Bijzonder brede medicinale werking van blauwe bessenhttps://strato-editor.com/.cm4all/widgetres.php/com.cm4all.wdn.Separatingline/images/thumbnail.svg

Latijnse naam: Vaccinium corymbosum

Blauwe bessen zijn een superfood. Vele supermarkten zijn ingesprongen op de enorme populariteit van de blauwe bes. Blauwe bessen zijn een medicijn, maar dan vooral een preventief medicijn. Ze hebben een breed spectrum aan medicinale activiteiten, zo zien wetenschappers, zelfs tegen neurodegeneratieve aandoeningen zoals dementie.

Blauwe bessen zijn een waar culinair medicijn, met meervoudige gebruikstoepassingen in de keuken en als fruit met geneeskracht.

Geneeskracht van blad van blauwe bes

Laten we niet vergeten dat ook het blad een medicinale werking heeft. 

Het kan best zijn dat een arts over 20 jaar mensen aanbeveelt om dagelijks een pil te slikken die vol zit met een extract van blauwe bosbesblad. 

Tot die tijd moeten we het met de vruchten doen, en dat is geen straf, aangezien ze heerlijk smaken.

Blauwe bessenstruik

Blauwe bessen is ontstekingsremmende pijnstiller

In een wetenschappelijk onderzoek staat het volgende geschreven:

“Inflammation is an essential protective process to preserve the integrity of organisms against physical, chemical, and infective aggression ”

"Onderzoekers noemen ontstekingen een essentieel beschermend proces om de integriteit van organismen te behouden tegen fysieke, chemische en infectie agressie.""

Hoe kan een ontsteking een beschermend proces zijn? Laten we dit uitleggen door het microbioom als voorbeeld te nemen.

Ontstekingen zijn een beschermend proces

In het microbioom, wat voornamelijk in de darmen aan het werk is, maar ook op de huid en in de longen en urinewegen, zitten meer dan 1000 verschillende organismen zoals bacteriën, die allemaal een paar taken op zich hebben genomen zodat de tienduizenden chemische constituenten die we via voeding binnen krijgen naar behoren worden verteerd, verwerkt en verplaatst naar die delen van het lichaam waar ze het meest nodig zijn.

Het microbioom heeft vooral de vertering van de stoffen en het regelen van het immuunsyteem als voornaamste taken. Al deze duizenden bacteriën, maar ook virussen en parasitaire organismen, houden elkaar in evenwicht.

Wanneer iemand te weinig soorten bacteriën in zijn of haar lichaam heeft, bijvoorbeeld door een antibioticakuur, want dat kan een derde van de bacteriesoorten in de darmflora doodmaken, dan krijgen sommige bacteriën meer de ruimte om te groeien in hun kolonie. Ze worden niet meer in evenwicht gehouden.

Nu komt ons lichaam, ons immuunsysteem in actie, want deze overgroei van een enkele bacteriesoort kan al snel tot de dood leiden. 

Wat doet het lichaam? Het zorgt voor een ontsteking, maar niet zomaar een ontsteking, een ontsteking waarbij stoffen worden aangemaakt om de bacterie waarvan er te veel is, in bedwang te houden. 

Wanneer de bacteriekolonie tot normale proporties is gereduceerd, dan verdwijnt de ontsteking.

Een ontsteking is aldus een mechanisme waarbij stoffen vrijkomen. Deze stoffen zorgen ervoor dat de schadelijke componenten niet gelijk tot de dood leiden, maar dat er een procesmatige oplossing wordt gevonden.

“ However, the inflammatory response frequently leads to the damage of normal tissue ”

“Toch leidt de ontstekingsreactie regelmatig tot schade van normaal weefsel.”

Zo luidt het tweede deel van de zin in de bespreking van onderzoeksresultaten van het onderzoek naar de ontstekingsremmende en pijnstillende werking van blauwe bessen. 

Er werd een stof bij proefdieren ingebracht en dat leidde tot meer afgifte van histamine, serotonine en prostaglandinen. Wat doen stoffen in blauwe bessen?

