De Lupine-Revolutie: Plantaardige Eiwitten voor een Gezonder Dieet

Er zijn honderden verschillende soorten lupinen, maar de meest gegeten soorten zijn witte lupine, gele lupine, blauwe lupine en vaste lupine. Deze voedselsoorten worden nog altijd weinig gebruikt. Wetenschappers zien in 2023 dat er wereldwijd een groeiende vraag is naar plantaardige bronnen van proteïnen. Dat komt met name omdat steeds meer mensen bewuster gaan leven, en men ziet in dat vlees eten zeer ongezond is en een onevenredig grote aanslag op de natuurlijke bronnen vergt. Bovendien hebben de dieren uit de bio-industrie een erbarmelijk leven. Steeds meer mensen kiezen ervoor om daar niet meer aan mee te doen en dat maakt de weg vrij voor allerlei vergeten voedselbronnen met hoge voedingswaarde en medicinale waarde.
In Mediterrane landen worden verschillende soorten lupine als snack gegeten. Lupine misstaat niet in een medicinale siertuin of voedseltuin.

Lupine is een smaakvolle peulvrucht

Witte lupine

De witte lupine wordt al 4000 aar lang gecultiveerd in Zuid-Europa en Noord Afrika. In Griekenland en Turkije wordt de plant al duizenden jaren als prima vegetarische proteïnebron gezien. In de afgelopen jaren heeft witte lupine aandacht gekregen om het meer te gaan gebruiken voor menselijke consumptie. Dat gebeurde omdat men erachter komt dat het een zeer gezonde voedselbron is, vanwege de niveaus van tocoferolen, ofwel vitamine E. Verder heeft het de laagste glykemische index onder geconsumeerde granen, een hoog gehalte aan voedingsvezels en een afwezigheid van immunogene epitopen die coeliakie veroorzaken.

1. Blauwe lupine (Lupinus angustifolius)
2. Gele lupine (Lupinus luteus)
3. Vaste lupine (Lupinus polyphyllus)
4. Witte lupine (Lupinus albus)

Interesse voor lupine groeit

Er is een groeiende vraag naar het gebruik van plantaardige eiwitten als functionele voedingscomponenten in de nutraceutische industrie en als alternatief voor de milieukosten van de productie van dierlijke eiwitten. In dat opzicht zijn peulvruchten een voedings- en economische bron van hoogwaardige eiwitten, met een hoger eiwitgehalte dan de meeste dierlijke eiwitten en plantaardige voedingsmiddelen, zo melden wetenschappers.

We eten vooral blauwe lupine

Blauwe lupine

Behalve het hoge proteïnegehalte bieden peulvruchten, met name lupine-eiwitten en lupine-peptiden, gunstige gezondheidseffecten. In deze context is de blauwe lupine, ofwel Lupinus angustifolius, een eenjarige kruidachtige plant uit de vlinderbloemenfamilie, een van de weinige gekweekte soorten van het geslacht lupinus, waarvan de vrucht veel wordt gebruikt in voedingsmiddelen, bijvoorbeeld als onderdeel van een typische snack in het Middellandse Zeegebied.

Voedingsstoffen in lupine

Lupine op een markt

Het valt vooral op door zijn hoge voedingswaarde, waarbij de eiwit- en vezelgehaltes respectievelijk tot 40% en 24% van het droge gewicht vertegenwoordigen. Bovendien vertegenwoordigt het koolhydraatgehalte minder dan 24% van het droge gewicht. Door zijn hoge eiwitgehalte is het een geschikt plantaardig eiwitalternatief voor vlees en soja. Vanwege zijn remineraliserende eigenschappen, met name het ijzer (7,6 mg) en calcium (180 mg) gehalte, wordt lupine als nutraceutical ingezet. Verder levert de blauwe lupine ook zink, kalium, fosfor, magnesium, B-vitamines en vitamine E. Hoewel we zien dat lupine een relatief hoog vetgehalte heeft, moeten we beseffen dat het om gezonde vetzuren gaat, waarvan de bijdrage aan de gezondheid gunstig is.

Veel medische voordelen van lupine

Het lupinedieet biedt belangrijke voordelen, waaronder: de stimulatie van celvernieuwing; de regulering van de bloedsuikerspiegel; een verlaging van urinezuur- en cholesterolniveaus; en de stimulatie van de darmtransit dankzij het vezel- en sporenelementengehalte. Volgens wetenschappelijk bewijs hebben conglutine-eiwitten uit de vlinderbloemige plant ontstekingsremmende en antioxidant activiteiten.

Medicinale werkingen blauwe lupine

We eten vooral blauwe lupine

Op basis van hun meervoudige gunstige effecten op de verbetering van ontstekingsgerelateerde ziekten op moleculair niveau, kunnen conglutine-eiwitten worden ingezet bij de preventie en behandeling van ontstekingsgerelateerde ziekten, waaronder obesitas, diabetes, en kanker. De fytochemicaliën in Lupinus spelen een sleutelrol in de preventie van verschillende chronisch-ontstekingsgerelateerde ziekten zoals diabetes of hypertensie vanwege de antioxidant, antihyperlipidemische en ontstekingsremmende activiteiten die ze bezitten. Met betrekking tot fytochemicaliën is Lupinus rijk aan polyfenolen, fytosterolen en squaleen. De meest voorkomende fenolische verbindingen in L. angustifolius-zaden zijn flavonen, fenolzuren en isoflavonen, die respectievelijk 76%, 19% en 4% van de totaal geïdentificeerde fenolen vertegenwoordigen.

