De geneeskracht van guarana

Latijnse naam: Paullinia cupana

Guarana verwijst naar het poeder van een zaadje van de Paullinia cupana, een klimplant uit de Amazone van Brazilië. Het groeit van nature ook in andere Zuid-Amerikaanse landen zoals Peru, Bolivia, Ecuador, Paraguay en Columbia.

In het Nederlands worden er enkele namen gebruikt voor deze plant: Guarana, Guaranastruik, quarana, en querane

Guaranadrank

In de 19e eeuw was een drank op basis van guarana in Frankrijk een paar jaar erg populair als stimulerende drank. In de Verenigde Staten kwam het op de lijst van officiële medicijnen te staan, maar daar werd het in 1910 afgehaald.

In onze tijd kunnen we guarana-extract kopen als voedingssupplement en als natuurlijke brenger van energie. Je kunt dit in poedervorm kopen maar ook in losse capsules. Daarnaast is er frisdrank te koop op basis van guarana.

Traditionele toepassingen guarana

De indianen van Zuid-Amerika gebruikten guarana om langer door te kunnen gaan zonder te eten. 

Guarani-indianen gebruikten het tijdens oorlogen met andere stammen. Ook is het energiegevend zaad gebruikt om vasten beter vol te kunnen houden. 

De boom wordt door de indianen omschreven als ''fontein van de jeugd''. Vermoeidheid verdwijnt na inname van het zaad, en het werkt stimulerend voor het libido. Het wordt gezien als afrodisiacum.

Enkele indianenstammen gebruikten het als preventief middel bij malaria en diarree of dysenterie.

Primaire indicaties

De meeste indicaties hebben te maken met het energiegevende aspect van guarana.. Dat is op meerdere manieren inzetbaar. Er is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar Paullinia cupana en de antioxidantwerking heeft invloed op de bloedsamenstelling waardoor we ons langer fit voelen. 

In de fytotherapie worden alleen werkingen opgenomen die wetenschappelijk voldoende onderbouwd zijn. Een fytotherapeut kan besluiten guarana voor te schrijven bij de volgende indicaties:

• Vermoeidheid, lusteloosheid, energiegebrek, uitputting,
• Herstel na ziekte of operatie, ouderdomszwakte,
• Zwakke bijnierfunctie,
• Lage bloeddruk, hartzwakte,
• Libidoverlies, verminderde zin in geslachtsgemeenschap,
• Weerstand tegen hitte, kou, straling, extreem weer, reizen, jetlag,
• Nachtwerk, examentijd, nachtritten met de auto, extreem drukke periodes in de werksfeer,
• Geestelijke vermoeidheid na studie, aversie voor geestelijke inspanningen,
• Concentratiestoornissen, verminderd geheugen, stress, afgenomen stressbestendigheid,
• Afgenomen prestatievermogen, afgenomen conditie,
• Sport, duursport, topsport, krachtsport, bevordert sportprestaties en competitiedrang,
• Obesitas, overgewicht,
• Diarree, chronische diarree, dysenterie.

Secundaire indicaties

Primaire indicaties zijn hoofdindicaties voor een geneesplant. De secundaire indicaties zijn voor mildere indicaties en worden vaak gebruikt in een kruidenformule, of geneesplantencombinatie. In de fytotherapie kan guarana voorgeschreven worden bij de volgende secundaire indicaties:

• Hoofdpijn door overbelasting lichaam en geest, migraine door stress, hoofdpijn door alcohol, 
• Hoofdpijn tijdens menstruatie, pijnlijke menstruatie, depressie of slecht humeur tijdens menstruatie,
• Maag-darmstoornissen, ziekten va het spijsverteringsstelsel
• Aanvullend bij astma,
• Aanvullend bij oedemen,
• Preventie aderverkalking en trombose,
• Preventie ouderdomsverschijnselen.

Inhoudsstoffen guarana

De belangrijkste stof in guaranazaadpoeder is guaranine. Dat is een methylxanthinecomplex dat bestaat uit cafeïne, theobromine en theofylline. 

Deze laatste twee stoffen zitten wat minder in guarana dan cafeïne maar hebben ook belangrijke werkingen. Methylxanthinen komen ook voor in thee, koffie, kolanoot, maté en cacao en hebben stimulerende eigenschappen. 

Theofylline is als vaatverwijderaar voor kransslagaders gebruikt. Dat kan een reden zijn waarom guarana tegen hartzwakte werkt.

Verder bevat het zaad van guarana als belangrijke stoffen met medicinale werking tanninen, flavanolen, saponinen, choline, adenine, guanine en magnesium.

Ook bevat het in mindere mate de volgende stoffen die de werking van andere stoffen optimaliseren: de etherische oliën anethol, carvacrol en caryofylleen, slijmstoffen, allatoïne, estragol, glucose, sucrose, proteïne, vetten, alfacepaenen, nicotinezuur, salicylzuur, dimethylbenzeen, dimethylpropylfenol en hars.