Ze zorgen dat er minder histamine wordt aangemaakt, en ze zorgen dat de stof die ontstekingen veroorzaakt, in dit geval carrageenan, minder goed zijn schadelijke werk kan uitvoeren. Dat laatste is extra belangrijk want synthetische pijnstillers zoals indometacine, dexamethasone en aspirine kunnen alleen de histamineaanmaak beïnvloeden. De stof zelf onschadelijk maken is een eerste fase van de ontsteking, en de symptomen, de pijn weghalen door de histaminewerking op te heffen, is de tweede fase van de ontsteking.

Blauwe bessen beter dan synthetische tegenhangers

Synthetische pijnstillers kunnen alleen de tweede fase beïnvloeden en de blauwe bes beide fasen. Opiaten kunnen overigens ook beide fasen beïnvloeden, net als de blauwe bes, maar opiaten hebben veel nadelen zoals tolerantie en mogelijke verslaving, dus opiaten kunnen niet zomaar voorgeschreven worden.

De onderzoekers denken dat fenolzuren, flavonoïden en anthocyaninen verantwoordelijk zijn voor de pijnstillende en ontstekingsremmende werking van blauwe bessen.

Voor mensen met pijn betekent dit dat ze zich extra moeten richten op fruit met veel voedingsstoffen. 

Uit andere onderzoeken blijkt dat de pijnervaring van mensen vermindert als men heeft gegeten, dat heeft met hetzelfde mechanisme te maken.

Maar als men pijnstillende voeding eet, dan is men extra geholpen, ook al omdat synthetische pijnstillers oxidatieve stress juist bevorderen, waardoor als ze uitgewerkt zijn, er grote kans is dat de pijn iets erger is geworden.

Blauwe bessenblad tegen bacteriën

Als we het hebben over blauwe bessen dan hebben we het bijna nooit over de bladeren van deze plant, die eveneens over allerlei medicinale stoffen beschikken. 

In de wetenschap krijgen de bladeren ook te weinig aandacht.

Daarom hebben onderzoekers een studie opgesteld om de medicinale werkzaamheid van het blad in kaart te brengen. 

Zoals vaak beginnen onderzoekers in hun inleiding met een verhaal dat de achtergrondredenen van de studie belicht. 

De studie wordt op deze manier in een context geplaatst van allerlei andere onderzoeksgegevens. Een quote uit het onderzoek:

“Reactive oxygen species (ROS) are constantly produced in cells by cellular metabolism and by exogenous agents. They are essential for life because they are involved in cell signalling and are used by phagocytes for bactericidal action.”

“Reactieve soorten oxidanten worden constant geproduceerd in cellen door celmetabolisme en door middelen van buitenaf. Ze zijn essentieel voor het leven omdat ze betrokken zijn in cel signalering en worden gebruikt door fagocyten voor antibacteriële acties.”

Aldoor schrijven we over het gevaar van oxidatieve stress, maar nu melden de onderzoekers dat het iets heel gewoons is. Als we spreken van oxidatieve stress dan moeten we beseffen dat het een normaal onderdeel is van de spijsvertering. De meeste spijzen kunnen niet verteerd worden zonder oxidatie.

Toch is oxidatieve stress de onderliggende oorzaak van diabetes, kanker, cardiovasculaire aandoeningen, de ziekte van alzheimer, astma, reumatische aandoeningen als artritis en artrose, en nog veel meer ziekten. 

Hoe kan dat nu? Het antwoord ligt besloten in de zin die volgt op de eerste zin uit de inleiding van een onderzoek naar de antibacteriële en antioxidant activiteiten van blauwe bessenblad. Laten we deze zin erbij pakken.

