Lijsterbes, de tovenaarsboom die beschermt en heelt

Botanische Latijnse naam: Sorbus aucuparia

Lijsterbessen vallen voor veel mensen niet onder een voedselsoort. Het is een vaak aangeplante sierboom. Maar laat nu uitgerekend de lijsterbes een van de meest gezonde bessen zijn. Lijsterbessen kunnen bitter zijn, maar aan het eind van de herfst, en als de eerste vorst is geweest, dan verdwijnt de bitterheid, en kunnen ze verwerkt worden tot allerlei heerlijke voedselproducten. Behalve lijsterbessen, kun je ook de bloemen va de lijsterbes eten.

Beide producten, de bes en de bloem, zijn zo gezond dat wetenschappers over hun geneeskracht hebben geschreven.

Relatief gezonde lijsterbes

In vergelijking met andere bessen zijn lijsterbessen erg gezond. Onderzoekers vergelijken vaak voedingssoorten met elkaar. Ook verschillende cultivars van één soort kunnen verschillende voedselwaarden bevatten.

Sommige cultivars van lijsterbes, zoals de ‘Burka’, ‘Likernaja’, ‘Dodong’, en ‘Fructo Lutea', bevatten meer voedingsstoffen dan blauwe bessen, kiwi's, zwarte bessen, rozenbottels of andere gezonde fruitsoorten.

Geen onrijpe lijsterbessen eten

Het is belangrijk om alleen de rijpe lijsterbessen te eten, omdat in onrijpe lijsterbessen enkele minder gezonde stoffen zitten. Als ze rijp zijn, zijn ze diep oranje en een beetje melig. 

Gemengd met suikervervangers kunnen ze dienst doen in taarten, jams en siropen. 

Kook ze eerst voor gebruik en eet er niet te veel rauw. 

Spiritueel gebruik lijsterbes

In de gratis te downloaden European Atlas of Forest Tree Species, van de Europese Commissie, staat veel te lezen over alle bomen in Europa. 

Soms meldt men ook traditioneel gebruik van een boom. Hier kun je alleen het hoofdstuk over lijsterbes downloaden.

In de spirituele wereld van Europa, of in de voorchristelijke wereld, wordt de lijsterbes gezien als een boom met magische krachten. 

Een tak van de lijsterbes kan worden gebruikt om schatten te vinden. Door de Kelten werd het de 'tovenaarsboom' genoemd.

Het wordt nog steeds gebruikt in populaire magische stromingen als een boom die mensen beschermt tegen boze geesten, dat wil zeggen overleden personen met een kwaadaardig karakter die niet naar het licht willen gaan, maar zich parasitair hechten aan personen op aarde, en op die manier een kans zien hun bestaan als dode te rekken, en reïncarnatie uit te stellen.

Omdat het mensen tegen deze demonische geesten beschermt, werd de lijsterbes vroeger vaak in steden en dorpen geplant, en natuurlijk omdat we kunnen genieten van de bessen en bloemen als gezonde voeding.

Overvloedig veel lijsterbessen

Je moet lijsterbes eten!

Je dacht dat je al gezond at, maar als je echt gezond wilt eten zul je toch aan de lijsterbes moeten, zo zou je kunnen concluderen na het lezen van een studie door een onderzoeksgroep uit Litouwen.

Op het gebied van fenolzuren zit er in de lijsterbes meer dan in de blauwe bes, blauwe bosbes, rode bosbes, framboos of zwarte bes, wat allemaal supergezonde vruchten zijn. 

In lijsterbessen zitten veel anthocyaninen, een stoffengroep die voorkomt in vele rode vruchten en waarover steeds meer bekend wordt op medicinaal gebied.  

Verder zitten er veel caffeoylquinidezuren in lijsterbessen en daarvan staat vast dat ze een aantal medicinale werkingen hebben zoals beschermend voor hersenen -, hart – en stimuleren ze de werking van de lever. 

Verder kunnen ze het bloedvettenniveau naar normale hoogten terugschroeven, hebben ze een werking tegen diabetes, zijn ze ontstekingsremmend en hebben ze de beschikking over zowel antifungale werkingen als een remmende werking op virussen.

Voedingsstoffen in lijsterbessen

De lijsterbes is een bes die goed is in het remmen van ontstekingen. Vooral de componenten vitamine C, carotenoïden, flavonoïden, fenolzuren, anthocyaninen zijn daar verantwoordelijk voor. 

Fruit tegen diabetes

Volgens de Litouwers is de lijsterbes behalve een antioxidant ook een vrucht met antidiabetes werking. In tegenstelling tot wat veel mensen denken zijn er vele vruchten die diabetes bestrijden. 

Sommige onwetende mensen lichten diabetici juist het omgekeerde voor en melden helaas dat fruit slecht zou zijn voor mensen met diabetes. Alleen fruit uit blik en overrijpe banaan en ananas zijn iets minder goed voor mensen met diabetes. 

Traditioneel gebruik lijsterbes

Poolse onderzoekers die de geneeskracht van de bloemen van lijsterbes in kaart brengen melden in hun artikel in het wetenschappelijk tijdschrift Oxidative Medicine and Cellular Longevity wat het traditioneel gebruik is van deze Europese boom. 

Wetenschappers zien vaak dat traditionele geneesmethoden leiden tot een nieuw medicijn, waardoor in feite het traditioneel gebruik bevestigd wordt.

De vruchten, bloemen en bladeren van de lijsterbes worden traditioneel gebruikt bij vochtophopingen, diabetes, aderverkalking en diarree. 

Ze werken ontstekingsremmend op celniveau, en beschermen en ontspannen de bloedvaten. Hierdoor worden ze traditioneel voorgeschreven bij hoge bloeddruk.

