Nutraceuticals: De Synergie van Voeding en Geneeskunde

In de moderne gezondheidsindustrie is er een groeiende interesse in de kracht van voeding als medicijn. Deze convergentie van voeding en geneeskunde heeft geleid tot de opkomst van een fascinerend en veelbelovend veld: nutraceuticals. Nutraceuticals, een samentrekking van "nutrition" en "pharmaceuticals", zijn bioactieve stoffen afkomstig uit voedselbronnen die bewezen gezondheidsvoordelen bieden en een rol kunnen spelen bij de preventie en behandeling van ziekten.

In dit artikel zullen we een dieper inzicht geven in nutraceuticals, hun geschiedenis en enkele voorbeelden van deze veelbelovende stoffen.

Definitie en Achtergrond nutraceuticals

Nutraceuticals zijn voedingsmiddelen, voedingssupplementen of kruiden die gunstige effecten hebben op de gezondheid, verder gaan dan de basisvoeding en een rol kunnen spelen bij het bevorderen van welzijn en het voorkomen van ziekten. 

Ze kunnen verschillende bioactieve stoffen bevatten, zoals antioxidanten, fenolzuren, flavonoïden, Deze fytochemicaliën kunnen ook probiotica werking vertonen en hebben nog meer geneeskrachtige toepassingen. 

Nutraceuticals combineren de principes van voeding en geneeskunde, waarbij ze gezondheidsbevorderende eigenschappen bieden en tegelijkertijd de behoefte aan farmaceutische interventies kunnen verminderen.

Korte geschiedenis nutraceuticals

De term 'Medicinale voeding' dook pas op in de wetenschap begin jaren 90 van de 20e eeuw. Nutraceutical stamt van ruim 10 jaar eerder. 

Hoewel de term "nutraceuticals" relatief nieuw is, is het idee van voeding als geneesmiddel al eeuwenoud. 

Traditionele geneeskundige systemen zoals de Ayurveda en de traditionele Chinese geneeskunde hebben al lang de therapeutische eigenschappen van voedingsstoffen erkend en gebruikt. Ook in Europa kennen we voedsel als medicijn, zoals bijvoorbeeld paardenbloemblad, een groente en tegelijkertijd nierondersteunend kruid. In de jaren 1980 werd de term "nutraceuticals" geïntroduceerd door Dr. Stephen L. DeFelice, een pionier op dit gebied. Sindsdien is er wereldwijd steeds meer onderzoek gedaan naar nutraceuticals en hun potentiële toepassingen.

Voorbeelden van Nutraceuticals:

• 1. Kurkuma: Bevordert ontstekingsremming en gezonde spijsvertering.
• 2. Groene thee-extract: Rijk aan antioxidanten en kan helpen bij gewichtsbeheersing.
• 3. Gember: Kan misselijkheid verminderen en ontstekingsremmende eigenschappen hebben.
• 4. Blauwe bosbessen: Bevatten anthocyanen die de hersenfunctie kunnen ondersteunen.
• 5. Omega-3 vetzuren: Gunstig voor hartgezondheid, kankerwering en ontstekingsremming.
• 6. Gefermenteerd voedsel: Bevorderen een gezonde darmflora en verbeteren de spijsvertering.
• 7. Knoflook: Kan verhoogde bloeddruk verlagen en het immuunsysteem stimuleren.
• 8. Cranberry: Helpt urineweginfecties te genezen en te voorkomen.
• 9. Lijnzaad: Rijk aan vezels en omega-3 vetzuren, gunstig voor hartgezondheid.
• 10. Ashwagandha: Kan stress verminderen en de mentale veerkracht vergroten.
• 11. Resveratrol: Gevonden in pinda's, pistachenoten  druiven en cacao heeft werking als antioxidant en beschikt over ontstekingsremmende eigenschappen.
• 12. Spirulina: Een voedzame alg met ontgiftende en immuunversterkende eigenschappen.
• 13. Ginkgo biloba: Kan de cognitieve functie verbeteren en de bloedcirculatie bevorderen.
• 14. Maca-wortel: Kan energie verhogen en hormonale balans bevorderen.
• 15. Granaatappel: Rijk aan antioxidanten en kan de hartgezondheid bevorderen.
• 16. Boswellia: Heeft ontstekingsremmende eigenschappen en kan gewrichtspijn verminderen.
• 17. Moringa: Een voedzame plant met ontstekingsremmende en antioxidante eigenschappen.
• 18. Chlorella: Een groene alg die helpt bij ontgifting en het immuunsysteem versterkt.
• 19. Rhodiola rosea: Kan stress verminderen en de mentale prestaties verbeteren.
• 20. Matcha-thee: Rijk aan antioxidanten en kan de alertheid verhogen.
• 21. Druivenpittenextract: Bevat resveratrol en kan de hartgezondheid ondersteunen.
• 22. Cacao: Rijk aan antioxidanten en kan de stemming verbeteren.
• 23. Acai-bes: Bevat anthocyanen en kan de immuniteit versterken.
• 24. Zeewier: Rijk aan mineralen en sporenelementen, kan de schildklierfunctie ondersteunen.