“Recently, increasing evidence highlights that overproduction of ROS and oxygen-derived free radicals may contribute to a variety of pathological effects (e.g. DNA damage, carcinogenesis and cellular degeneration) and induce many diseases including aging, cancer, atherosclerosis, diabetes and rheumatoid arthritis”

“Recentelijk staat in de schijnwerper groeiend bewijs dat overproductie van ROS en vrije radicalen afkomstig van oxidanten mogelijk bijdragen aan een variëteit aan pathologische effecten, (bijvoorbeeld DNA-schade, kankervorming en celdegeneratie) en aanzetten tot veel ziekten, inclusief vroegtijdige veroudering, kanker, aderverkalking, diabetes en artritis.”

Het sleutelwoord in deze zin is 'overproductie'. We krijgen te veel stoffen binnen die vrije radicalen veroorzaken en eten te weinig stoffen die vrije radicalen tegengaan. 

Stoffen die vrije radicalen (oxidanten) tegengaan noemen we antioxidanten en het mooie van deze stoffen is dat je er nooit te veel van kan innemen. 

Antioxidanten die het lichaam even niet gebruikt worden opgeslagen in het bloed en aangewend zodra het lichaam daar een noodzaak toe ziet.

Blauwe bessenblad bevat chlorogeenzuur, quercetine, kaempferol, myricetine, procyanidinen, catechine, epicatechine, resveratrol, en vitamine C, wat allemaal sterke antioxidanten zijn.

Blauwe bessenblad heeft duidelijk antioxidantkwaliteiten, zo zien de onderzoekers, niet in de minste plaats omdat het de lichaamseigen antioxidant enzymen superoxidedismutase, catalase en glutahioneperoxidase stimuleert. 

Deze enzymen worden aangemaakt in de lever en zijn nog sterker dan plantaardige antioxidanten. 

De bladeren zelf bevatten ook antioxidanten en bij elkaar levert dat een compleet arsenaal aan middelen op die oxidatieve stress teniet kunnen doen.

Blauwe bessen werken antibacterieel

Uiteindelijk komen de wetenschappers op het punt waar ze willen belanden, het ontdekken van de antibacteriële werking van de bladeren van blauwe bes. Blauwe bessenblad biedt een sterke antibacteriële werking tegen een groot aantal organismen, namelijk E. coli, P. aeruginosa, S. typhimurium, A. baumannii, K. pneumoniae, S. aureus, en E. faecalis. De werking van het blad tegen sommige van deze pathogene bacteriën was zelfs sterker dan antibiotica in de standaard dosis.  De onderzoekers denken dat het blad in de toekomst gebruikt kan worden ter vervanging van synthetische antioxidanten en farmaceutische antibiotica.

Ook andere onderzoekers zien dat blauwebesbladeren gelijke flavonoïden vertonen als het fruit. 

Deze Chinese onderzoekers zien dat allerlei stoffen in fruit en blad het immuunsysteem kunnen versterken, waardoor er minder ontstekingen plaatsvinden.

Blauwe bessen kunnen mogelijk dementie voorkomen

De ziekte van Alzheimer zorgt voor 60-80% van de gevallen aan dementie. Geheugenverlies is een belangrijk kenmerk van deze neurodegeneratieve ziekten. 

Een dieetaanpak heeft vaker laten zien dat neurodegeneratieve kunnen worden voorkomen. Het is een goede manier om al aanwezige neurodegeneratie te verzachten.

Uit vele onderzoeken blijkt dat het eten van veel groenten en fruit leidt tot een lager risico op neurodegeneratieve ziekten, dus ook op een lager risico op dementie. 

Het zijn vooral de anthocyaninen die verantwoordelijk zijn voor verbetering van hersencellen, waardoor de cognitieve vermogens in kwaliteit toenemen. Men kan alles beter onthouden, en men kan beter leren.

In een studie uitgevoerd op slechts 9 mensen, maar dat is altijd zo bij een verkennende studie, pas later wordt het op een grotere groep uitgevoerd, blijkt dat de 9 oudere deelnemers een verbetering van geheugen ondervonden. Voor en na de test moesten de deelnemers taken uitvoeren die met het geheugen te maken hadden.

De deelnemers die dagelijks ongeveer 500 ml tot 600 ml blauwebessensap hadden gedronken, scoorden duidelijk beter op de testen. 

