Prima geneespower van palmperzik of maripa

Botanische Latijnse naam: Bactris gasipaes

Palmperziken hebben niet echt een goede naam want ze lijken niet op perziken en smaken niet naar perziken. Het is een energierijke, droge vrucht die minimaal drie uur wordt gekookt voordat hij eetbaar is. Er zitten veel essentiële vetzuren in en makkelijk verteerbare suikers in combinatie met veel vezels. Dat maakt het een goede vrucht om aan te sterken. Deze vruchten komen van oorsprong uit Latijns-Amerika en zijn daar onverminderd populair.

In het Spaanse heten deze vruchten chontaduro.

Algemene informatie

De palm waaraan de chontaduro groeit wordt ongeveer 20 meter hoog. Van oorsprong vind je hem alleen in Latijns-Amerika, zowel in de tropische als de subtropische gebieden. De palm wordt gekweekt in Bolivia, Nicaragua, Brazilië, Venezuela, Panama, Ecuador, Colombia, Peru en Costa Rica.

In valle de Chauca wordt de plant het meest gekweekt in Colombia.

Wanneer de palmvrucht groot genoeg is om te bloeien, geeft hij 50 tot 75 jaar lang jaarlijks palmvruchten af. De vruchten zijn niet rauw eetbaar; ze worden drie tot vijf uur lang gekookt voordat ze voor consumptie geschikt zijn.

Bactris gasipaes, palmperik in het oerwoud

Geschiedenis

Spaanse veroveraars van Amerika vonden in Costa Rica een palmplantage van 30.000 bomen. Dat toont aan dat de vrucht al werd gegeten voordat de Spanjaarden huis hielden in dit deel van de wereld. 

Daarnaast zijn in Costa Rica overblijfselen van palmperzikzaden gevonden die uit 2300 tot 1700 voor Christus stammen.

De vindplaats van deze overblijfselen duiden erop dat de planten reeds gecultiveerd werden. In de tijd voordat de Spanjaarden kwamen werden er reeds een soort pannenkoeken van palmperziken gebakken. 

Bij dit bakken kwam de olie uit palmperzik vrij; deze werd gebruikt voor het bakken van andere natuurproducten.

Gefermenteerde palmperzik

Een andere toepassing was het fermenteren van palmvruchten. Oude culturen waren goed in het fermenteren van vruchten om ze later te gebruiken. 

Men hoefde slechts wat gefermenteerde vrucht in bladeren gewikkeld mee te nemen op een reis en men kon dit later met water mengen om een frisse en gezonde drank van te maken.

Gefermenteerde vruchten bevatten vaak dezelfde eigenschappen als synthetische antibiotica, maar dan zonder de vicieuze cirkel antibiotica, die ervoor zorgt dat antibiotica een ziektenoorzaak wordt in plaats van een medicijn. 

Gefermenteerde vruchten werden vroeger als een medicinaal voedsel beschouwd. 

Het werd ook als ritueel gegeten. In ieder geval is gefermenteerd voedsel gebruikt als geneeskrachtig wapen om het lichaam extra te versterken.

Naamgeving Palmperzik

Waarom gebruiken we Latijn in de wetenschap? Omdat we dan zeker weten over welke plant het gaat. De Latijnse naam van palmvrucht is Bactris gasipaes. 

In Colombia en Ecuador wordt chontaduro tegen deze plant gezegd. In het Engels wordt de naam ‘peach palm fruit’ voor deze palmvrucht gehanteerd. Waarom is onduidelijk want de vrucht heeft wat smaak en structuur van het vruchtvlees betreft niets met perzik uit te staan.

In het Nederlands wordt de Engelse naam van de boom gewoon vertaald naar Perzikpalm. De vrucht heet volgens Wikipedia palmperzik. 

In Suriname wordt een palmvrucht of maripa op straat verkocht die verwant is aan de palmperzik. De palmperzik wordt in vrijwel elk Latijns-Amerikaans land anders genoemd. Zo heet de vrucht pejibaye in Costa Rica en de Dominicaanse Republiek, pupunha in Brazilië en tembé in Bolivia.
Palmperziken worden door mensen gegeten maar ze kunnen ook aan dieren worden gegeven. Papegaaien houden van deze vrucht.

Inhoudsstoffen palmperzik

Heerlijke tropische, gezonde snackvrucht

Chontaduro, zoals men in Colombia zegt, is heel gezond. Er zitten veel proteinen in dit fruit. Daarnaast bevat het belangrijke aminozuren voor het menselijk lichaam. 

Verder zit er veel voorlopers of precursors van vitamine A in zoals bèta-caroteen, en verder bevat het de mineralen fosfor, ijzer en calcium in.

Een wetenschappelijk onderzoek wat werd gehouden in Brazilië in 2002 laat zien dat de belangrijkste mineralen kalium, seleen en chroom zijn. 

Volgens een Spaanstalig onderzoek uit 1992 verandert het koken niets aan de inhoud van vitamine A of beter gezegd: carotenoïden.

Daarnaast weet men te melden dat afhankelijk van de soort één tot zeven vruchten voldoende zijn om aan de ADH voor vitamine A te komen.

De smaak van maripa

De vrucht smaakt een beetje droog, melig en vezelig maar niet onaangenaam. 

In Colombia wordt het op straat verkocht en er wordt zout en honing bij gedaan om de smaak te verbeteren.

Op de Engelse Wikipediasite dat er zout of honing wordt bij gedaan maar in Colombia doet men er in ieder geval geen zout én honing bij.

