De geneeskracht van lychee

Botanische Latijnse naam: Litchi chinensis

De lychee is 2300 jaar geleden voor het eerst gecultiveerd in Zuid-China en Noord-Vietnam. Ook vandaag zijn deze twee landen samen met Thailand de grootste producenten van lychees. Lychees zijn verpakt in een harde, bobbelige, rode schil. Het vruchtvlees is wit.

Lychees groeien in een subtropisch tot tropisch klimaat, dus niet in Nederland. In de Chinese mythologie was lychees een symbool van geluk en schoonheid.

Voedingsstoffen lychees

Lychees bevatten relatief veel proteïnen, gezonde vetten, koolhydraten, mineralen, vezels, calcium, fosfor, ijzer, caroteen, thiamine of vitamine B1, B2 en vitamine C

Daarnaast zijn er veel meer secundaire metabolieten in lychees. Een onderzoek zet maar liefst 50 fytonutriënten op een rij, die allemaal een bewezen medicinale werking hebben. 

Hier zitten zeer gezonde stoffen bij zoals galluszuur, chlorogeenzuur en geraniol.

Lychee tegen leverkanker

Lycheefruitpulp blijkt de leverwerking te verbeteren, doordat het microbioom wordt verbeterd van samenstelling. 

Daarnaast kunnen polyfenolen zelf de leverwerking beter maken. 

De lever kan door vele factors minder goed werken, zoals medicijnen, en verkeerde voeding. Alcohol is een belangrijke verstoorder van de leverfuncties en daarnaast is suiker slecht voor de lever.

Al deze slechte werkingen geven een verhoogd risico op leverkanker. 

De fruitpulp van lychees kan de lever herstellen zodat het risico op leverproblemen kleiner worden. 

En dit herstel vindt met name plaats omdat de darmflora, dus het microbioom wordt hersteld. Hierdoor wordt ook de  werking van de darmwand verbeterd, waardoor er meer stoffen uit de darmen worden opgenomen die goed zijn voor de lever.

Lycheeschilpoeder tegen huidproblemen

Het is een trend in de wetenschap om schillen en pitten, die vroeger vooral als afval werden gezien, te onderzoeken op nieuw gebruik. 

De schillen van lychee kunnen tot een poeder worden gemaakt en deze poeder kan op de huid worden aangebracht om problemen tegen tegen te gaan.

Het poeder heeft sterke antioxidantwaarde. Huidrimpels en huidveroudering worden tegengegaan door stoffen in de lycheeschil. Verder heeft het enige bescherming tegen UV-stralen. 

De schillen van lychee zijn niet giftig voor de huid, dus ze kunnen worden gebruikt voor allerlei cosmetische huidproducten.

Een ander gebruik van lycheeschillen is het gebruik als textielverf. 

Wetenschappers willen graag mogelijkheden aanbieden om de totale afvalberg te verkleinen. Het past in de duurzame samenleving en circulaire economie om afvalstoffen als grondstof voor een nieuw product te zien.

Weer een ander onderzoek laat zien dat anthocyaninen in de buitenschil van lychees een sterke anti-borstkankerwerking kunnen hebben 

Ook tegen longkankercellen lijkt lycheeschil een medicijn. De in potentie anti-kankerwerking voor mensen moet nog onderzocht worden.

Het zaad van lychees lijkt eveneens een antikankerwerking te kunnen bieden.

Functioneel voedsel tegen kanker

Naast het gebruik van afval als grondstof, is een recente trend is om voedsel te onderzoeken onder de noemer functioneel voedsel. 

Dat betekent dat voedsel allerlei medicinale kwaliteiten heeft en kunnen worden ingezet als kuur tegen aandoeningen. Functioneel voedsel wordt ook wel medicinaal voedsel genoemd.

Het fruitvlees van lychee blijkt over diverse fytocomponenten te beschikken die aantoonbaar antikankerwerking hebben. 

Hierbij moet worden aangetekend dat sommige onderzoeken melden dat ingedroogde componenten die los worden gebruikt meer antikankerwerking schijnen te hebben dan het vruchtvlees.

Dat kan ook te maken hebben met de onderzoeksmethode, want er is niet uitgetest of mensen met kanker baat hebben bij toediening van lychees of losse componenten uit de lychee. 

Er is voorlopig alleen onderzoek gedaan in een laboratoriumopstelling, waarbij een celcultuur van kankercellen stoffen uit lychee zijn gegeven.

In het fruitvlees van lychees zit oligonol en dat is een bijzondere stof met anti-tumorwerking. 

Deze stof kan kankercellen aanzetten tot een spontane dood. Oligonol blijkt in onderzoeken te zijn aangewezen als mogelijk toekomstig antikankermiddel tegen melanoom, huidkanker, longkanker, borstkanker en darmkanker. 

Voordat oncologen met stoffen uit lychee aan de slag gaan, moeten er nog wat onderzoeken plaatsvinden op mensen.

Oligonol is antiviraal

Oligonol uit lycheefruit blijkt een antivirale stof te zijn. Het behoort aldus tot de natuurlijke middelen tegen virussen. Voorlopig is het alleen onderzocht op virusziekten die voorkomen bij vissen. 

