De geneeskracht van grosella

Latijnse naam: Phyllanthus acidus

De grosella wordt in Suriname verkocht onder de naam birambi, of birambie. Deze naam geldt in Suriname ook voor de blimbing, dus dat kan verwarring opleveren. Er zitten grote overeenkomsten tussen de vruchten, wat ze zijn allebei zeer zuur. Maar de vorm van een grosella is heel anders, meer rond en de buitenkant ziet eruit of de binnenkant partjes heeft, maar dat is schijn.

Ook de kleur van blimbing en grosella is gelijk, beide vruchten zijn groen als ze rijp zijn.

Algemene informatie grosella

Zelfs in Paramaribo zal je de vrucht niet snel op de markt zien, maar als je door Fort Amsterdam, wat dichtbij Paramaribo is heen wandelt, kom je vast een grosellaboom tegen, en daarvan kan je dan een paar vruchten snoepen.

De tweede helft van de Latijnse naam is acidus, en dat betekent zuur.

Het woord grosella komt van het Franse woord Groselle, wat weer afkomstig is van een Middelnederlands woord, kroessels. Dat was destijds het woord in Nederland voor kruisbes. In de Engelse taal wordt grossela gooseberry genoemd, wat eigenlijk de vertaling en verbastering is van kruisbes. Goose is dus verbasterd van het woord kruis of kroes, en heeft niets met de gans te maken.

De grosella werd oorspronkelijk eigenlijk gezien als  de tropische variant van de kruisbes.

Traditioneel gebruik grosella

Wetenschappers doen veel onderzoek naar de traditionele werkingen van planten, omdat daar wellicht een nieuw mogelijk medicinaal gebruik in schuilt voor de toekomst. Vrijwel alle medicijnen zijn immers geïnspireerd op geneesplanten; ze hebben alleen een synthetische variant van de werkzame stof in geneesplanten gekregen, omdat deze patenteerbaar is. 

Op planten kunnen bedrijven geen patent claimen, dus daar valt weinig op te verdienen.

In de volksgeneeskunde in Zuid-Amerika worden deze zure vruchten, genaamd grosella, gebruikt tegen koorts, ziekten van de ademhalingswegen, diabetes, bronchitis, ontstekingen, diverse lichaamspijnen, hoest en psoriasis. 

Het fruit werkt zweetbevorderend, en in de traditionele geneeskunde kun je genezen door sommige ziekten, zoals verkoudheid en griep, uit te zweten.

Ook allerlei gifstoffen die in het lichaam zitten kun je door zweten eruit krijgen. 

Een bijzonder gebruik is het verbeteren van het gezichtsvermogen en het geheugen, wat zou duiden op een verbetering van het centrale zenuwstelsel.

Nog meer traditionele werkingen grosella

In een ander onderzoek worden een beetje andere traditionele gebruiken van Phyllanthus acidus gemeld. In dit onderzoek is het een middel tegen koorts, hoge bloeddruk, huidziekten, ziekte van de urinewegen en constipatie.

In India wordt het gebruikt bij jicht, constipatie, overgeefneigingen, galproblemen, urinewegaandoeningen, aambeien, koorts, waterpokken, reumatische aandoeningen, astma, leverziekten, diabetes, gonorroe, vergeetachtigheid, psoriasis en endocriene retinopathie. 

Deze laatste ziekte, ook wel diabetische retinopathie genoemd omdat het altijd samen gaat met diabetes mellitus, is een aandoening van de oogholte en wordt onder andere gekenmerkt door rode oogleden, zenuwtrekken rond het oog, en verminderde afname van oogbewegingen.

In Thailand wordt deze plant aangewend bij constipatie, alcoholverslaving, hoge bloeddruk, dermatitis, menstruatieproblemen en koorts.

Weinig onderzoek grosella

De Phyllanthus acidus, ofwel grosella, is niet een erg populaire vrucht. 

Zijn smaak is zeer zuur, en de meeste mensen eten liever zoete vruchten. 

Door zijn gebrek aan populariteit is deze vrucht een stuk minder onderzocht. 

Het moge dan een volksmedicijn zijn met vele inzetmogelijkheden, maar deze kunnen nauwelijks worden bevestigd door onderzoek.

Dat meldt ook een onderzoeksteam uit Maleisië.

Botanische tekening van grosella laat goed zien wat de groeiwijze van blad en vrucht is

Is grosella goed voor het brein?

Toch zien wetenschappers dat de grosella zeer veel medicinale mogelijkheden biedt.

Onderzoekers zien dat er veel polyfenolen en flavonoïden in grosella zitten. 

Deze hebben een prima antioxidantwerking. Onderzoekers denken dat het daarom een mogelijk medicijn kan zijn bij de ziekte van Alzheimer. 

Een andere reden waardoor het goed kan zijn voor de hersenen is omdat het lipidenperoxidatie tegengaat, wat een proces is wat zich bij de ziekte van Alzheimer afspeelt.

