De geneeskracht van physalis of goudbes

Latijnse naam: Physalis peruviana

Physalis of goudbes in zijn verpakking

Physalis is een bijzondere vrucht die automatisch met verpakking geleverd wordt. De bessen zijn door omgeven door natuurlijk dichtgegroeid lampionvormig blad, wat de insecten op afstand houdt. De plant kan in principe in Nederland groeien, maar door de kou kan het nooit een echt grote plant worden.

In de tropen kan de plant 300 bessen krijgen en in Nederland moet je al zeer blij zijn als je 30 bessen kan plukken.

Naamgeving goudbes

In het Nederlands wordt de physalis ook wel de goudbes genoemd. Physalis betekent letterlijk ''blaas'', want je kunt inderdaad de lampion waarin de goudbes opgesloten zit, zien als een opgeblazen ballon. 

Peruviana komt natuurlijk van het feit dat de plant oorspronkelijk in Peru groeit.

De Latijnse naam kent een veel gebruikt synoniem, namelijk Physalis alkekengi. Deze plant wordt vaak in siertuinen neergezet, als de lampionplant

Traditioneel gebruik goudbes

Physalis wordt in de traditionele geneeskunde gebruikt tegen malaria, astma, hepatitis, dermatitis, oedemen, reumatische aandoeningen zoals artritis, artrose en jicht en de plant wordt voorgeschreven bij verminderd gezichtsvermogen. 

Voor de verbetering van het gezichtsvermogen wordt het vruchtensap gebruikt.

In veel gevallen zit de medicinale werking in de bladeren, twijgen en het dunne vruchtomhulsel van de plant. Aangezien de plant ook lampionplant wordt genoemd, kunnen we dit dunne vruchtomhulsel aanduiden als 'lampion'.

Physalis tegen kanker

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de ontstekingsremmende werking van physalis vooral plaatsvindt op de macrofagen, en tegen vorming van diverse soorten kanker. 

Uit het onderzoek blijkt dat het kan werken tegen baarmoederhalskanker. Onderzoekers vermoeden dat de fytocomponenten catechine, galluszuur, rozemarijnzuur, ursolzuur en epicatechinegallaat verantwoordelijk zijn voor de antioxidantwerking en antikankerwerking.

De onderzoekers denken dat fruitextracten kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van antitumormedicijnen en ontstekingsremmende medicijnen.

Een ander onderzoeksteam laat zien dat de antioxidantwerking van physalis goed helpt bij leverkanker. 

Men ziet dat allerlei biomarkers van de lever verbeterd worden door het  vruchtensap van physalis. 

Op zich is dit een bevestiging van de traditionele geneesmethoden met deze knaloranje bes.

Physalis in Alexandria, Egypte Foto Thomas Dijkman 2023

Withanolide, een genezende stof in physalis

Er is een onderzoek dat vooral afgeleide stoffen van withanolide aanwijst als stoffen met antikankerwerking. 

Door deze fytocomponenten, die vernoemd zijn naar de geneesplant ashwaganda of Withania somnifera, zou de physalis ook goed zijn tegen borstkanker en darmkanker. Withanolide is al uitgebreid onderzocht in andere studies.

Zelfs hele kleine hoeveelheden van 4b-Hydroxywithanolide E laten al een onderbreking zien van de celcyclus van kankercellen en zorgen voor een spontane celdood of apoptose van de kankercel.

Physalis tegen neuronenschade

Onderzoekers zien dat physalis kan worden gebruikt om schade aan de neuronen in de hersenen door oxidatieve stress te verminderen.

Oxidatieve stress is een kettingreactie van vrije radicalen die elektronen roven van naburige cellen, maar antioxidanten in physalis leveren een elektron aan de vrije radicalen, zodat deze geneutraliseerd worden en het ontstekingsproces een halt wordt toegeroepen.