Het blijkt dat lychee de vorming van nieuwe virussen kan voorkomen, de reproductiecyclus wordt onderbroken en stopgezet door oligonol.

Virusziekten kunnen ook de mens raken. Bij sommige griepvirussen gaan er in een seizoen 10.000 mensen in Nederland dood door het griepvirus. 

Er zijn steeds meer wetenschappers die op grond van onderzoek pleiten voor aanpak met plantaardige antivirusmiddelen uit groenten, fruit en kruiden.

Het is te verwachten dat in de toekomst er steeds meer onderzoek wordt gedaan naar plantaardige antivirale middelen.

Lychees tegen geheugenverlies

Muizen werd amnesia of geheugenverlies gegeven door ze een flinke dosis diazepam, een pijnstiller, toe te dienen. 

Overigens is geheugenverlies door diazepam ook een bijwerking bij mensen en zijn er artsen die dit verwarren met dementieproblemen, waardoor door deze misdiagnose diazepam als een gevaarlijk medicijn kan worden gezien.

Het onderzoek ging daar niet over. Het onderzoek wilde juist kijken of het vruchtvlees van lychee tegen geheugenverlies kan werken, en dat blijkt inderdaad zo te zijn.

Uit eerste observatie blijkt dat koolhydraten, flavonoïden, tanninen, triterpenen, vitamine C, proteïnen en aminozuren in lychee bijdragen aan de verbeterde werking voor het geheugen.

Leverbeschermende werking van lychee

Behalve de ontstekingsremmende werking en antioxidantwerking, die vrijwel alle vruchten laten zien, heeft de lychee specifiek een leverbeschermende activiteit. Uit een wetenschappelijke studie blijkt dat parameters die de leverwerking in kaart brengen verbeteren als lycheefruit wordt toegediend.

Dat heeft met verschillende biochemische processen te maken. Een van de werkingen is dat er meer overtollig levervet wordt verwerkt na toediening van lycheefruitpulp. Als de lever minder orgaanvet heeft, gaat het beter werken.

De werking op de lever werd vergeleken met de werking van silymarine, wat bekend staat als een van de meest gezonde stoffen voor de lever. 

Silymarine is een natuurlijke stof die wordt gewonnen uit mariadistelzaad. Er bestaan geen synthetische stoffen die goed zijn voor de lever.

Interacties lychee

Vruchten hebben niet vaak interacties met medicijnen of andere kruiden. 

Toch kan de bloedverdunnende werking van lychees leiden tot interacties met andere bloedverdunnende middelen. 

Sommige mensen gebruiken ginkgo biloba, knoflook of zaagpalm, en dat kan een te groot bloedverdunnend effect opleveren.

Het mogelijke probleem hierbij is dat een simpel wondje tot relatief veel bloedverlies kan leiden, en dat het bloed iets minder makkelijk stolt.

Recepttips lychee

1. Een paar gepelde lychees kun je toevoegen aan een groene salade. Zo geef je een salade met slabladeren, paprikasnippers, uienringen en tomaat een exotisch tintje. De zoete smaak kan een salade verrijken, en biedt eveneens ruimte om er iets pittigs aan toe te voegen zoals hete peper, om een zoete, pittige salade te maken.
2. Een paar lychees kunnen een granenontbijt zoals muesli, havermoutpap, griesmeelpap of gerstepap zoet maken, zodat je geen suiker nodig hebt. Het is nog lekkerder om de lychees te combineren met andere zoetmakers zoals banaan, mandarijn en ananas.
3. Lycheevruchten kun je in een blik kopen, maar dat is niet gezond. Je kunt ze zelf koken in palmsuiker, zodat je gezonde zoete vruchten maakt, die een unieke extra smaaksensatie verzorgen bij een ijsdessert.
4. Lychees zijn lekker om los te eten. Een paar ons lychees kun je op de markt kopen en op een zomerse dag in het park opeten. Het voordeel van deze vrucht is dat je ze niet eerst thuis hoeft te wassen. Dus je kunt direct van de markt naar het park fietsen.
5. Schil, ontpit en pureer 200 gram lychees. Kook ze in 200 ml water en voeg er 250 gram palmsuiker aan toe. Laat ze afkoelen en voeg er nog 100 gram honing bij. Nu heb je een heerlijke lycheessiroop gemaakt die je wekenlang kunt bewaren. Stop het in een glazen beugelfles.
6. Lychees kun je toevoegen aan een smoothie. Maak eens een tropische witte smoothie met alleen witte of lichtgeel vruchtvlees. Gebruik vruchten als cherimoya, zuurzak, longan, witte aalbessen, ramboetan, kruisbessen en honingmeloen. Zo maak je een verrassend crèmewitte smoothie.
7. Lychees kun je gebruiken om zelf jam te maken. Lycheejam is niet te koop in de winkel dus op deze manier kun je zelf unieke producten bereiden die veel mensen nog nooit hebben geproefd.
8. Een paar lychees in de blender levert een puree op die je over ijs kan doen, maar die ook geschikt is als beleg voor boterhammen, crackers en pannenkoeken.
9. Met bladerdeeg in een vorm en lychees in een saus van banaan kun je een heerlijke fruitige lycheequiche maken.