de herfst tot einde van de winter.

Bronnen bij artikel over geitenhoefwinde

• Tegen artrose artritis:  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36772844/
• Pijnstillend: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28196712/
• Medicinale werkingen:  https://ijpbs.com/ijpbsadmin/upload/ijpbs_5c67771bec5b8.pdf
• Pijnstillend: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10661888/
• Foto's: Wikimedia commons, publiek domein