Buikpijn Onder de Loep: Wanneer Is Het Tijd om Naar het Ziekenhuis te Gaan?

In 5 tot 10% van de gevallen op de eerste hulp afdeling van het ziekenhuis is er sprake van buikpijn. Buikpijn is voor artsen een vage klacht die vele gevolgen kan hebben. Voor een arts kan het een kleine puzzel zijn om uit te vinden wat de oorzaak is van buikpijn. Deze oorzaak kan zowel goedaardig als kwaadaardig zijn. Het kan relatief onschuldig zijn of levensbedreigend. Er kan sprake zijn van meerdere lichamelijke situaties, zoals een ontsteking, een obstructie, perforatie beknelling of een bloeding. Het kan in de darmen zitten, maar ook in de ruggenwervel. Voor een patiënt is pijn lastig te lokaliseren, en daarmee is dat voor de arts ook.
Er is geen algemene remedie tegen buikpijn, omdat eerst moet worden achterhaald wat de daadwerkelijke oorzaak is.

Ik heb buikpijn, moet ik naar een dokter?

In de volgende gevallen moet u naar een dokter gaan?

"U braakt bloed uit."
"Indien u zwanger bent en buikpijn ervaart."
"Bloedwaarneming bij ontlasting."
"Indien uw ontlasting daadwerkelijk een diepzwarte kleur heeft."
"Ernstige, aanhoudende buikpijn die niet vermindert en zelfs verergert."
"De pijn is dermate intens dat u niet meer in rust kunt blijven zitten. Als de pijn zich concentreert in de bovenbuik, kan dit duiden op een blindedarmontsteking."
"Pijn in de onderbuik, gepaard met pijn tijdens het urineren en frequent urineren. Dit kan wijzen op een blaasontsteking."
"Bij buikpijn is er ook sprake van koorts, met een lichaamstemperatuur van 38 °C of hoger."

Artsen aan het werk

Artsen zijn goed in Diagnose

Een arts is erg goed in het doen van diagnose. Wat zeer belangrijk is voor de diagnose is het hebben van een geschiedenis van de pijn. Een arts zal daarom altijd vragen stellen. Bij buikpijn leert een arts de volgende vragen te stellen.

1. Wat voor soort pijn is het: Is het constant of komt het en gaat het?
2. Hoe ernstig zou je het beoordelen van 1 tot 10?
3. Heb je eerder aanvallen gehad van vergelijkbare pijn?
4. Wat merk je nog meer op wanneer je de pijn hebt?
5. Weet je van iets dat de pijn kan veroorzaken? Of verlichten?
6. Welk effect hebben melk, voedsel of maagzuurremmers op de pijn?
7. Heb je gemerkt dat je zweet, rilt of een branderig gevoel hebt bij het plassen?
8. Gedragen je darmen zich normaal? Heb je last gehad van obstipatie of diarree, of zat er bloed in je ontlasting?
9. Heb je iets anders opgemerkt aan je urine?
10. Welke medicijnen neem je?
11. Hoeveel aspirine neem je?
12. Rook je veel of gebruik je heroïne of cocaïne?
13. Hoeveel alcohol drink je?
14. Hoeveel melk drink je?
15. Heb je recentelijk gereisd?
16. Wat gebeurt er met je menstruatie? Is het halverwege de cyclus of zijn je menstruaties te laat?
17. Heeft iemand in je familie last van buikpijnaanvallen?
18. Heb je een hernia?
19. Welke operaties heb je gehad aan je buik?
20. Heb je je blindedarm laten verwijderen?

Het begint met een vermoeden

De arts kan op basis van de antwoorden en de locatie van de pijn een ziekte vermoeden. Het kan bijvoorbeeld aan de darmen liggen, aan de urinewegen, of aan de rug. Deze vermoedens worden vervolgens gecontroleerd. Er zijn meerdere manieren om een vermoeden te bevestigen of uit te sluiten. Soms is er verder onderzoek nodig zoals het maken van een echo.
Echografie wordt veelvuldig gebruikt bij de beoordeling van buikpijn, omdat het niet-invasief is en geen stralingsrisico met zich meebrengt.
Een dringende echografie is nuttig in de volgende situaties:

Het vermoeden van een uitstulping in de grote buikslagader.
Het vermoeden van een ontsteking met pus in de buikholte.
Het vermoeden van galstenen in de galblaas.
Vermoeden van obstructie van de urinewegen.
Onderbuikpijn bij vruchtbare vrouwen.