Medicinale voeding

Gewoon los poeder van bijvoorbeeld knoflook of rozemarijn kan wel weer een nutraceutical zijn. Dat is bovendien een stuk goedkoper dan gecapsuleerd poeder kopen. Daarbij kunnen we rozemarijnpoeder en knoflookpoeder op meerdere manieren in de keuken gebruiken. We kunnen er salades, soepen en sauzen mee lekkerder en gezonder maken. Dat is de essentie van een nutraceutical.

Door te profiteren van de natuurlijke eigenschappen van voedingsstoffen en bioactieve stoffen, kunnen nutraceuticals een waardevolle aanvulling zijn op een gezonde levensstijl. 

Het is belangrijk om te onthouden dat voeding een complex onderwerp is en dat het raadzaam is om professioneel advies in te winnen bij een voedingsdeskundige of diëtist voor gepersonaliseerde aanbevelingen en begeleiding.

Kruiden als nutraceuticals 

Kruiden en specerijen zijn al eeuwenlang gebruikt voor hun culinaire en medicinale eigenschappen. Naast het toevoegen van smaak en aroma aan voedsel, bevatten veel kruiden en specerijen bioactieve stoffen die gunstige effecten op de gezondheid kunnen hebben. 

Hier zijn enkele veelvoorkomende kruiden en specerijen die als nutraceuticals worden beschouwd:

• 1. Kurkuma: Bekend om zijn actieve verbinding curcumine, heeft kurkuma krachtige ontstekingsremmende en antioxidant eigenschappen. Het kan helpen bij het verminderen van ontstekingen, het ondersteunen van de spijsvertering en het verbeteren van de algehele gezondheid.
• 2. Gember: Gember bevat gingerol, een bioactieve stof met sterke ontstekingsremmende eigenschappen. Het kan helpen bij het verlichten van maagklachten, misselijkheid en ontstekingen in het lichaam.
• 3. Kaneel: Kaneel bevat antioxidanten en heeft ontstekingsremmende eigenschappen. Het kan helpen bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel, het versterken van het immuunsysteem en het bevorderen van een gezonde spijsvertering.
• 4. Oregano: Oregano bevat carvacrol, een krachtige antimicrobiële stof. Het kan helpen bij het bestrijden van bacteriën, schimmels en parasieten, en kan bijdragen aan een gezonde spijsvertering en een versterkt immuunsysteem.
• 5. Basilicum: Basilicum bevat antioxidanten en ontstekingsremmende verbindingen. Het kan helpen bij het bevorderen van een gezonde huid, het verminderen van ontstekingen en het ondersteunen van een gezond hart.
• 6. Rozemarijn: Rozemarijn bevat rozemarijnzuur, een antioxidant met ontstekingsremmende eigenschappen. Het kan helpen bij het verbeteren van de hersenfunctie, het stimuleren van de spijsvertering en het bevorderen van een gezonde bloedsomloop.
• 7. Pepermunt: Pepermunt bevat menthol, een stof die kan helpen bij het verlichten van maagklachten, spijsverteringsproblemen en hoofdpijn. Het heeft ook een verfrissend effect en kan de concentratie verbeteren.
• 8. Saffraan: Saffraan bevat safranal, een stof met antioxidante en stemmingsverbeterende eigenschappen. Het kan helpen bij het verminderen van stress, het bevorderen van een gezonde stemming en het ondersteunen van een gezonde cognitieve functie.
• 9. Cayennepeper: Cayennepeper bevat capsaïcine, een stof die kan helpen bij het verlichten van pijn, het stimuleren van de stofwisseling en het bevorderen van een gezonde bloedcirculatie.
• 10. Koriander: Koriander bevat antioxidanten en ontstekingsremmende verbindingen. Het kan helpen bij het ondersteunen van een gezonde spijsvertering, het verminderen van ontstekingen.