Stoffen in physalis werken ook goed voor de mitochondriën in neuronen, waardoor ze hersencellen van een betere zuurstofvoorziening zien. 

Een tekort aam zuurstof in hersencellen kan tot schade leiden aan de cel, waarvan het risico is dat het op een gegeven moment kan leiden tot een tumorvorming.

Physalis groeit ook goed in Nederland en België

Physalis is goed voor de lever

Physalis heeft een sterke leverbeschermende werking. Het kan de architectuur van beschadigde leverdelen weer herstellen en het heeft een sterke antioxidantwaarde voor de lever. De lever versterken is geen overbodige luxe in onze moderne maatschappij.

Leverziekten behoren tot de meest serieuze gezondheidsproblemen van vandaag. Ook diabetes, huidziekten, en allerlei voedselallergieën en voedingsintoleranties staan in verband met een minder goed werkenede lever.

Er zijn diverse stoffen waarvan bekend is dat die giftig zijn voor de lever. Een acute leververgiftiging kan dodelijk zijn.

Ratten met een vergiftigde lever vertonen sterke signalen van verbetering als ze physalissap krijgen toegediend. MMP-9 is een biomarker van de lever en het blijkt dat stoffen in physalis deze biomarker een stuk betere waarde geeft. Niet-alcoholische leververvetting wordt onder andere door physalis genezen.

Ook uit andere onderzoekingen blijkt dat de lever beter gaat functioneren, de lever minder vergroot wordt en dat de meest aangetaste plekken op de lever worden hersteld door vruchtensap van physalis.

De onderzoekers zien een belangrijke rol voor physalis weggelegd, ook al omdat het een sterke antioxidantwerking heeft, die ook van toepassing is op de lever. Men kwalificeert de physalis als een leverbeschermende vrucht.

Physalis blijkt een zeer fotogenieke vrucht

Recepttips physalis

1. Physalis kan je zo opeten, maar het is ook lekker om een fruitspies te maken, bijvoorbeeld door het te combineren met andere stevige vruchten als kruisbes, zwarte bes, mandarijn, kaki, appel, aardbei en sterappel.
2. Physalis kun je tot een sap maken in een slowjuicer. De fruitpulp moet je niet weggooien, want dat kun je invriezen om het later tot een jam, siroop of gelei te verwerken. De fruitpulp van goudbes is ook lekker om zo te gebruiken als boterhambeleg.
   
3. Van een flink aantal physalisbessen kun je een jam maken, maar als je een gelei maakt, vul je iets meer potjes.
4. Gepureerde physalis uit de blender kun je even koken met wat water en vervolgens zeven om het te vermengen met honing. Zo maak je een physalissiroop.
5. Wanneer je veel physalisbessen hebt verzameld, bijvoorbeeld omdat je 10 planten in je tuin hebt staan, dan kun je een vruchtensaus maken die je opdient bij gebakken camembert of een gebakken Hollandse kaasplak.
6. Doe een aantal physalisbessen in de vriezer om ze later te gebruiken als oranje gekleurde rond ijsblokjes in een tropisch feestdrankje. Na het drinken kun je van de bessen snoepen.
7. Een puree van physalis, voor de zoetheid en het grotere volume wellicht gemengd met gezonde suikervervangers zoals  banaan of dadels voor de natuurlijke zoetheid, kun je maken in de blender, even opwarmen, en je hebt een heerlijke saus voor een pannenkoek of ijsgerecht.
8. Maak eens een cake met een paar hele physalisvruchtjes en palmsuiker en overgiet het met siroop van physalisbessen.
9. Doe wat half doormidden gesneden physalis bessen in een groene salade met kropsla, tomaat, uiringen, courgette, en radijs.
10. Maak eens physalis appelazijn. Pers een klein beetje physalissap uit in een slowjuicer en meng het met azijn om azijn met physalissmaak te maken. Azijnsoorten smaken vaak lekker over een salade als ze een fruitige bijsmaak hebben.