Chaenomeles: De Prachtige Bloemen en Medicinale Schatten van Chinese Kwee

Latijnse naam: Chaenomeles speciosa

Chaenomeles of kwee wordt in tuincentra in Nederland verkocht als sierstruik. Ze doen het goed in een gematigd klimaat zoals in Noordwest-Europa. Hij is familie van de roos en geeft mooie bloemen. Na de bloei groeien er appeltjes aan, en het is relatief makkelijk om ze op te weken uit het zaad. De appels worden traditioneel als medicijn gebruikt in verschillende Aziatische landen. Van oorsprong groeit soorten uit de chaenomeles familie in de gematigde delen van China, Japan en Korea.

De planten uit de Chaenomeles familie passen prima in een medicinale siertuin.

Naamgeving Chaenomeles

De botanische naam "Chaenomeles" verwijst naar een geslacht van bloeiende planten in de familie Rosaceae. Het staat algemeen bekend als het geslacht van de sierkwee. De naam "Chaenomeles" is afgeleid van Griekse woorden: "chaínein," wat "gapen" betekent, en "mêlon," wat "appel" of "vrucht" betekent.

Dus, de naam kan worden geïnterpreteerd als "gapende appel" of "open vrucht," wat mogelijk verwijst naar het uiterlijk van de vrucht wanneer deze opensplijt om de zaden te onthullen.

Deze planten staan bekend om hun prachtige bloemen en fruit, en ze worden vaak gekweekt voor decoratieve doeleinden en als vruchtdragende struiken.

We zeggen in Nederland geen kwee-appel tegen de vrucht, die wel veel weg heeft van een appel, maar de meeste mensen zeggen gewoon kwee.

In China wordt het 'mugua' of 'Sweet nakai' genoemd. De naam 'mugua' is een beetje verwarrend want deze wordt ook voor papaja, Pseudocydonia sinensis en Japanse kwee gebruikt. De Engelse naam is 'Chinese quince'.

In Nederland wordt het letterlijk vertaald kweepeer genoemd, maar om verwarring met de Cydonia oblonga kweepeer te voorkomen wordt dan Japanse kweepeer gezegd. De medicinale toepassingen zijn wel goed vergelijkbaar met die van de kweepeer.

Dwergkwee of sierkwee zijn andere volksnamen. De naam 'sierkwee' komt waarschijnlijk uit het Duits waar het Chinesische Zierquitte wordt genoemd.

Toepassingen in de keuken

Kwees worden in Aziatische landen in de landbouw gekweekt om het te bereiden tot fruitsap, fruitwijn, fruitthee, fruitazijn, siroop, ijs, yoghurt en ingemaakt fruit zoals jam en marmelade.

In Aziatische landen is vooral ijs met kweesmaak populair. Ook wordt een extract vaak gebruikt als extra toevoeging aan allerlei gerechten omdat het een lekkere geur en smaak geeft. Rauw zijn de vruchten niet erg goed te eten.

Traditioneel gebruikt C. speciosa

Volgens de traditionele Chinese geneeskunde heeft de vrucht van C. speciosa, die warm van aard en zuur van smaak is, het vermogen om de lever te kalmeren, de spieren en pezen te ontspannen, de maag te harmoniseren en vocht te elimineren.

C. speciosa is op grote schaal gebruikt voor de behandeling van hoest, jeuk, pijn, anaphylaxis, virusinfecties, zenuwpijn, beroerte, migraine, depressie, hepatitis, dysenterie, dyspepsie, reumatoïde artritis, cholera, beriberi, astma, oedeem in de benen, verkoudheid, vitamine C-tekort, enteritis en prosopalgie. Die laatste medische term betekent in gewoon Nederlands aangezichtspijn. Enteritis betekent dunnedarmontsteking.

De Chaenomeles speciosa

Het fruit van deze struik wordt vooral in China gebruikt. Vanuit de wetenschap is bewezen dat het over diverse medicinale werkingen beschikt.

Volgens onderzoekers zijn de meeste traditionele toepassingen bevestigd door modern wetenschappelijk onderzoek. Het werkt:

Tegen kanker
Als antioxidant,
Antibacterieel,
Tegen aderverkalking,
Pijnstillend,
Beschermend voor de lever,
Tegen hepatitis B-virus,
Tegen diarree,
Tegen verschillende virussen, zoals tegen influenza virus,
Ontstekingsremmend,
Tegen pieken en dalen in de bloedsuikerspiegel,
Tegen diabetes,
Regulerend voor het immuunsysteem,
Als anti-allergie middel,
Tegen te veel lipiden in het bloed,
beschermend voor de hersenen,
en het heeft een werking tegen Parkinson.

Inhoudsstoffen Chaenomeles

In de sierkwee zitten verschillende gezonde stoffen zoals vitamine C, chlorogeenzuur, de flavonoïden rutine, catechine, epicatechine, de fenolzuren vanillinezuur, galluszuur, p-coumaarzuur en ferulazuur. Verder bevat het de triterpenoïden ursolzuur en oleanolzuur.

