De geneeskracht van vleugeltjesbloem

Latijnse naam: Polygala vulgaris

Bittere vleugeltjesbloem: Polygala amara

Polygala vulgaris

Vleugeltjesbloem is lid van de vleugeltjesbloemfamilie of de polygala-familie die ongeveer 500 soorten uit heel de wereld bevat. Vleugeltjesbloem kan blauwe maar ook rode bloemen krijgen; dat ligt aan de samenstelling van de bodem. Vroeger werd de plant gebruikt om enkele eetbare delen maar veel belangrijker zijn de medicinale eigenschappen van deze plant. Het kan worden ingezet bij nierkwalen, longproblemen en vroeger werd het gebruikt bij geestesziekten.

Twee soorten vleugeltjesbloem

Er zijn twee soorten vleugeltjesbloem die in Europa werden gebruikt om hun geneeskracht; de gewone vleugeltjesbloem en de bittere vleugeltjesbloem. 

Deze planten hebben beide dezelfde medicinale werkingen, maar de bittere vleugeltjesbloem is wat sterker van werking. Deze plant heeft niet echt eetbare delen maar je kunt wel de bladeren toevoegen aan een theemix.

Overigens werden de bladeren en de bloemen in vroegere tijden aan salades en soepen toegevoegd, ondanks hun wat bittere smaak. 

Het wordt tegenwoordig hooguit soms gebruikt in combinatie met groene thee. 

Deze twee vleugeltjesbloemsoorten hebben een mooie medicinale werking. 

In Nederland komt de gewone vleugeltjesbloem in de natuur voor maar de bittere vleugeltjesbloem niet; deze komt enkel in gekweekte vorm voor.

Algemene informatie vleugeltjesbloem

Beide soorten bloeien in mei, juni en juli. Vleugeltjesbloem groeit in graslanden, kanaaldijken, boswegen van bossen en duingebieden. 

De plant wordt 5 tot 30 centimeter hoog. Vooral in schrale bodems zoals zanderige bodems en duingebied groeit vleugeltjesbloem goed.
Vroeger werd vleugeltjesbloem, zowel de bittere als de gewone, ingezet bij mentale ziekten vanwege de medicinale werking op het zenuwgestel.

Botanische tekening van William Catto, 1914

Naamgeving Polygala vulgaris

De Latijnse naam die we in de taxonomie en botanie gebruiken van gewone vleugeltjesbloem is Polygala vulgaris en die van bittere vleugeltjesbloem is Polygala amara. 

Poly betekent veel en gala melk, in het Grieks. De plantjes kregen deze familienaam omdat de plant vroeger in het oude Griekenland werd gebruikt om de moedermelkproductie te verhogen. Vulgaris betekent ´gewoon´ en amara betekent ´bitter´.

De gewone variant smaakt net zo bitter als de bittere vleugeltjesbloem. 

In het Engels heet de plant common milkwort. Het Duits kent de naam Gewöhnliche Kreuzblume. In het Fries wordt de plant Wjukjeblom of Dúnwjukjeblom genoemd. Alternatieve namen in het Nederlands voor gewone vleugeltjesbloem zijn: Melkkruid, Kruisbloem en Kransbloem.

Traditioneel gebruik voor de longen

De wortel van vleugeltjesbloem werd tot een bitter poeder verwerkt door het te drogen en te verpulveren. 

Vervolgens werd het met honing gemengd. Dat was een geneesmiddel bij tering ofwel tuberculose, wat meestal wordt afgekort tot TBC. 

De bladeren werden eveneens gebruikt om borstziekten aan te pakken; de borst werd met een bitter aftreksel ingewreven.

Er werd eveneens een thee van één van deze soorten vleugeltjesbloemen gedronken tegen borstkwalen. Catarre, een ziekte van de ademhalingswegen wordt ook behandeld met vleugeltjesbloem. 

Nog steeds zijn er natuurartsen die vleugeltjesbloem met succes voorschrijven bij taai slijm, hoesten en kinkhoest.

Volksmedicijn vleugeltjesbloem

In Zuid-Europese landen is vleugeltjesbloem een volksmedicijn bij darmproblemen, nierziekten,, vastzittend longslijm, pijn en ontstekingspijn. 

Uit modern onderzoek blijkt dat het wetenschappelijk vastgesteld kan worden dat vleugeltjesbloem daadwerkelijk bij deze aandoeningen soelaas biedt.

