Tropische geneeskracht van matoa

De bloeiwijze van de matoa behoort tot de mooiste ter wereld

Botanische Latijnse naam: Pometia pinnata

Matoa is een schitterende boom met mooie bloemen. Hij wordt in het Engels wel 'Flame of the forest' genoemd. Hij komt volgens Wikipedia voornamelijk voor op Nieuw Guinea en de Polynesische eilanden, maar wordt ook op Maleisië en in enkele gebieden van Zuidoost Azië gesignaleerd, zoals in Thailand.

De bloemtrossen van de matoa zijn zeer lang en er groeien meerdere vruchten aan per tros.

Geografische verspreiding matoa

Volgens Duits-Maleis onderzoek groeit de matoa van nature vanaf het Sunda en Sahul plateau, westwaarts naar de Nicobaren, Andaman eilanden en Sri Lanka en oostwaarts tot Nieuw Guinea en New Britain, een ander eiland rond Nieuw Guinea. De boom groeit dus ook in Maleisië.

De onderzoekers vertellen verder dat de boom van nature groeit in primair en secundair regenwoud, en in bossen langs kreken en beken. Hij wordt aangeplant langs wegen en in parken vanwege de schoonheid van zijn spectaculair glanzende, rode bundels nieuwe bladeren.

Blad en bloesem van matoa, foto Forest and Kim Starr

Traditioneel gebruik matoa

Traditioneel gebruiken Papoea's matoavruchten tegen hoge bloeddruk, maagklachten, diarree, dysenterie en bij baarmoederproblemen.

In Thailand worden de schors en de bladeren ingezet bij koorts en allerlei ziekten waarbij koorts optreedt, zoals infectieziekten.

Inhoudsstoffen matoa

Matoa bevat alkaloïden, saponinen, tannines, flavonoïden, fenolverbindingen, terpenoïden en vitamine A, vitamine C, E die het immuunsysteem kunnen stimuleren. Deze stoffen zijn over het algemeen ook sterke antioxidanten.

Hij valt onder de planten met de hoogste antioxidantactiviteit. Hij bevat meer vitamine C dan een limoen, en er zit meer vitamine A in dan in een wortel. In de schil van de matoa zit de meeste vitamine C. Overigens geldt dat ook voor een limoen.

In Nieuw Guinea groeit en bloeit de matoa veelvuldig. Het geeft de Papoea's vruchten en medicinale bladeren.

Close up zijtakje matoa, foto Forest and Kim Starr

Matoavruchten tegen diabetes

Onderzoek uit 2019 laat zien dat het eten van fruit goed is tegen diabetes. Ook matoa is opgenomen in het onderzoek. Het blijkt dat de vruchten van de matoaboom de glucosidase bevorderen, dat is een enzym wat glucose verteert. Hierdoor wordt de bloedsuikerspiegel gereguleerd.

Onderzoek uit 2018 ziet dat niet alleen de vruchten maar ook het zaad glucosidase bevordert. Het zaad wordt gebruikt als traditioneel middel.

Een onderzoek gepubliceerd in Pakistan Journal for Biological Science toont aan dat de schors van de matoa beschikt over alkaloïden, flavonoïden, tanninen, glycosiden en tanninen.

De schors heeft een antidiabeteswerking door glucosidase te stimuleren, net als de vruchten en het zaad.

Glucosidase stimuleren is één van de manieren waarop geneesplanten tegen diabetes werken.

Andere geneesplanten kunnen insulineresistentie verminderen, of ervoor zorgen dat de alvleesklier meer insuline gaat produceren.

Matoablad is goed voor de lever

Onderzoekers zeggen dat leververgiftiging door paracetamol de meest voorkomende vorm van leververgiftiging is.

Toch noemen de Indonesiërs die het onderzoek uitvoeren paracetamol een veilig medicijn.

In principe wordt een onderzoek naar de leverbeschermende werking altijd uitgevoerd door proefdieren paracetamol te geven, zodat de lever vergiftigt wordt.

Vervolgens wordt gekeken welke effect toediening van de te onderzoeken geneesplant heeft.

De bladeren van de matoa kunnen een leververgiftiging aanzienlijk verminderen, zo was de conclusie van hun onderzoek.

De matoa heeft een van de mooiste bloeiwijzen van alle bomen, foto Forest and Kim Starr

Matoablad tegen hoge bloeddruk

Matoablad kan hoge bloeddruk verminderen. Onderzoekers voegden prednison toe aan het drinkwater van proefdieren, waardoor ze een te hoge bloeddruk kregen.

Vervolgens gaven ze een deel van de proefdieren matoabladextract. Het blijkt dat de bloeddruk weliswaar werd verlaagd, maar dat dit onafhankelijk was van de dosis die men gaf. In wetenschappelijke termen heet dit: De werking is niet dosis-afhankelijk.

Dat is eigenlijk een beetje rare uitkomst van het onderzoek. Normaal gesproken werkt een geneesplant beter als er meer van wordt toegediend.

De controlegroep bleef in ieder geval een te hoge bloeddruk houden dus het blad heeft wel een antihypertensiewerking.

Diaserie matoa

Matoblad heeft antibioticafunctie

Onderzoekers uit Thailand zien dat de bladeren niet tegen HIV werken, maar HIV-patiënten hebben vaker last van allerlei bacteriële infecties en schimmelinfecties, en daar kunnen de bladeren wel bij helpen.

Er zitten in het blad allerlei stoffen waarvan in andere onderzoeken een medicinale werking is aangetoond. Er zit bijvoorbeeld kaempferol-3-O-rhamnoside en quercetin-3-O-rhamnoside in, en die hebben een antibacteriële werking tegen Bacillus subtilis, Staphylococcus aureus en Escherichia coli.

Er zit 3-O-a-Larabinofuranosyl-(1!3)-[a-L-rhamnopyranosyl-(1!2)]-a-Larabinopyranosyl hederagenine in en die werkt tegen de schimmels Candida albicans, Cryptococcus neoformans en Aspergillus fumigatus. Ook zit er stigmasterol-3-O-glucoside in en deze stof heeft eveneens een antimicrobiële werking.

Deze werkingen onderschrijven het traditionele gebruik van matoablad tegen infecties.

Je zou kunnen zeggen dat het blad een natuurlijk antibioticum is, hoewel nog beter zou moeten worden onderzocht hoe sterk het blad tegen de genoemde pathogenen werkt.

Matoa vrucht aan de boom, foto: Forest and Kim Starr

Bladextract tegen muggen die dengue veroorzaken

Een ethanolextract van de bladeren van de matoa maken de Aedes aegyptii dood, de mug die dengue kan veroorzaken, zo blijkt uit een onderzoek.

Het gebruik van synthetische muggenverdelgers leidt tot resistentie en milieuproblemen, waardoor een natuurlijk muggenverdelgingsmiddel te prefereren is, zo schrijven de onderzoekers.

De mug gaat dood van het extract, en de eitjes die worden bespoten met het extract komen voor ruim 98% niet uit.

Dat is goed nieuws want volgens de onderzoekers zijn er wereldwijd jaarlijks ongeveer 500.000 gevallen van dengue en gaan er 22.000 mensen per jaar aan dood.

Bronnen bij artikel over matoa

Alle foto's: Forest and Kim Starr
Informatie is deels afkomstig uit interviews
Wetenschappelijke informatie komt uit onderstaande downloadbare bronnen:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13

Tropische geneeskracht van matoa