Boomtomaat: Een Verhaal van Gezondheid, geneeskracht en Smaak

Botanische Latijnse naam: Cyphomandra betacea

Er is een land waar ze dit smaakvolle medicijn in hun taal 'De Nederlandse Tomaat' noemen. Dat terwijl in Nederland slechts een handjevol mensen de hartige vrucht kennen. Hoe komt dat nu weer? Hoe ontstond dit mysterie? Van zijn oorsprong in Zuid-Amerika tot zijn reis naar West-Papoea en daarbuiten, deze vrucht heeft vele namen en vele verhalen. Duik in de smaakvolle geneeskunde die de boomtomaat biedt en ontdek hoe het je immuunsysteem versterkt, kanker bestrijdt, je hart beschermt, en zelfs kan helpen in de strijd tegen obesitas. Laat je verrassen door de krachtige antioxidanten, polyfenolen en meer die deze vrucht tot een ware superster maken in de wereld van functioneel voedsel.

Verrijk je menu met deze natuurlijke schat en ervaar de voordelen voor je gezondheid zoals nooit tevoren.

Boomtomaten worden rood tot paars als ze rijp zijn

Naamgeving Boomtomaat en Tomat branda

De naam boomtomaat geeft aan wat voor vrucht dit is. In plaats van een tomaat die aan een struik groeit is dit een tomaat die aan een boom groeit. De boomtomaat wordt ook wel tamarillo genoemd. In West Papoea wordt de boomtomaat ''Tomat branda'' genoemd. Dat betekent Nederlandse tomaat, dat terwijl deze boom niet uit Nederland komt maar uit Zuid Amerika. De Nederlanders brachten de vrucht er, vanuit Zuid-Amerika. Dus de bewoners noemden het de Nederlandse vrucht. Dat deden ze ook met andere geïmporteerde groenten.

De jackfruit wordt de Nangka belanda genoemd, maar in het Arfakgebergte, wat over Manokwari en de baai rond deze stad uitkijkt, draaien de Papoea's de R en de L om, daarom wordt er 'tomat branda' gezegd.

De boomtomaat groeit in West-Papua alleen rond Manokwari, want hier is van oudsher het meest vruchtbare land en de Nederlanders hebben allerlei plantages hier aangelegd met fruitbomen, waar de Papoea's nog steeds de vruchten van plukken. De boomtomaat komt net als de gewone tomaat uit Zuid-Amerika.

Tomat branda

De boomtomaat is een heerlijke groente

De Papoeanaam onthult dat de Nederlanders deze boom gebracht naar destijds Nederlands Nieuw Guinea. De Papoea's hebben zodoende deze naam gegeven aan deze boom. De boom groeit inmiddels ook in Papoea Nieuw Guinea, het naburige land, wat vroeger overigens onder streng Australisch koloniaal apartheidsregime verkeerde.

In Maleisië wordt de boomtomaat ''buah cinta'' genoemd. 'Buah' betekent vrucht en cinta 'liefde'. 'Liefdesvrucht' betekent het Maleise woord. Waarom deze naam? Dat heeft er mee te maken dat hij een rode kleur krijgt en rood is de kleur van de liefde. Maar er is nog een opvallende reden.

Toen de tomaat in de 17e eeuw in Europa en de Republiek der Verenigde Nederlanden werd geïntroduceerd, werd het de liefdesappel genoemd.

In het Frans pomme d'amour, vergelijkbare namen met de liefdesvrucht in het Maleis. Twee andere namen in Maleisië zijn: “Moginiwang” en “Pokok Tomato”.

In het Spaans heet de vrucht “el tomate de arbol”. Arbol betekent boom. Men noemt het dus letterlijk 'de tomaat van de boom'.

Smakelijk genezen met boomtomaat

De boomtomaat ziet eruit als een tomaat maar dan iets meer eivormig. Als je ze koopt in West-Papoea zijn ze met de steeltjes aan elkaar gebonden. Als ze rijp zijn worden ze van groen tot rood en later krijgen ze een gedeeltelijk gele kleur. De smaak is wat zurig, zoals een tomaat hoort te smaken.

Het leuke aan de boomtomaat is dat het geen eenjarige plant is en dat je elk jaar weer tomaten van de boom kunt plukken. Je kunt hem rauw eten of koken. Wanneer je in de tropen woont is dit een ideale vrucht voor in je tuin.

Je hebt er relatief weinig omkijk naar en veel profijt van. Toch kan de boom na 3 of 4 jaar overlijden door rot. Daar is de tamarillo gevoelig voor. Zorg er daarom voor dat je elk jaar een nieuwe plant of laat ontkiemen met het zaad dat in de vrucht zit.

Boomtomaat in de hand

Gezonde antioxidanten in de boomtomaat

Er zitten veel polyfenolen en flavonoïden in de Cyphomandra betacea. Thiazol, galluszuur, koffiezuur, chlorogeenzuur, epigallocatechine, vanillinezuur, p-coumaridezuur, naringine, trans-ferulazuur, ferulazuur, en kaempferol zijn sterke antioxidanten, naast antioxidanten als vitamine C en E. Ook zit er veel B6, en het antioxidantmineraal ijzer in boomtomaat.