Ook zit er protocatechuïnezuur, cafeïnezuur en syringinezuur in. Dat zijn allemaal stoffen die biochemici uitgebreid hebben onderzocht en die over een reeks aan medicinale werkingen blijken te beschikken, vooral immuunsysteemverbeterende werking en ze werken als antioxidant tegen oxidatieve stress, de oorzaak van ziekten.

Schil bevat altijd meer voedingsstoffen

Net zoals in veel ander fruit zit het meeste in de schil. Dat komt omdat deze gezonde stoffen voor mensen juist de insecten wegjagen.

Als de vrucht in een fabriek wordt gebruikt, werden vroeger meestal de schillen als afval weggegooid, maar nu men weet dat hier nog meer voedingsstoffen en medicinale stoffen in zitten, ontwikkelt men methoden om deze in te zetten.

De aanwezigheid van complexe verbindingen zoals fenolen, tannines, saponinen, meerdere organische zuren, glycosiden en flavonen in Chaenomeles maakte het een belangrijke plant met verschillende farmacologische eigenschappen, zo melden Chinese onderzoekers.

In China is de chaenomeles opgenomen in een officieel compendium als medicijn.

Chaenomeles tegen eczeem

Chaenomeles is een andere naam voor eczeem. Onderzoek uit 2019 laat zien dat de traditionele werking van een extract van de bladeren tegen jeuk bevestigd kan worden.

Volgens wetenschappers werkt de plant bij atopische dermatitis, een huidontsteking die gepaard gaat met jeuk,

Hierdoor gaat de persoon die het heeft vaak krabben. Het blijkt dat de jeuk door het bladextract zo vermindert, dat er minder gekrabd wordt.

Lang voor dit onderzoek plaatsvond, was in 2003 al vastgesteld dat een fruitextract werkt tegen allergische jeuk.

Chaenomeles tegen maagzweer

Een Chinees onderzoek uit 2020 laat zien dat de Chaenomeles speciosa de maagwand beschermt. Het verbetert volgens onderzoekers allerlei parameters die de gezondheid van de maagwand in kaart brengen. Zowel uit onderzoek op mensen als op dieren ziet men dat een maagzweer ermee genezen kan worden.

Men noemt deze fruitsoort beschermend voor de maag, en ziet het als een belangrijke kandidaat tegen maagstoornissen.

Verschillende soorten Chaenomeles

Er zijn 6 soorten Chaenomeles die vaker worden gebruikt in de traditionele geneeskunde. Deze beschikken globaal over dezelfde stoffen, en dus dezelfde medicinale werkingen.

Er zijn tot nu toe 23 verschillende soorten triterpenen ontdekt in deze planten.

Oleanolzuur en ursolzuur zijn de stoffen die worden gebruikt om op biochemisch niveau de plant in te delen in de soort Chaenomeles.

C. speciosa,
C. sinensis,
C. cathayensis,
C. thibetica,
C. japonica.
C, lagenaria

De eerste twee genoemde soorten, de C, sinensis en de C. speciosa worden het meest gebruikt en zijn het meest onderzocht.

Foto serie Chinese kwee

Chaenomeles japonica

De Chaenomeles japonica noemen we in Nederland de Japanse sierkwee.

Sierkwee is een naam die middenstanders gebruiken en die onterecht het idee geeft dat de plant alleen voor de sier kan worden gebruikt.

Zijn medicinale werkingen en culinaire toepassingen zijn op basis van de inhoudsstoffen nagenoeg gelijk aan die van C. speciosa, toch zou het fijn zijn als er meer onderzoek naar deze soort wordt gedaan.

Chaenomeles sinensis

De Chaenomeles sinensis komt behalve in Korea, Japan en China ook voor in Birma en Bhutan. Het wordt voor globaal dezelfde medicinale toepassingen gebruikt als C. speciosa.

Het wordt ook ingezet tegen longziekte zoals longontsteking en bronchitis. Onderzoek laat zien dat het zeer krachtig werkt tegen allerlei ontstekingsprocessen in het lichaam.

Een onderzoek naar het leervermogen van muizen laat zien dat het waarschijnlijk werkt tegen alzheimer.

Er zijn al andere onderzoeken die laten zien dat het werkt tegen Parkinson. Het beschermt tegen hersendegeneratieve ziekten, waaronder alzheimer ook valt.

Bronnen bij artikel over Chaenomeles

Medicinale werkingen: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6304597/
Algemene informatie: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27384225/
Traditioneel gebruik, algemeen: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0924224419302535
Medicinale werkingen: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3917013/
Chaenomeles sinensis: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6274021/
Tegen eczeem: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6909810/
Tegen jeuk: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12843634/
Tegen alzheimer: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26633030/
Tegen maagzweer: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31863472/
Foto's: Wikimedia commons, publiek domein