De besjes worden gegeten tegen vitamine C- tekorten in de 17e eeuw, wat tot scheurbuik kan leiden.

Er wordt gezegd dat tijdens de grote hongerperiode in Ierland mensen de bladeren van de lijsterbes aten in de winter. 

Deze bladeren kunnen ook dienen als voedsel voor vee in de winter, maar mensen kunnen er ook op overleven. Dit soort kennis lijkt overbodig, maar in tijden van oorlog en hongersnood is het essentiële informatie om te overleven.

Zelfs de bloemen van de lijsterbes hebben een positieve werking op de gezondheid

De geneeskracht van lijsterbesbloemen

Het Poolse onderzoek meldt en beschrijft 72 verschillende polyfenolen, die tot nu toe gedetecteerd zijn in de gedroogde bloemen van lijsterbessen. 

Onderzoekers zien dat gestandaardiseerde droogextracten van plantaardige materialen een grotere therapeutische effectiviteit vertonen dan onbewerkte plantmaterialen. Daarom droogden ze lijsterbesbloemen.

Er zit onder andere veel sexangularetine in de bloemen, dat afkomstig is van bijenpollen. 

Elke afgeleide vorm van sexangularetine heeft weer een relatie met een andere bijensoort. Door dit soort parameters in kaart te brengen kunnen onderzoekers in de toekomst op basis van het gehalte sexangularetine inschatten waar de lijsterbesbloemen oorspronkelijk vandaan komen. 

Dat is allemaal belangrijk voor het standaardiseren van een nieuw product.

Onderzoekers zien dat er twee flavanlignanen in lijsterbesbloemen zitten, stoffen die niet vaak voorkomen, maar waarvan wel vaststaat dat ze vooral door een synergische werking sterke medicinale werking kunnen vertonen.

Men ziet dat verschillende bloemen van de lijsterbes een vrij grote constante samenstelling en verhouding hebben van inhoudsstoffen. 

Dat maakt het voor onderzoekers iets gemakkelijker om het voor een therapeutische behandeling geschikt te bevinden.

Een flavonoïde die veel voorkomt in lijsterbesbloemen is isoquercitrine. Dat is een van - na quercetine en rutine - de meest voorkomende flavonoïden in de natuur. Het is een voor het lichaam makkelijk opneembare stof. 

Isoquercitrine is ruim 6 maal zo makkelijk biobeschikbaar voor het lichaam als rutine. Isoquercitrine ondervindt veel belangstelling van onderzoekers, omdat het een krachtig antioxidant is, dat verschillende sterke medicinale werkingen heeft zoals ontstekingsremmend, tegen kanker, hartbeschermend, antidiabetes, anti-allergeen en het is goed voor de hersenen.

Hoewel uit deze informatie blijkt dat lijsterbesbloem wel eens een zeer gezonde toevoeging aan onze voeding kan zijn, zijn de gegevens hiervoor genoemd pas in 2019 gepubliceerd en is dit het eerste onderzoek over lijsterbesbloemen. 

Deze bloemen zijn nog niet getest op dieren of mensen, dus dat moeten we eerst afwachten vooraleer we zeker weten dat het een geneeskrachtig middel is.

En dan weten we nog niet precies waartegen het geneeskracht biedt, hoewel de huidige gegevens onderzoekers doen verwachten dat het goed is voor de aderwanden, en voor de hersenen. De kans is groot dat de lijsterbesbloemen cardiovasculaire aandoeningen en neurodegeneratieve ziekten kunnen bestrijden.

Aan de wijze van bladgroei kun je de lijsterbesboom herkennen

Recepttips lijsterbes

1. De bloemen van lijsterbes kun je drogen om ze later als thee te bereiden.
2. Lijsterbessen zijn goed voor het maken van een jam.
3. Een licht zoete siroop van lijsterbessen is in sommige delen van Europa een traditionele drank. Gebruik hiervoor alleen de zoetige lijsterbessen, kook ze even en stop ze in een weckpot samen met een ruime hoeveelheid water.
4. Een gewone siroop kun je maken door de lijsterbessen te pureren, en ze een paar minuten te koken, om ze na afkoeling tot 35 graden te vermengen met vloeibare honing. Je kunt dit in een fles stoppen en de lijsterbessensiroop enkele maanden bewaren.
5. Lijsterbessen kun je koken en zoet maken met steviathee om er een puree van te maken die je als taartvulling gebruikt voor een heuse lijsterbessentaart. Doe voor extra fruitige zoetheid een banaan door de puree. Het deeg van de taart kun je met steviathee maken, om de zoetheid te vergroten
   
6. Kook eens een handjevol lijsterbessen in een ruime hoeveelheid water, samen met drie dadels en een beetje versnipperde gember. Zo maak je een heerlijke warme thee met fruitsmaak.
7. De bladeren van de lijsterbes kun je samen met de vruchten koken. Doe er twee vijgen door zodat het kookwater zoet wordt. Doe er wat geraspte limoenschil bij voor een zurige smaakervaring. Laat het afkoelen en schenk de rest van de dag een lijsterbes ijsthee,
8. Lijsterbessen kun je verwerken tot vegetarische of veganistische gelei door ze te koken en te mengen met agar agar in plaats van gelatine, dat uit botten en huid van dieren wordt gefabriceerd.  
9. Meng eens wat lijsterbessen door een jam met bramen en aalbessen. Zo maak je zelf van uit de natuur geplukte bessen een heerlijk beleg voor de boterham of pannenkoek
10. Een handje vol lijsterbessen kun je pureren en mengen met palmsuiker. Doe ze vervolgens als vulling in een bladerdeeghapje wat een paar minuten in de oven moet. Heerlijk voor bij de lijsterbesbloementhee.