Goed voor nieren en bij oedeem

Vleugeltjesbloem in het wild

De wortel wordt in mei verzameld voor medicinaal gebruik. Door het drogen kan het poeder gedurende een jaar bewaard blijven. Dit wortelpoeder stimuleert de nieren. De nieren zorgen voor een verbeterde afwikkeling van gifstoffen in het lichaam. Wanneer de nieren niet optimaal werken, worden deze gifstoffen tijdelijk opgeslagen in vochtophopingen en oedeem.

Als je een stof drinkt die de werking van de nieren ondersteunt, zoals vleugeltjesbloem, zal dat als resultaat hebben dat ook de oedemen verdwijnen.

Vleugeltjesbloem goed voor de spijsvertering

Vleugeltjesbloem is een bittere plant. Vrijwel alle bittere planten stimuleren de eetlust, zo ook deze. Dat heeft ermee te maken dat bittere stoffen de galproductie stimuleren. De gal komt bij de lever aan en de lever kan zijn werk beter uitvoeren door de toegenomen galstroom.

Hierdoor begint het hele spijsverteringsgestel beter te werken. 

Soms heeft een afgenomen eetlust te maken met een verslechterde spijsvertering; de transit is niet snel genoeg. Vleugeltjesbloem kan dit probleem opheffen.

Vleugeltjesbloem tegen diarree

90 gram wortel van de vleugeltjesbloem kan in een halve liter wijn worden gekookt als maagversterkend middel. 

Hiervoor dien je de verkregen tinctuur meet een lepel in te nemen en er dagelijks één tot twee koppen van te gebruiken. Dit middel helpt bij diarree.

Polygala vulgaris. In de klassieke tijd, bij de antieke Romeinen en Grieken, tot ver in de Renaissance, werd vleugeltjesbloem voorgeschreven aan moeders om de moedermelkproductie te vergroten.

Vleugeltjesbloem tegen kanker

In 2002 publiceerden Italiaanse wetenschappers een onderzoek naar de kankerbestrijdende werking van lignanen in de gewone vleugeltjesbloem. 

Het blijkt dat deze plant stoffen bezit die een bepaald soort kankercellijnen bestrijden die met reguliere geneesmiddelen niet afdoende bestreden kunnen worden.

De stoffen die kankerbestrijdend zijn in deze plant blijken aucuparine, twee verschillende xanthonen een een soort methylsinapaat te zijn. 

Een ander Italiaans onderzoek uit 2004, gehouden aan de universiteit van Bologna, kwam tot de conclusie dat de gewone vleugeltjesbloem samen met een andere soort, de alpenvleugeltjesbloem, ontstekingsremmende stoffen in de vorm van antioxidanten bezitten welke vrije radicalen vangen. Vrije radicalen kunnen als ze in overtal raken kanker veroorzaken.

Goed tegen pijn en goed voor de huid

Vleugeltjesbloem

Italiaanse onderzoekers deden in 2019 een onderzoek naar de pijnstillende en huidbeschermende werking van vleugeltjesbloem. Dit oeroud volksmedicijn blijkt deze werking inderdaad te hebben. Het helpt tegen ontstekingen die pijn veroorzaken, en het is pijnstillend op zich.

De plant werkt door orale inname. In het onderzoek keek men naar het effect op poten van dieren, en men concludeert dat de dieren minder pijn hebben. 

De bruikbare stoffen worden dus door het lichaam zelf naar de pijnplek getransporteerd. De onderzoekers zagen ook dat de plant niet toxisch en dus veilig is.

Bronnen artikel vleugeltrjesbloem

• Boek: A. Dinand, Zakboek der geneeskruiden
  
• Boek: Blöte-Obbes, De geurende kruidhof
  
• http://wilde-planten.nl/gewone%20vleugeltjesbloem.htm
  
• http://www.pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Polygala+amara
  
• http://www.pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Polygala+vulgaris
  
• Italiaans onderzoek 2002: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12419918
  
• Italiaans onderzoek 2004: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17191856
  
• Moedermelkproductie: http://en.wikipedia.org/wiki/Polygala_vulgaris
  
• tegen pijn, goed voor de huid: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6706750/
  
• Foto´s: Wikimedia commons Publiek Domein