De geneeskracht van cranberry's

Latijnse naam: Vaccinium macrocarpon

Cranberry's zijn zuur en gezond

Cranberry komt van Noord-Amerika en is verwant aan de blauwe bosbes., de Vaccinium myrtillus. Beide soorten hebben Vaccinium als genus. In Europa kennen we ook de Vaccinium oxycoccus, de kleine veenbes. Dat is een plant die eveneens verwantschap heeft met cranberry's. Cranberry is een rode bes met een zure smaak. Het wordt in diverse recepten zoals sauzen en dranken verwerkt, en het heeft medicinale toepassingen.

Algemene informatie cranberry

Nederlandse namen naast cranberry zijn:, veenbes, Lepeltjesheide, Amerikaanse veenbes, grote veenbes, moerasbes, kraanvogelbes, kraanbes, en stuiterbes,

Nederlandse en Duitse kolonisten in Noord-Amerika noemden deze bes kraanbes of kraanbeere omdat de bloemen hen deden denken aan de kraanvogel. Kraanbeere werd door de Engelsen verbasterd tot cranberry.

Cranberry in Nederland

In Nederland groeit de veenbes of cranberry op Vlieland en Terschelling. In 1845 stuitte jutter Pieter Sipkes op een groot vat op Terschelling. 

Hij rolde het naar de duinen en maakte het open want hij dacht dat er iets lekkers of waardevols in zat, maar het bleek om zure bessen te gaan. Hij liet het vat erna liggen. Daarna konden de veenbessen ontkiemen en binnen korte tijd groeide de bes op grote delen van het eiland.

In het begin van de 20e eeuw dreigde de cranberrystruik op Terschelling te verdwijnen omdat Staatsbosbeheer ontwateringssloten had gemaakt en de duinen daardoor te droog werden. 

Daarna werd het waterbeheer aangepast en werd enkele duinterreinen beplant met cranberrystruiken. Deze verwilderden in de Tweede Wereldoorlog, waardoor de cranberrypopulatie weer flink kon uitbreiden.

Thans groeit de cranberry enorm goed op de zure duingronden van het Waddeneiland. De wilde bessen worden geplukt door een bedrijf. De cranberry wordt geëxporteerd naar Engeland of verkocht aan toeristen.

Traditionele toepassingen cranberry

Noord-Amerikaanse indianen gebruikten cranberry's om urinewegontstekingen zoals blaasontsteking mee te behandelen. 

Daarnaast maakten ze een zalf ervan dat op een wond werd gedaan waar een giftige punt van een pijl terecht was gekomen. Ook bedekte ze er vlees mee zodat het langer houdbaar werd. De veenbessen weerden verwerkt tot een koek en ze werden zoeter gemaakt met ahornsiroop. 

Deze koeken at men gedurende de winter als er weinig andere eetbare planten te vinden waren.

In de VS en Canada worden veenbessen door vrouwen als huismiddel gebruikt tegen blaasontsteking. 

Voor dit doel wordt een fruitcocktail gemaakt, zodat de zure cranberry's worden vermengd met zoetere vruchten.

Medicinale eigenschappen cranberry

De tanninen oligomere proanthocyanidinen (OPC''s) in cranberry's zorgen ervoor dat de E. colibacteriën, die in de meeste gevallen blaasontsteking veroorzaakt, zich niet kunnen hechten aan de haren van de binnenkant van de blaas. 

De E. colibacterie bezit pili, een soort tentakels waarmee het zich hecht, maar stoffen in cranberry weken deze pili los van de blaaswand.

Hierdoor is er een verlaagd risico op het vormen van blaasontsteking. 

Dat is de belangrijkste werking van cranberry's. Daarnaast wordt de urine meer zuur door cranberry's. 

Bacteriën groeien liever in een alkalische omgeving dus deze werking maakt van de veenbes een natuurlijk antibacterieel of antiseptisch middel. 

Door dit mechanisme wordt het risico op blaasontsteking verkleind.

Er zijn genoeg cranberry's voor ons allemaal.

Cranberry tegen blaasontstekingen en als antibiotica

In de blaas bevinden zich normaal gesproken allerlei goede bacteriën die blaasontsteking tegengaan. 

Een antibioticakuur kan de populatie van deze bacteriën dermate ontregelen dat na een antibioticakuur er een verhoogd risico is op blaasontsteking. Dat wordt ook wel de vicieuze cirkel van antibiotica genoemd.

Omdat in de medische praktijk antibiotica als medicijn tegen blaasontsteking wordt ingezet, hebben vrouwen vaak meerdere malen per jaar last van blaasontsteking. 

Cranberry's, maar ook andere geneesplanten, kunnen het probleem van terugkerende blaasontsteking tegengaan. 

Het mechanisme dat antibiotica juist zorgt voor verhoogd blaasontstekingsrisico is al begin jaren 90 van de 20e eeuw beschreven door biochemici.

Bekijk het filmpje over de cranberry

Cranberry, een fytotherapeutisch medicijn

In de fytotherapie, de wetenschappelijke vorm van plantengeneeskunde, wordt de cranberry als medicijn ingezet bij een aantal aandoeningen. 