Granen als nutraceuticals

Granen kunnen zeker als nutraceuticals worden beschouwd, omdat ze een scala aan voedingsstoffen bevatten die gunstig zijn voor de gezondheid. Hier zijn enkele populaire granen en hun gezondheidsvoordelen:

• 1. Havermout: Havermout is rijk aan vezels en beta-glucanen, waardoor het de spijsvertering kan bevorderen, de bloedsuikerspiegel kan reguleren en het cholesterolgehalte kan verlagen.
• 2. Quinoa: Quinoa is een complete eiwitbron en bevat ook vezels, ijzer, magnesium en antioxidanten. Het kan helpen bij het bevorderen van de spiergroei, het ondersteunen van de spijsvertering en het versterken van het immuunsysteem.
• 3. Gerst: Gerst bevat vezels, B-vitamines en mineralen zoals magnesium en selenium. Het kan bijdragen aan een gezonde spijsvertering, het verminderen van het risico op hartziekten en het bevorderen van een gezond metabolisme.
• 4. Volkoren tarwe: Volkoren tarwe bevat vezels, vitamines en mineralen zoals foliumzuur en ijzer. Het kan helpen bij het bevorderen van een gezonde spijsvertering, het verbeteren van de hartgezondheid en het ondersteunen van een gezond gewicht.
• 5. Zilvervliesrijst: Zilvervliesrijst is een volkoren graan dat rijk is aan vezels, B-vitamines en mineralen zoals magnesium en selenium. Het kan helpen bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel, het bevorderen van een gezonde spijsvertering en het verlagen van het risico op chronische ziekten.
• 6. Amarant: Amarant is een graanvervanger dat rijk is aan eiwitten, vezels en mineralen zoals magnesium en fosfor. Het kan helpen bij het bevorderen van een gezonde spijsvertering, het versterken van de botten en het ondersteunen van een gezond metabolisme.
• 7. Boekweit: Boekweit is een glutenvrije graanbron die vezels, antioxidanten en mineralen bevat. Het kan bijdragen aan een gezonde spijsvertering, het bevorderen van een gezonde bloeddruk en het verlagen van het cholesterolgehalte.
• 8. Rogge: Rogge is een volkoren graan dat vezels, B-vitamines en mineralen zoals ijzer en magnesium bevat. Het kan helpen bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel, het bevorderen van een gezonde spijsvertering en het verlagen van het risico op hartziekten.
• 9. Spelt: Spelt is een oud graan dat vezels, eiwitten en mineralen bevat. Het kan helpen bij het bevorderen van een gezonde spijsvertering, het versterken van het immuunsysteem en het ondersteunen van een gezond gewicht.
• 10. Mais: Mais is een graan dat rijk is aan vezels, vitamines en mineralen zoals foliumzuur en magnesium. Het kan bijdragen aan een gezonde spijsvertering, het bevorderen van een gezonde huid en het ondersteunen van een gezond zenuwstelsel.

Het is belangrijk om te kiezen voor volkoren.

Zaden en noten als nutraceuticals

Hier is een lijst van gezonde zaden en noten die kunnen worden beschouwd als nutraceuticals, samen met hun voordelen en waarom ze gunstig zijn voor de gezondheid:

• 1. Chiazaad: Chiazaad is rijk aan vezels, omega-3-vetzuren, antioxidanten en mineralen. Het kan helpen bij het verbeteren van de spijsvertering, het reguleren van de bloedsuikerspiegel en het bevorderen van een gezond hart.
• 2. Lijnzaad: Lijnzaad is een bron van omega-3-vetzuren, vezels en lignanen. Het kan helpen bij het bevorderen van een gezonde spijsvertering, het verlagen van het cholesterolgehalte en het ondersteunen van hormonale balans.
• 3. Pompoenpitten: Pompoenpitten zijn rijk aan antioxidanten, magnesium, zink en omega-3-vetzuren. Ze kunnen helpen bij het verbeteren van de immuniteit, het bevorderen van een gezonde prostaat en het ondersteunen van een gezonde huid.
• 4. Zonnebloempitten: Zonnebloempitten zijn een goede bron van vitamine E, magnesium, selenium en gezonde vetten. Ze kunnen bijdragen aan een gezonde huid, het versterken van het immuunsysteem en het bevorderen van een gezond hart.
• 5. Amandelen: Amandelen zijn rijk aan vezels, gezonde vetten, vitamine E en mineralen. Ze kunnen helpen bij het verlagen van het cholesterolgehalte, het bevorderen van een gezonde hersenfunctie en het ondersteunen van een gezonde huid.
• 6. Walnoten: Walnoten bevatten omega-3-vetzuren, antioxidanten, vitamine E en mineralen. Ze kunnen bijdragen aan een gezond hart, het verbeteren van de hersenfunctie en het bevorderen van een gezonde ontstekingsrespons.
• 7. Cashewnoten: Cashewnoten zijn een bron van gezonde vetten, vezels en mineralen zoals magnesium en koper. Ze kunnen helpen bij het bevorderen van een gezonde botdichtheid, het reguleren van de bloeddruk en het ondersteunen van een gezonde spijsvertering.
• 8. Pistachenoten: Pistachenoten bevatten vezels, gezonde vetten, vitamine B6 en antioxidanten. Ze kunnen bijdragen aan een gezonde bloedsuikerspiegel, het bevorderen van een gezond gewicht en het ondersteunen van een gezond zenuwstelsel.
• 9. Sesamzaad: Sesamzaad is rijk aan vezels, calcium, ijzer en gezonde vetten. Het kan helpen bij het bevorderen van een gezonde botdichtheid, het verlagen van het cholesterolgehalte en het ondersteunen van een gezonde hormoonbalans.
• 10. Pijnboompitten: Pijnboompitten bevatten gezonde vetten, antioxidanten, vitamine E en mineralen zoals magnesium. Ze kunnen bijdragen aan een gezonde spijsvertering, het bevorderen van een gezonde huid en het ondersteunen van een gezond immuunsysteem.

Deze zaden en noten kunnen gemakkelijk worden toegevoegd aan uw dieet en kunnen een waardevolle aanvulling vormen op een gezonde voeding vanwege hun voedingsstoffen en gezondheidsvoordelen. 

Het is echter altijd belangrijk om rekening te houden met uw individuele voedingsbehoeften en eventuele allergieën of intoleranties.

Minder bekende nutraceuticals

Hier is een lijst van 23 minder bekende nutraceuticals, samen met een korte beschrijving van hun voordelen en waarom ze als gunstig voor de gezondheid worden beschouwd:

• 1. Kamut: Kamut is een oude graansoort en een goede bron van eiwitten, vezels, vitaminen en mineralen. Het kan helpen bij het bevorderen van een gezonde spijsvertering, het ondersteunen van een gezond hart en het versterken van het immuunsysteem.
• 2. Duindoorn: Duindoorn is een vrucht die rijk is aan vitamine C, vitamine E, antioxidanten en omega-7-vetzuren. Het kan bijdragen aan een gezonde huid, het verbeteren van de immuniteit en het bevorderen van een gezonde ontstekingsrespons.
• 3. Baobab: Baobab is een vrucht die veel vitamine C, vezels en antioxidanten bevat. Het kan helpen bij het stimuleren van de spijsvertering, het verbeteren van de opname van voedingsstoffen en het bevorderen van een gezonde huid.
• 4. Jujube: Jujube is een vrucht die rijk is aan vitamines, mineralen en antioxidanten. Het kan helpen bij het bevorderen van een gezonde slaap, het ondersteunen van een gezonde spijsvertering en het versterken van het immuunsysteem.
• 5. Acerola-kers: Acerola-kers is een vrucht die buitengewoon rijk is aan vitamine C en antioxidanten. Het kan bijdragen aan een gezond immuunsysteem, het bevorderen van een gezonde huid en het ondersteunen van een gezonde collageenproductie.
• 6. Kuzu-wortel: Kuzu-wortel is een zetmeelrijke wortel die kan helpen bij het bevorderen van een gezonde spijsvertering, het verlichten van maagproblemen en het ondersteunen van een gezonde bloedsuikerspiegel.
• 7. Gotu kola: Gotu kola is een kruid dat bekend staat om zijn stimulerende effect op de hersenfunctie, het bevorderen van een gezonde bloedsomloop en het ondersteunen van een gezonde huid.
• 8. Chuchuhuasi: Chuchuhuasi is een Amazonekruid dat traditioneel wordt gebruikt vanwege zijn ontstekingsremmende eigenschappen en zijn vermogen om de spijsvertering te ondersteunen.
• 9. Jiaogulan: Jiaogulan is een kruid dat vaak wordt gebruikt vanwege zijn adaptogene eigenschappen, het vermogen om de energiebalans te ondersteunen en het bevorderen van een gezonde stressrespons.
• 10. Kudzu-wortel: Kudzu-wortel is een wortel die rijk is aan isoflavonen en antioxidanten. Het kan helpen bij het ondersteunen van een gezonde bloedsomloop, het bevorderen van een gezonde leverfunctie en het verminderen van ontstekingen.
• 11. Zwarte komijnzaad: Zwarte komijn is een zaad dat waardevolle verbindingen bevat zoals thymoquinone, die een breed scala aan gezondheidsvoordelen bieden, waaronder het ondersteunen van een gezonde ontstekingsrespons en het versterken van het immuunsysteem.
• 12. Sacha Inchi-zaden: Sacha Inchi-zaden zijn rijk aan omega-3-vetzuren en plantaardige eiwitten. Ze kunnen helpen bij het bevorderen van een gezonde hersenfunctie, het ondersteunen van een gezonde huid en het verbeteren van de opname van voedingsstoffen.
• 13. Perilla-blad: Perilla-blad is een bladgroente rijk aan antioxidanten en essentiële vetzuren. Het kan helpen bij het bevorderen van een gezonde longfunctie, het ondersteunen van een gezonde bloeddruk en het verminderen van ontstekingen.
• 14. Moringa-bladeren: Moringa-bladeren bevatten een overvloed aan voedingsstoffen, waaronder vitamines, mineralen en antioxidanten. Ze kunnen bijdragen aan een gezonde ontstekingsrespons, het versterken van het immuunsysteem en het bevorderen van een gezonde bloedsuikerspiegel.
• 15. Teff: Teff is een oergraan dat rijk is aan vezels, eiwitten en mineralen. Het kan helpen bij het bevorderen van een gezonde spijsvertering, het ondersteunen van een gezonde bloeddruk en het verbeteren van de energieniveaus.
• 16. Hennepzaad: Hennepzaad is een zaad dat een goede bron is van plantaardige eiwitten, omega-3-vetzuren en vezels. Het kan bijdragen aan een gezonde spieropbouw, het ondersteunen van een gezonde hersenfunctie en het bevorderen van een gezonde huid.
• 17. Amarant: Amarant is een pseudograan dat rijk is aan eiwitten, vezels en mineralen. Het kan helpen bij het bevorderen van een gezonde spijsvertering, het ondersteunen van een gezond metabolisme en het verbeteren van de hartgezondheid.
• 18. Pompoenzaad: Pompoenzaad is een zaad dat rijk is aan mineralen, waaronder zink, magnesium en ijzer. Het kan bijdragen aan een gezonde prostaat, het ondersteunen van een gezonde nachtrust en het bevorderen van een gezonde spijsvertering.
• 19. Sacha Jergón: Sacha Jergón is een kruid dat traditioneel wordt gebruikt vanwege zijn ontstekingsremmende eigenschappen en zijn vermogen om de gezondheid van de luchtwegen te ondersteunen.
• 20. Pijnboompitten: Pijnboompitten zijn zaden die rijk zijn aan vitamines, mineralen en antioxidanten. Ze kunnen bijdragen aan een gezonde hersenfunctie, het ondersteunen van een gezonde huid en het bevorderen van een gezond gewichtsbeheer.
• 21. Inca-bessen: Inca-bessen zijn vruchten die veel vitamine C, antioxidanten en voedingsvezels bevatten. Ze kunnen helpen bij het bevorderen van een gezonde immuunrespons, het ondersteunen van een gezonde spijsvertering en het verbeteren van de gezondheid van de ogen.
• 22. Chlorella: Chlorella is een zoetwateralg die een brede reeks voedingsstoffen bevat, waaronder chlorofyl, vitamines, mineralen en antioxidanten. Het kan bijdragen aan een gezonde ontgifting, het ondersteunen van een gezonde immuniteit en het bevorderen van een gezonde huid.
• 23. Hiziki: Hiziki is een zeewier dat rijk is aan mineralen, waaronder calcium, ijzer en jodium. Het kan helpen bij het ondersteunen van een gezonde schildklierfunctie, het bevorderen van een gezonde bloedsomloop en het ondersteunen van een gezonde huid.