Witte lupine zoeter maken

Blauwe lupine in het wild in Spanje

De aanwezigheid van secundaire metabolieten, die fungeren als anti-nutritionele verbindingen, in witte lupinezaden beperkt echter het gebruik ervan. Lupinus albus wilde variëteiten en landrassen kunnen tot 11% van hun drooggewicht accumuleren in de vorm van alkaloïden, waarvan de meeste behoren tot de familie van quinolizidine alkaloïden(QA). Men wil via enzymwerkingen kijken of het mogelijk is om QA sterk te verminderen. Deze QA smaken namelijk ook een beetje bitter. Wanneer ze er minder in zouden zitten zou witte lupine wat zoeter smaken. 

Overigens zitten er in vlees, vis en zuivel nog veel meer non-nutriënten, ook wel bio-aminen genoemd, die zelfs ontstekingsveroorzakend zijn. In dat opzicht is lupine relatief gezond. 

Lupine doorkweken

Men wil een ras kweken wat een goede opbrengst heeft. Eem van de voordelen van witte lupine voor de landbouw is dat het geen fosfaten nodig heeft wanneer de landbouwgrond over de juiste bacteriën beschikt.

Lupine tegen diabetes

Lupine past goed in een medicinale siertuin of moestuin

In lupine zit stoffen zoals y-conglutine, n-conglutine en lupanine. Het blijkt dat deze stoffen zeer goed werken om de bloedsuikerspiegel te nivelleren. Diabetici hebben last van pieken en dalen in de bloedsuikerspiegel dus een meer genivelleerd niveau kan hen helpen. Behalve de positieve werking op de bloedsuikerspiegel kan lupine ook cholesterol verlagen. Een hoge aanwezigheid van cholesterol duidt op veel oxidatieve stress en kan een voorboden zijn van aderverkalking.

Lupine tegen cardiovasculaire ziekten

Een onderzoek uit 2023 stelt dat lupine goed werkt voor gezonde bloedvaten en dat het daarmee het risico op cardiovasculaire aandoeningen reduceert. Het zorgt ervoor dat er niet teveel geoxideerde bloedlipiden in het bloed zitten. Zo gaat het hoge bloeddruk tegen. Men ziet verder dat stoffen in lupine ook insulineresistentie tegengaan en de BMI-waarden normaliseren, wat inhoudt dat het tegen obesitas werkt. Deze medicinale werkingen lijken allemaal een verband met elkaar te houden, aangezien ze worden veroorzaakt door oxidatieve stress, en in lupine veel antioxidanten zitten die dat proces van ontstekingen op celniveau tegen gaat.

Lupine tegen aderverkalking

Lupine is mooi om te zien

Een Spaans onderzoek uit 2022 zag al dat lupine goed werkt tegen beginstadia van aderverkalking. Een van de enzymen die meer worden aangemaakt door lupine is superoxidedismutase(SOD). Dit lichaamseigen antioxidant enzym is in staat om vele ontstekingsprocessen in het lichaam te verminderen. Het staat bekend als het sterkste antioxidant. SOD wordt door de lever aangemaakt op basis van fenolen en fenolzuren in verschillende platen, waaronder lupine.
Aderverkalking is de voorwaarde voor het ontwikkelen van allerlei hart- en vaatziekten zoals hoge bloeddruk, hartaanval en beroerte. Daarom is het goed om te weten dat lupine deze oorzaak kan wegnemen.

Lupine goed tegen leververvetting

Een Spaans onderzoek uit 2020 laat zien dat lupine goed kan werken tegen niet alcoholische leververvetting. Het is dus een peulvrucht die de werking van de lever ondersteunt en herstelt. Het blijkt dat allerlei parameters die de werking van de lever in kaart brengen worden verbeterd door lupine. Een van de parameers is de mate waarin enzymen worden aangemaakt. Een andere parameter is het volume aan levervet. Men ziet dat een dieet op basis van lupine de lever weer herstelt van een ziekelijke toestand. Niet alcoholische leververvetting komt met name door het eten van suiker. Suiker is ook slecht voor de lever, en ligt chemisch gezien zeer dichtbij alcohol, Vandaar dat deze beide stoffen evenveel schade op de leer kunnen veroorzaken.

Fotoserie lupine

Bronnen bij artikel over lupine

• Algemene informatie: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpls.2021.795091/full
• Lupine tegen diabetes: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33166762/
• Lupine tegen cardiovasculaire ziekten: pdf
• Lupine tegen leververvetting: https://pubs.rsc.org/en/content/articlehtml/2020/fo/d0fo00206b
• Algemene medicinale informatie lupine: https://www.mdpi.com/2304-8158/12/14/2749
• Foto's: Wikimedia commons, publiek domein