Deze voedingsstoffen helpen gezamenlijk mee om het immuunsysteem van de mens sterker te maken tegen oxidatieve stress. 1,3,4-Oxadiazol, afgekort als OXD staat bekend om de ontstekingsremmende eigenschappen. Het werkt antibacterieel en het biedt antischimmelactiviteit.

Kankerremmende werking van boomtomaat

Rijpe boomtomaten, vlak voor het plukken

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat een extract van poeder van boomtomaat een cytotoxisch effect heeft. Het is dus schadelijk en dodelijk voor tumors. Wetenschappers denken dat de antioxidantwaarden een belangrijke rol spelen. Dat doen ze zeker maar uit divers wetenschappelijk onderzoek is al vast komen te staan dat het juist niet alleen antioxidanten zijn die een kankerremmende werking hebben.

Uit onderzoek van onder andere Brian Peskin blijkt dat alle groenten waarvan wetenschappelijk is aangetoond dat ze grote geneeskracht tegen kanker bezitten, relatief veel essentiële vetzuren bevatten. Dat zijn bijvoorbeeld groenten als postelein, champignons en koolsoorten. Het kan zijn dat boomtomaat ook tot deze groenten behoort.

Onderzoekers lieten de boomtomaatextracten los op cellijnen van leverkanker en borstkanker en daartegen heeft de boomtomaat een antikankerwerking.

Boomtomaat kun je in koude landen als Nederland binnen kweken

Polyhydroxy-aromafenylpropanoïden in boomtomaat

Er zijn van de boomtomaat twee soorten. Een levert een vrucht die paars-rood is, en er is een vrucht die meer geel is. De paars-rode vrucht blijkt meer stoffen in de schil te hebben die insecten afweren. Het zijn juist deze stoffen die medicinaal werken voor de mens.

De stoffen die Maleisische wetenschappers zien in de rood-paarse variant zijn: de aminozuren cysteïne en glutathione, vitamine C, vitamine E in de vorm van tocoferol, en meerdere polyhydroxy-aromafenylpropanoïden.

Diaserie boomtomaat

De Geneeskracht van Lycopeen

In gewone tomaat en in boomtomaat zit veel lycopeen. Dat is een carotenoïde; het zet zich in het menselijk lichaam om tot vitamine A. Lycopeen bevat relatief meer carotenoïden dan andere tropische vruchten. Dat maakt het een prima functioneel voedsel of medicinaal voedsel.

Allerlei vormen van oxidatieve stress kunnen worden tegengegaan met organische carotenoïden, maar niet met synthetische vitamine A.

Oxidatieve stress is een gemeenschappelijke oorzaak van diverse chronische en neurodegeneratieve ziekten als aderverkalking, vroegtijdige veroudering, diabetes, immuunsysteemgerelateerde ziekten, de ziekte van Alzheimer, en de ziekte van Parkinson.

Anthocyaninen in boomtomaat

Boomtomaten in de tomaatboom

Anthocyaninen geven een vrucht een rode, blauwe, paarse en roze kleur. Anthocyaninen in tamarillo zijn pelargonidinerutinoside en delfinidinerutinoside zijn de belangrijkste anthocyaninen in de rode tamarillo.

Delfinidinerutinoside, cyanidinerutinoside, en pelargonidinerutinoside zijn de belangrijkste anthocyaninen in de tamarillo die in Nieuw Zeeland wordt gekweekt.

In dit land is overigens ook de naam tamarillo bedacht, uit commerciële overwegingen. Men hoopte dat met die naam meer mensen de vrucht gingen kopen.

Boomtomaat tegen obesitas

Onrijpe boomtomaat

Onderzoekers weten inmiddels dat er een relatie is tussen voedsel dat oxidatieve stress veroorzaakt, zoals geraffineerd industrievoedsel, en obesitas. Daarom onderzocht men de boomtomaat op zijn werking tegen oxidatieve stress.

Het blijkt inderdaad dat de boomtomaat deze stress in het lichaam tegengaat en daarmee de kans op obesitas verkleint. Er gebeuren echter nog meer dingen. Groenten zoals boomtomaat sporen het lichaam aan meer enzymen te produceren. Deze enzymen hebben eveneens antioxidantwaarde. Een surplus aan antioxidanten betekent dat allerlei ziekten kunnen worden bestreden.

Zodoende kunnen de enzymen aan het werk om de vetten die opgeslagen zijn door foutief voedselgebruik, te verteren. Hierdoor kan obesitas afnemen. De onderzoekers noemen het opnemen van boomtomaat in het menu één goede stap tegen obesitas.

Diverse onderzoeken zien dat er zoveel secundaire metabolieten in boomtomaat huizen dat ze het een goede natuurlijke nutraceutical vinden.

Bronnen artikel boomtomaat

Foto's: Wikimedia commons, Publiek domein
Antioxidant: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3835838/
Tegen kanker: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5174009/
Voedingsstoffen: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5772812/
Nutraceutical: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19938860/
Polyfenolen tegen kanker: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5174009/
Tegen obesitas: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26171246/