Vezelrijke vrucht

Dwarsdoorsnede palmperzik

Volgens Braziliaans onderzoek uit 2015 zitten er veel vezels en koolhydraten in palmperzik. Dat maakt het een vrucht die de honger prima stilt zonder dat je ervan aankomt in gewicht. Cellulose, xylose en arabinose zijn de vezels die het meest werden aangetroffen in palmperzik.

Onderzoek uit 1984 toonde reeds aan dat er veel verzadigde en onverzadigde oliën in palmperzik zitten. 

Zo bevat het oliezuur, palmitinezuur, linolzuur, laurinezuur en myristinezuur. Linolzuur is een zeer gezond omega 6 vetzuur. Overigens moet je de verhalen van mensen die zeggen dat omega 6 niet goed voor je is. Zij gaan ervan uit dat omega 6 uit supermarktolie hetzelfde is als omega 6 uit noten en zaden, wat geenszins het geval is.

Omega 6 uit supermarktolie is namelijk een afgeleid product en geen essentieel vetzuur terwijl in palmvruchten zoals de palmperzik maar ook in noten en zaden de basisvorm van omega 6 zit, wat een essentieel vetzuur is.

Palmperzikmeel, een toekomstig product

Onderzoek uit 1987 toon aan dat van het meel van de palmperzik geen brood kan worden gebakken. Daarentegen kan bestaand broodbakmeel worden aangevuld met 10% palmperzikmeel. Dat verrijkt de voedingswaarde van het brood.

Echter is palmperzikmeel in Zuid-Amerika en de rest van de wereld niet op de markt; er is alleen wetenschappelijk aangetoond dat palmperzikmeel op de markt gebracht kan worden. Als een verse palmperzik aan bestaand meel wordt toegevoegd, verkrijgt men hetzelfde effect.
In Latijns-Amerika vertelt men elkaar dat de chontaduro een prima afrodisiacum is. Dat kan kloppen op basis van de vele voedingsstoffen in deze vrucht maar deze stelling kent in 2015 nog geen wetenschappelijke onderbouwing.

Energierijke vrucht

Omdat perzikpalmvruchten veel verschillende korte suikers bevatten levert het veel energie op. Aangezien er veel vezels in zitten wordt deze energie geleidelijk aan het lichaam afgegeven.

Er zijn allerlei redenen om deze vrucht medicinaal te gebruiken. Kinderen en jongeren kunnen deze vrucht goed gebruiken om van te groeien. Zieken kunnen na hun ziekte of hospitaalbezoek de vrucht eten om sneller aan te sterken.

Mensen die zwaar fysiek werk doen of topsporters kunnen zich eveneens wenden tot het consumeren van dit energierijke vruchtje.

Palmperzik is goed voor de nieren

Palmperzikpulp is een afvalproduct in Brazilië. In 2022 publiceerde een Braziliaans onderzoeksteam een studie op proefdieren naar de werking van carotenoïden in deze pulp. Men gebruikte wistar ratten voor het onderzoek, en voerde een groep met de fruitpulp van palmperzik.

De dieren die dit kregen lieten zien dat ze betere nierwerking hadden en de onderzoekers concluderen dat palmperzik een ontstekingsremmend effect heeft wat vooral goed werkt voor de nieren.

De wetenschappelijke conclusie luidt dat pulp van palmperzik een prima alternatieve gezonde kleurstof kan zijn dat kan ingezet worden door de voedingsindustrie.

Wordt palmperzik een exportproduct?

Een internationale onderzoeksgroep uit Spanje, Ecuador, Saoedi-Arabië, Denemarken en China deed een studie naar drie soorten palmen in Zuid Amerika., die tot nu toe wereldwijd weinig worden gebruikt als bron van voedsel, terwijl ze door de lokale bevolking al jaren als bron van voedsel en medicijnen worden gezien.

Men ziet dat palmvruchten in het algemeen gezond zijn omdat ze rijk zijn aan verzadigde vetzuren, vezels, pro-vitamine A, carotenoïden, tocoferolen, macro- en micro-elementen en polyfenolen. De palmbomen zijn Mauritia flexuosa, Bactris gasipaes, en Oenocarpus bataua. Hun studie toont aan dat er meerdere redenen zijn om deze palmen wel als algemene voedselsoort aan te bieden.
In 1987 was er al eens een Braziliaanse en Costaricaanse onderzoeker die melden dat de palmperzik in precolobiaanse tijden wijd gebruikt werd in Zuid en Midden Amerika. Er zijn 5 basistoepassingen van deze tropische vrucht:

1. Palmito, palmhart,
2. Het hele fruit voor menselijke consumptie
3. Palmperzikmeel
4. Olieproductie
5. Diervoedsel van de residuen van palmperzik.

Bronnen bij artikel palmperzik

• Algemene informatie: https://en.wikipedia.org/wiki/Bactris_gasipaes
• Vezels palmperzik: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25839811
• Oliën palmperzik: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6535181
• Kalium seleen palmperzik: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12701237
• Vitamine A palmperzik: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1341854
• Palmperzik meel: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3454612
• Algemene wetenschappelijke info: http://www.fao.org/docrep/t0646e/t0646e0l.htm
• goed voor nieren: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9040030/
• Palmperzik exportproduct: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34649030/
• 5 toepassingen palmperzik: https://link.springer.com/article/10.1007/BF02858977
• Foto van palmperzik in handen: David Yela
• Bereiding palmperzik in pan: Inga Baldus
  
• Overige foto's : Chris 73