Andere indicaties die wijzen naar een mogelijk beschermende werking voor de hersenen zijn de enzymwerkingen anti-acetylcholinesterase en anti-butyrylcholinesterase. Deze worden gemeld bij meerdere planten die hersenbeschermend zijn.

Medicinaal bewezen werkingen grosella

Ondanks het gebrek aan onderzoek naar dit fruit zijn er toch uit de weinige onderzoeken die er zijn gedaan, een paar medicinale werkingen boven komen drijven. De grosella is

1. Een antioxidant,
   
2. Beschermt de lever,
   
3. Heeft antibacteriële werking,
   
4. Beschermt de hersenen,
   
5. Beschermt tegen diabetes,
   
6. Kan de malariaparasiet uitschakelen, en
   
7. Kan kankervorming remmen.
   

Door deze 7 bewezen werkingen zijn ook een aantal traditionele werkingen bevestigd, zoals de goede werking voor de lever en tegen diabetes.

Onderzoekers uit Saoedi-Arabië melden dat oxidatieve stress een van de oorzaken is van diabetes type 2, en dat grosella deze oxidatiestress tegengaat. 

Zij zeggen overigens ook dat de zaadjes van de grosella tegen diabetes werken.

Grosella beschermt tegen paracetamolvergiftiging

Wat de leverbeschermende werking betreft, blijkt dat grosella een leverbeschadiging opgelopen door paracetamolgebruik kan genezen. 

Het is goed om te weten dat als onderzoekers willen onderzoeken of een geneesplant goed is voor de lever, men aan proefdieren een hoge dosis paracetamol geeft, zodat de lever extreem wordt beschadigd, en er sprake is van leververgiftiging. Paracetamol is immers zeer slecht voor de lever, en daarom is het een standaard middel om te testen hoe gezond eetbare planten voor de lever zijn.

Dieren worden vervolgens een geneesplant gegeven, in dit geval grosella, en dan blijkt dat beschadigde levercellen weer spoedig herstellen, waardoor de leverfunctie in zijn geheel herstelt.

Grosella boom in de hortus botanicus in Delft

Grosella tegen malaria

Om in kaart te brengen hoe gezond een tropische vrucht is, doen onderzoekers vaak een test of het tegen de malariaparasiet werkt.

Er zijn een paar phyllanthus soorten die de malariaparasiet kunnen tegengaan, daarvan is de grosella er een. 

Dat betekent dat als je regelmatig grosella eet, het risico op het krijgen van malaria door een muggenbeet, verkleind is.

De geneeskracht van familieleden

Er is een onderzoek gedaan naar alle phyllantussoorten. Daartoe behoren planten die er qua uiterlijk behoorlijk verschillend uitzien. 

Sommige zijn een boom, zoals de grosellaboom, maar andere planten groeien als onkruid en worden niet hoger dan 40 centimeter, zoals de Phyllanthus amarus, die helemaal geen vruchten draagt maar kleine zaadjes aan de achterkant van de bladeren heeft, en zeer bitter is in plaats van zuur. 

Onderzoekers legden verschillende studies naast elkaar en zien dat er 512 verschillende, medicinale fytocomponenten in alle phylanthussoorten zijn. Niet elke plant beschikt over alle stoffen, maar de stoffen die in elke plant zitten overlappen met andere inhoudsstoffen van planten

Er zijn meerdere phyllanthussoorten de de bloedsuikerspiegel verlagen, en zo een medicinale werking tegen diabetes hebben, zo ook de grosella.

Daarnaast wordt ook de bast, de schors van de wortel, het blad en de zaadjes van de vruchten onderzocht. De bast van de grosellaboom en zijn familieleden lijkt een anti kanker werking te hebben.

Grosella is een zuur vruchtje

Recepttips grosella

1. Wie in de tropen woont, doet er goed aan deze boom in zijn tuin te zetten. Het is een prima azijnvervanger, Doe gewoon wat zuur sap over groenten waarvan je een salade maakt.
2. Pureer 2 of 3 vruchtjes en meng ze met water. Het water zal zurig smaken, en dat is in de tropen juist lekker fris.
3. De grosella wordt soms ingemaakt in azijn, zodat hij ook in andere landen zoals Nederland verkocht kan worden.
4. Als je in een land bent waar ze deze vruchten verkopen, neem er dan een paar mee naar je hotel of appartement, en leg ze op een bord met andere lokale vruchten, zoals açaí, acerola, mango, banaan en ananas. Zo maak je zelf een simpele salade, of zet je een vrolijke fruitschaal in je hotelkamer.
5. Als een restaurant of eethuisje in de tropen naar jouw smaak te weinig azijn over een salade doet, kun je een grosella uit je tas halen en deze over de salade doen.
6. In warme landen smaken zure vruchten juist extra fris en zijn ze dorstlessend. Daar heb je minder last van de zure smaak, omdat het in de tropen meer natuurlijk is om iets zuurs te eten. Het is dus een goed idee om als je bijvoorbeeld in Suriname bent, wat grosella's op de markt te kopen.