Management van de pijn

Artsen aan het werk

Pijnmanagement is een onderdeel van de behandeling. Pijnstillers, vochttoediening, medicijnen tegen misselijkheid, het leegzuigen van de maag via een slangetje door de neus en antibiotica zijn de belangrijkste behandelingen die meestal worden gebruikt, afhankelijk van wat de dokter ontdekt tijdens het gesprek, het onderzoek en de onderzoeken. Overigens kun je als je misselijk bent thuis al gemberthee drinken. Stel dat je last hebt van een maagzweer, dan kan gemberthee ook al helpen. Maar bij aanhoudende pijn is het beter naar een arts te gaan.

Voordeel van pijnmedicatie

Medisch noodgeval door buikpijn

Het geven van pijnmedicatie in een vroeg stadium helpt om het lijden van de patiënt te verminderen en maakt het vaak gemakkelijker voor de patiënt om een betere medische geschiedenis te geven en beter te reageren op het lichamelijk onderzoek. Het gebruik van sterke pijnstillers, zoals opioïden, is niet gevaarlijk en het idee dat ze de juiste diagnose van buikpijn kunnen verbergen, klopt niet helemaal. In principe is opium juist goed tegen buik[pijn. Het werd vroeger al gegeven tegen ontstekingen in de darmen. Daarnaast brengt opium rust, ook in de darmen. Wel is het zo dat synthetische opioïden minder ontstekingsremmende werking hebben.

Buikpijn als levensbedreigend symptoom

Voor patiënten met levensbedreigende aandoeningen, zoals degenen die moeite hebben met ademen, herhaaldelijk moeten overgeven, bewustzijnsproblemen hebben, zuurstof nodig hebben of problemen hebben met hun bloedsomloop, is het belangrijk om snel een diagnose te stellen en meteen te behandelen.

Redenen om in een ziekenhuis opgenomen te worden

Dokter

Soms is een buikpijn eenvoudig opgelost, maar niet altijd. Na een grondigere beoordeling en dringende behandeling kan het nodig zijn dat sommige patiënten met buikpijn worden doorverwezen naar een hoger niveau van zorg. Dat betekent meestal een opname in het ziekenhuis.
Redenen om naar een hoger niveau van zorg te worden verwezen zijn onder andere:

Het vermoeden van algemene gevoeligheid in de buik
Het vermoeden van een verstopping van de darm
Gevoeligheid in de buik in combinatie met ongecontroleerd braken
Het vermoeden van alvleesklierontsteking
Het vermoeden van een verwijding van de grote lichaamsslagader (aorta)
Bloedingen in het spijsverteringskanaal
De aanwezigheid van een voelbare zwelling
Ernstige pijn waarvan de oorzaak nog niet is vastgesteld

Algoritmes en symptomencheckers

Man ligt in het ziekenhuis

Diagnosen gaan altijd gepaard met algoritmes. Dan zijn schema's met vragen waar ja of nee kan worden geantwoord. De arts werkt met deze algoritmes. Naar aanleiding van het antwoord komt men met de volgende vraag. Op deze manier loopt men een algoritme aan vragen af, en aan het eind is er sprake van een uitkomst, die vervolgens in de praktijk getoetst moet worden.
Een dergelijk algoritme zit zeer wiskundig in elkaar. Dat houdt in dat het eenvoudig is om te zetten naar software. Vandaar dat er veel symptomenchecker zijn. Daar kun je zelf een algoritme aflopen om een beter oordeel te krijgen over de ziekte die je hebt, waardoor de pijn wordt veroorzaakt. Uiteraard is een arts speciaal opgeleid om dit algoritme te doorlopen, dus is hij beter in het beoordelen va de uitkomst. Toch kun je als patiënt dit ook doen, want als patiënt ben je beter in het geven van antwoorden omtrent de pijn die je ervaart.

Wat als je de oorzaak weet?

Pijnlijke buik

Een relatief vaak voorkomende vorm van pijn is een ontsteking bij prikkelbaredarmsyndroom. Dat is een kleinere ziekte, hoewel het als het niet over gaat grote gevolgen kan hebben. Het kan leiden tot de ziekte van Crohn, wat wel een ernstige ziekte is. Het is in alle gevalle goed om via een diagnose van een arts te weten wat de oorzaak is van de pijn.
Als je weet wat de oorzaak is van pijn in de buik, dan kun je ook meer gericht besluiten welke behandeling je wilt ondergaan. Voor sommige behandelingen bestaat de mogelijkheid tot een kuur met geneesplanten of voeding, hoewel veel artsen in Nederland dat niet zullen vermelden, aangezien dat buiten hun protocol valt. Prikkelbaredarmsyndroom wordt zelden genezen met de reguliere geneeskunde. Daar werken juist veel voedselplanten tegen. Medicatie kan in dat geval tijdelijke verlichting bieden, maar zorgt op de langere duur voor meer ontstekingen.