Deze resultaten zijn aanmoedigend om verder onderzoek te doen en het lijkt er in ieder geval op dat wat geldt voor dieren, en in theorie, ook in de praktijk bij mensen kan worden vastgesteld. Neurodegeneratie lijkt te kunnen worden gestopt met het drinken van blauwebessensap,

Het kan dus geen kwaad om blauwe bessen te eten en het sap ervan regelmatig te drinken, om te voorkomen dat je dementie of geheugenstoornissen krijgt. 

Het stimuleert je geheugen en andere hersenfuncties. Ook als je denkt dat je al gezond eet zijn blauwe bessen een handig middel voor vergeetachtige mensen. Door blauwe bessen te eten loop je niet de hele tijd te zoeken naar je autosleutels, want je herinnert waar je ze hebt neergelegd of in gestopt.

Blauwe bessen tegen cardiovasculaire aandoeningen

Vaccinium corymbosum

In drie cohortstudies is aangetoond dat het regelmatig eten van blauwe bessen leidt tot een reductie van 25% voor het krijgen van cardiovasculaire aandoeningen, waaronder ook hartinfarct. Als mensen meer blauwe bessen en aardbeien dan gemiddeld innemen, dan is er zelfs een verminderd risico van 32% op het krijgen van hartaandoeningen.

Er zijn allerlei studies gedaan onder mensen. Zo is er een studie onder 87.000 mensen waaruit blijkt dat het eten van blauwe bessen een vermindering van 10% risico geeft op hoge bloeddruk.

Blauwe bessen houden je op gewicht

In een studie werden 133.000 mannen en vrouwen 24 jaar gevolgd en daaruit blijkt dat de mensen die het meeste blauwe bessen eten, de minste toename in lichaamsgewicht vertonen. 

In een onderzoek op tweelingen blijkt dat de helft van de tweeling die het meeste anthocyaninen, een belangrijke stof in blauwe bessen inneemt, het minste risico loopt op het krijgen van meer vetmassa.  

Blauwe bessen tegen cardiometabole ziekten

Te hoog cholesterol, en andere hartziektesymptomen komen  eigenlijk door slechte voeding, daarom worden sommige hartziekten ook wel een cardiometabole ziekte genoemd. 

In hetzelfde onderzoek als het onderzoek dat vertelt dat blauwe bessen je op gewicht houden, maakt men melding van een  studie op 58 mensen met diabetes blijkt dat zij die blauwe bessen eten een minder hoge cholesterolgehalte en bloedvettengehalte hebben. Na 24 weken laten de diabeten allemaal een reductie in ontstekingsparameters zien.

In een onderzoek op mensen met metabool syndroom blijkt dat dagelijks 75 gram blauwe bessen eten geen positieve invloed heeft op cardiometabolische parameters, maar dat 150 gram blauwe bessen per dag eten dat wel heeft. 

Het effect op de bloeddruk blijkt echter miniem of afwezig, terwijl bij gezonde mensen, die geen metabool ziekte hebben, maar wel een klein beetje hoge bloeddruk, er een duidelijk verschil is te zien in de bloeddruk na het eten van blauwe bessen.

Men kan in ieder geval wel zien dat aller;ei cardiometabole parameters, zoals de stijfheid van de bloedvaten, kunnen verbeteren door inname van blauwe bessen.

Diabetes en blauwe bessen

Uit onderzoek gepubliceerd in het tijdschrift Advances in nutrition blijkt dat het eten van blauwe bessen het risico op diabetes mellitus type 2 kan afnemen met 26%. 

Het gaat dan niet om de totale flavonoïden die men eet. Want daar ziet men geen relatie met risico-afname, het gaat alleen om blauwe bessen. Ook het risico op insulineresistentie wordt verkleind door het eten van producten met veel anthocyaninen, zoals blauwe bessen maar ook frambozen en bramen.

Onderzoekers zeggen dat ze veilig kunnen zeggen dat het innemen van 1/3 kop blauwe bessen per dag, ongeveer 100 gram, de kans op gezond ouder worden flink verhoogd.