Algemeen gebruiksvoorschrift guarana:

• Guaranazaad is in principe een veilig middel maar sommige fabrikanten doen synthetische cafeïne door hun product.
• Bij hogere doses moet men rekening houden met effecten op de bloeddruk, deze kan hoger worden. Ook de hartfrequentie en ademhalingsfrequentie kan groter worden. Verder kan het gebruik in hoge doses tot slaapstoornissen leiden.
• Bij medicatievoorschriften kunt u het best overleggen met uw arts.
• Bij supplementgebruik moet u alert zijn op bijwerkingen.
• Suppletie kan nooit een vervanging zijn van gezond voedsel.
• Als u medische vragen heeft over een product, stel die dan aan een fytotherapeut, natuurgeneeskundige therapeut, orthomoleculaire therapeut, huisarts of andere deskundige.
• Heeft u vragen of twijfels over de samenstelling van een product, neem contact op met uw leverancier.

Dosis guarana:

• De therapeutische dosis is afhankelijk van de sterkte van het extract. Bij een sterk extract kan het 2 gram zijn en bij een minder sterk extract 5 gram.
• Bij een dosis van 500 gram kun je tweemaal per dag een tot twee capsules nemen  Het liefst innemen bij ontbijt en lunch en niet bij het avondeten wegens het opwekkende effect, waardoor het moeilijker is om te slapen.
  

Duur van een guaranakuur:

Bij veilige dosis kan guarana langdurig gebruikt worden. Afwisseling met andere supplementen zijn gewenst om psychische afhankelijkheid te voorkomen.

Contra-indicaties van guarana:

• Niet innemen bij hartritmestoornissen.
• Niet innemen bij hoge bloeddruk.
• Niet innemen bij verhoogde schildklierwerking.
• Niet innemen bij glaucoom of beginnende te hoge oogbaldruk.
• Niet innemen bij psychiatrische aandoeningen wegens kans op verergering depressie of angstneurose.
• Niet innemen bij zwangerschap.
• Niet innemen bij borstvoeding geven.
• Niet innemen bij maagdarmzweren.
• Niet innemen bij ernstige nieraandoeningen.

Bijwerkingen guarana:

• Mogelijke bijwerkingen van guarana zijn: beven, rusteloosheid, hyperactiviteit, duizeligheid, prikkelbaarheid, hoofdpijn, anorexia, droge mond.
• Mogelijke bijwerkingen bij langdurig gebruik of hoge dosis: zijn slapeloosheid, angst, psychische afhankelijkheid, pijnlijke urinelozing, overdreven vaak urineeraandrang.

Interacties guarana:

• Er zijn interacties mogelijk met benzodiazepines. Het rustgevende effect hiervan kan verminderd worden.
• Er zijn interacties mogelijk met beta-blokkers. Het bloeddrukverlagende effect kan verminderd worden.
• Er zijn interacties mogelijk met andere cafeïnehoudende supplementen of koffie. De bloeddruk kan hoger worden.
• Er zijn interacties mogelijk met aspirines. De werking hiervan kan geïntensiveerd worden, wat overigens in nog sterkere mate geldt voor koffiegebruik en aspirines.
• Er zijn interacties mogelijk met lithium, hoewel dat in meerdere mate geldt voor koffie en lithium.
• Er zijn interacties mogelijk met idroclamide, methoxsaleen, cimetidine, verapamil, disulfiram, fluconazol, mexiletine, fenylfenylpropanolamine, chinolone, ciprofloxacine, norfloxacine en orale anticonceptiemiddelen. De afbraak hiervan wordt tegengehouden door guarana en overigens nog sterker door gewone koffie.
• Er zijn interacties mogelijk met fenytoïne. Guarana verhoogt de afscheiding van dit anti-epilepticum.
• Er zijn interacties mogelijk met efedrine. Er is kans op toegenomen vetverbranding, gewichtsverlies maar ook nervositeit, rusteloosheid, slapeloosheid en beven.
• Er zijn interacties mogelijk met ontzwellende medicijnen op de slijmvliezen. Dan geen guarana innemen.
• Er zijn interacties mogelijk met theofylline.
• Er zijn interacties mogelijk met MAO-remmers. Overigens geldt dit in hogere mate voor koffie.
• Er zijn interacties mogelijk met maagzuurremmers. Overigens geldt dit in sterkere mate voor koffie.
• Er zijn interacties mogelijk met adenosine. Overigens geldt dit in sterkere mate voor koffie.

Combinaties guarana:

• Met Eleutheracoccus senticosus voor meer energie en vitaliteit en ter verhoging van geestelijke en fysieke prestaties.
• Met Avena sativa tegen vermoeidheid, overwerktheid, zwakte,
• Met Panax ginseng voor meer energie  en ter verhoging van fysieke prestaties.
• Met Filipendula ulmaria in een afslankingskuur.
• Met Ruscus aculeatus voor zware, vermoeide benen.

Bronnen, wetenschappelijke literatuur:

• Fytotherapeutisch medicijn: Groot Handboek Geneeskrachtige Planten, Geert Verhelst
• Kransslagaders: https://www.mdpi.com/1420-3049/21/8/974/htm