Ook in de orthomoleculaire voedingstherapie en natuurgeneeskunde wordt de bes medicinaal aangewend. Als fytotherapeutisch medicijn kan een fytotherapeut besluiten om de bes in te zetten bij de volgende indicaties:

• Acute blaasontsteking,
• Preventie van recidiverende blaasontsteking en nierontsteking,
• Preventie urineweginfecties bij benigne prostaathypertrofie of goedaardige prostaatvergroting
• Preventie van blaasontsteking na geslachtsverkeer,
• Preventie van blaasontsteking bij ouderen, mensen met diabetes,
• Preventie van blaasontsteking bij vrouwen in menopauze (blaas wordt door oestrogeendaling gevoeliger voor infecties),
• Preventie van blaasontsteking door reflux, terugstromen van urine van blaas naar urinewegen,
• Blaasontsteking bij mensen met katheter, mensen met ruggenmergblessures, verlamming van onderste ledematen, zware neurologische aandoeningen,
• Chronische urineweginfecties (tegen of stekend brandend gevoel bij urineren, pijn, continue aandrang),
• Preventie van nierstenen, calciumoxalaatstenen,
• Preventie ontstekingen door resturine dat kans op bacteriegroei en ontstekingen vergroot.
• Sterk geurende urine voorkomen (bij mensen met incontinentie)
• Preventie verzwakte weerstand, cranberry stimuleert de immuunsysteem en levensenergie.

Preventie maculadegeneratie diabetici met cranberry

In de wetenschap is men voortdurend op zoek naar nieuwe medicinale toepassingen van geneesplanten. 

Uit recent onderzoek blijkt dat de cranberry potentie heeft als antischimmelmedicijn. 

Het is getest op enkele candidasoorten. Verder is de cranberry niet alleen veilig voor vrouwen tijdens de zwangerschap en vrouwen die borstvoeding geven, het kan maagzweerrisico verlagen, is goed voor de mondhygiëne, en kan griep meehelpen voorkomen. Dat is extra goed nieuws voor zwangere vrouwen.

Cranberry, een bes vol potenties

Een artikel in The Journal of Obstetrics and Gynaecology Research vertelt dat de medicinale potentie van cranberry's ook gelegen is in de positieve effecten op het gebied van 

• De spijsvertering, 
• Cardiovasculaire aandoeningen, 
• Neuropsychologische problemen en zelfs 
• Als middel tegen kanker. 

Al deze medicinale werkingen moeten nog flink worden onderzocht voordat ze worden toegepast in de medische praktijk.

Inhoudsstoffen cranberry

De belangrijkste inhoudsstoffen van cranberry's zijn gecondenseerde tanninen, ook wel catechinen of proanthocyanidinen genoemd. 

Er zitten ook anthocyaninen in de medicinale werking versterken. Verder bevat de bes flavanolen, flavonolen, organische zuren, pectine, en de natuurlijke, gezonde vormen van suiker fructose en D-mannose.

Cranberry's worden gedroogd, om ze een heel jaar houdbaar te maken.

Algemeen gebruiksvoorschrift cranberry:

• Cranberry of cranberry-extract zijn geen vervangingsmiddelen voor antibiotica die door de huisarts is voorgeschreven, maar het kan heel goed preventief werken tegen recidiverende blaasontsteking.
• Bij medicatievoorschriften kunt u het best overleggen met uw arts alvorens u een supplement gaat gebruiken.
• Bij supplementgebruik moet u goed op uw lichaam letten en alert zijn op bijwerkingen.
• Suppletie kan nooit een vervanging zij van gezond voedsel.
• Als u medische vragen heeft over een product, stel die dan aan een fytotherapeut, natuurgeneeskundige therapeut, orthomoleculaire therapeut, huisarts of andere deskundige.
• Heeft uw vragen over de samenstelling van een supplement, neem dan contact op met uw leverancier.

Dosis cranberry:

• Geconcentreerd (gevriesdroogd) cranberry-extract: 500mg, Tweemaal daags innemen.
  
• Bij acute blaasontsteking driemaal daags innemen.
• 10 cranberry's in blender malen en mengen met 150ml water en opdrinken (ongezoet), Driemaal daags drinken.

Duur van een kuur met cranberry:

Cranberry-extract of sap is een veilig middel en kan worden ingenomen door zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven.

Contra-indicaties cranberry:

• Niet innemen bij allergie tegen veenbessen (komt zeldzaam voor)
• Niet geven aan kinderen van minder dan 12, tenzij op voorschrift van een arts.

Bijwerkingen cranberry:

Het sap van cranberry's bevat veel looistoffen waardoor het kan leiden tot diarree en maagproblemen. Het extract heeft deze bijwerking niet.

Interacties cranberry:

Er zijn geen interacties met medicijnen bekend.

Combinaties cranberry:

• Met Allium sativum om weerstand te verhogen tegen blaasinfecties.
• Met Prunus africanus en Serenoa repens tegen benigne prostaathypertrofie.
• Met Arctpstaphylos uva ursi tegen blaasontstekingen, voor ontsmetting urinewegen.
• Met Juniperus communis, Solidago virgaurea en Petroselinum crispum tegen blaasinfecties.

Bronnen artikel cranberry

Wetenschappelijke literatuur:

1. Fytotherapeutisch medicijn: Groot Handboek Geneeskrachtige Planten, Geert Verhelst
2. Antibiotica verhoogt blaasontstekingsrisico: De nieuwe ziekteverwekkers, Jeffrey Cannon
3. Internetlinks naar wetenschappelijke onderzoeken:
4. Veilig voor zwangere vrouwen: https://www.researchgate.net/publication/5647722_Safety_and_efficacy_of_cranberry_Vaccinium_Macrocarpon_during_pregnancy_and_lactation
5. Mogelijk antischimmelmiddel: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22066866
6. Maagzweer, mondhygiëne, griep: http://e-lactancia.org/media/papers/ArandanoBF-CanJClinPhar2008.pdf
7. Cardiovasculair, neuropsychologisch, spijsvertering: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22066866
8. Foto's: Wikimedia commons