Blauwe bes tegen Parkinson en Alzheimer

Uit hetzelfde onderzoek als hiervoor aan is gerefereerd blijkt dat blauwe bessen het risico op Alzheimer aanmerkelijk verlagen. Uit een andere studie op 16.000 mensen blijkt dat het eten van blauwe bessen en ander fruit waar  anthocyaninen in zitten, zoals aardbeien, wordt geassocieerd met een uitstellen van de diagnose dementie voor 2.5 jaar. 

Uit een onderzoek onder 150.000 mensen blijkt dat het risico op de ziekte van Parkinson aanzienlijk wordt verlaagd door de consumptie van blauwe bessen.

Blauwe bessen goed voor de ogen

Uit onderzoeken blijkt dat blauwe bessen goed zijn voor het gezichtsvermogen. Ook hier zijn het de anthocyaninen die voor het medicinale effect zorgen.

Men ziet eveneens dat anthocyaninen door de hersen-bloedbarrière heen gaan. Want om bij de ogen te komen moeten anthocyaninen deze barrière nemen. 

Het blijkt dat als varkens worden gevoed met blauwe bessen, of het nu 1, 2, 3 of 4% van hun voeding uitmaakt, in de ogen van de varkens anthocyaninen kunnen worden gemeten.

Mensen met diabetische retinopathie werd 12 maanden lang ruim een halve liter blauwe bessensap per dag gegeven en het blijkt dat deze mensen beter konden zien, en minder last hadden van hun ziekte. 

Wat men mat was de contrast sensitiviteit, en deze blijkt te zijn verbeterd na een jaar lag blauwe bessengebruik.

Recepttips blauwe bessen

1. Blauwe bessen zijn te koop bij vele supermarkten en je kunt ze zo uit de emmer of het bakje als gezonde snack eten.
2. Blauwe bessen kun je door een roomkwark doen. Deze roomkwark kun je ook als boterhambeeg en pannenkoekbeleg gebruiken, of je eet gewoon de roomkwark als toetje.
3. Meng eens witte, rode, blauwe en zwarte bessen in een salade van groene gemengde sla, om een originele bessensalade te maken.
4. Blauwe bessen kun je gebruiken om een jam te maken. Zet een paar blauwe bessenstruiken in je tuin om een overvloed te creëren, en geniet nog maandenlang van de tientallen potten met blauwe bessenjam.
5. Blauwe bessen kun je in een slowjuicer tot sap maken. Meng dit met honing of kook het met palmsuiker en maak je eigen blauwe bessensiroop.
6. Doe blauwe bessen samen met banaan in een blender en maak een puree ervan, die je als vulling van een gerecht met yufka-baderdeeg gebruikt.
7. Als je een bord met borrelhapjes bereidt, waar ook toastjes bij zijn, doe dan eerst op elke cocktailprikker een blauwe bes, en prik hem pas daarna in de kaas of andere hapjes waar je voor kiest.
8. Maak een hersenbeschermende sap met blauwe bessen en aardbeien, en gooi de vezels niet weg, maar stop ze in de vriezer om later een hersebeschermende jam te maken.
9. Als je ijs hebt gemaakt, versier dan het ijs extra door er blauwe bessen in te duwen.
10. Maak eens een buitengewone bessensalade met aardbei, frambozen, bramen, rode bessen, witte bessen, zwarte bessen en kruisbessen. Doe een klein beetje zelf geklopte slagroom met palmsuiker en stevia door de bessensalade voor extra culinair genot.
11. Maak een grappige fruitspies met druif, blauwe bes, kruisbes, aardbei en kerstomaat. Leuk voor als snack op een gezonde bijeenkomst, als toetje, als traktatie, of als bijgerecht tijdens een uitgebreid diner.
    
12. Droog de bladeren van de blauwe bessenstruik en maak er een thee van, samen met andere kruiden zoals venkelzaad, brandnetelblad, kruisbessenblad en rozenblad.