Houd er rekening mee dat deze lijst slechts een selectie is van minder bekende nutraceuticals en dat het belangrijk is om een uitgebalanceerd dieet te volgen en te overleggen met een gezondheidsdeskundige voordat je nieuwe voedingsmiddelen of supplementen aan je dieet toevoegt.

Nog meer minder bekende nutraeuticals

Er zijn er zoveel dat je niet van alle soorten een pot zou kunnen komen. 

Dan zou je een voorraadkamer ter grootte van een gymzaal moeten hebben. Je moet dus keuzes maken. Welke zwakke plekken in jouw lichaam of geest kunnen worden ondersteund?

lijstje met nog wat meer onbekende nutraceuticals:

1.  Amla (Indiase kruisbes): Rijk aan vitamine C en antioxidanten, kan de immuniteit versterken en de huidgezondheid bevorderen.
2. Mucuna pruriens: Bevat levodopa, kan de stemming verbeteren en het zenuwstelsel ondersteunen.
3. Camu camu: Een vrucht met een hoog vitamine C-gehalte, kan de weerstand verbeteren en het collageen in de huid bevorderen.
4. Cistanche: Een kruid dat traditioneel wordt gebruikt om de nierfunctie te ondersteunen en de vitaliteit te bevorderen.
5. Cordyceps: Een medicinale paddenstoel die de energieniveaus kan verhogen en het immuunsysteem kan versterken.
6. Siberische ginseng: Kan het uithoudingsvermogen verbeteren, de mentale helderheid bevorderen en de stressrespons ondersteunen.
7. Jiaogulan: Rijk aan antioxidanten en adaptogene eigenschappen, kan de energie verhogen en de stressbestendigheid verbeteren.
8. Shilajit: Een mineraalrijk harsachtig materiaal, kan de vitaliteit verhogen en de stofwisseling ondersteunen.
9. Heilige basilicum (Tulsi): Kan de stress verminderen, de mentale helderheid bevorderen en het immuunsysteem ondersteunen.
10. Kliswortel: Bevat antioxidanten en kan de ontgifting ondersteunen en de gezondheid van de huid bevorderen.
11. Okra: Rijk aan vezels en vitamine C, kan de spijsvertering bevorderen en het cholesterolgehalte reguleren.
12. Zwarte komijnzaad: Bevat krachtige antioxidanten en kan de immuniteit versterken en de ontstekingsrespons ondersteunen.
13. Zeekraal: Rijk aan mineralen en antioxidanten, kan de gezondheid van de huid en de spijsvertering bevorderen.
14. Guggul: Een hars die traditioneel wordt gebruikt om de gezondheid van de gewrichten te ondersteunen en de bloedlipideniveaus te reguleren.
15. Astragalus: Kan het immuunsysteem versterken en de vitaliteit bevorderen.
16. Bosbesblad: Bevat antioxidanten en kan de gezondheid van de ogen en de bloedsuikerspiegel ondersteunen.
17. Goji-bes: Rijk aan antioxidanten en vitamines, kan de immuniteit versterken en de gezondheid van de ogen bevorderen.
18. Moerbeibessen: Bevat vitamines en mineralen, kan de bloedsuikerspiegel reguleren en de gezondheid van het hart ondersteunen.
19. Pau d'arco: Een kruid met ontstekingsremmende eigenschappen, kan de immuniteit versterken en de gezondheid van de huid ondersteunen.
20. Saffraan: Kan de stemming verbeteren, de hersenfunctie ondersteunen en antioxidatieve eigenschappen hebben.
21. Yerba mate: Rijk aan antioxidanten en cafeïne, kan de energie verhogen en de mentale alertheid bevorderen.
22. Hibiscusbloem: Bevat antioxidanten en kan de bloeddruk reguleren en de gezondheid van het hart ondersteunen.
23. Levermos: Rijk aan mineralen en vitamines, kan de ontgifting ondersteunen en de algehele gezondheid bevorderen.

Overleg met je medicinaal voedingstherapeut