De geneeskracht van bittere veldkers

Bittere veldkers is eetbaar, maar wordt door de meeste mensen te bitter gevonden om te eten. Deze plant heet in het Latijn letterlijk vertaald ´bitter en verzachtend voor het hart´. Dat doet denken aan het spreekwoord:´ Bitter in de mond maakt het hart gezond.´ Er zit veel waarheid in dit spreekwoord. De figuurlijke betekenis is dat zaken die minder plezierig zijn uiteindelijk een mooi resultaat opleveren. Maar letterlijk betekent het dat als we bittere natuurproducten eten, ons lichaam en geest er gezonder door worden.

Bitterstoffen zijn in staat om allerlei parasieten die in bloed kunnen huizen te elimineren. Bittere stoffen kunnen op deze manier de onderliggende oorzaak van diverse ziekten wegnemen. Het is goed om regelmatig iets bitters te eten, zodat je bloed bitter blijft en flexibeler tegen potentiële disbalansen kan optreden.

Leer bitter waarderen

Het is beter om ons over onze angst voor bittere dingen heen te zetten en te genieten van dit ruim voorkomende plantje.

Bittere smaken verrijken onze beleving van het voedsel, en kunnen de gezondheid enorm bevorderen.

Door de bitterheid als extra smaakbeleving te gebruiken proef je de smaken zout, zoet, zuur en scherp ook weer anders. Onze smaakpapillen bestaan uit 5 verschillende smaken, waartoe bitter ook behoort.

Bittere veldkers of waterkers

Bittere veldkers wordt soms op het eerste gezicht regelmatig verward met waterkers die ook in beekjes groeit.

Nu is het zo dat de smaak wat anders is; bittere veldkers smaakt veel bitterder. In plaats van bitter smaakt waterkers prikkelend als mosterd.

Andere verschillen zijn: de helmknoppen van bittere veldkers zijn paars en die van waterkers zijn geel. Bovendien heeft waterkers holle stelen en zijn die van bittere veldkers gevuld met merg.

Botanische tekening bittere veldkers, gemaakt in 1913 door William Catto.

Verspreiding

De bittere veldkers groeit in Europa inclusief de Britse eilanden tot aan in Rusland en de Baltische staten.

Hij groeit graag in de schaduw en halfschaduw en je vindt hem het meest in de buurt van stromend water of ergens aan de waterkant.

Soms staat hij zelfs in het water van een stromend beekje. Hij houdt van bossen met een zeer vochtige grond. Ook groeit hij graag in moerasbossen, langs sloten, poelen en drassige weilanden. De plant kan maximaal 60 centimeter hoog worden.

Naamgeving bittere veldkers

De Latijnse naam van bittere veldkers is Cardamine amara. Amara betekent ´bitter´. Cardamine komt van cardis wat ´hart´ betekent en damao wat Grieks is voor ´verzachtend´.

In de oudheid werd bittere veldkers al gebruikt als middel om de pijn van het hart te verzachten.

In het Fries wordt deze plant bittere pinksterblom genoemd. Het is namelijk sterk verwant aan de pinksterbloem. In het Duits wordt de plant Bitteres Schaumkraut genoemd en het Engels kent de naam large bittercress en het Frans gebruikt de naam Cardamine amère.

De naam kardamom voor het specerij is eveneens gebaseerd op de positieve werking voor het hart. De Duitse naam Schaumkraut komt van het feit dat de larven van de schuimcicade op het plantje wonen en deze dotten schuim produceren.

Waar komt de naam kers vandaan?

De naam kers heeft niks te maken met de zoete vrucht. Het komt van het oudhoogduitse woord ´cressa´ wat scherp betekent.

Dit woord heeft weer een verband met de botanische naam ´eruca´ zoals alle koolsoorten in het Latijn heten. Bittere veldkers is familie van de kool want beide soorten behoren tot de kruisbloemenfamilie, net zoals bijvoorbeeld mosterd, pinksterbloem, barbarakruid, koolzaad, look-zonder-look en mierikswortel.

Medicinaal gebruik in de oudheid

Dioscorides, een in Griekenland geboren Romeinse arts, raadde in zijn boek de Materia Medica aan om bij schurft de bittere veldkers te gebruiken door het tot een omslag te maken of een zalf.

De plant wordt verder gebruikt als voedzame plant om mensen aan te sterken, en als medicijn bij scheurbuik. De plant is verwarmend en stimulerend voor het lichaam, een tonicum.

Eetbaarheid bittere veldkers

Van bittere veldkers kun je de bladeren eten. Het is smaaktechnisch gezien niet aan te raden de bladeren in al te grote hoeveelheden te eten want het is een vrij bittere plant. Het grote voordeel van deze plant is dat hij vrijwel het hele jaar door vind- en plukbaar is. Het kan een salade een extra smaaksensatie geven als je het combineert met zure, scherpe en een beetje zoete bladeren.

Bittere veldkers tegen kanker?

In bittere veldkers zit veel vitamine C. Ook bevat het de mosterdolieglycoside glucocochlearine. Verder zitten er glucosinolaten in.

Deze stoffen zitten eveneens in koolsoorten en er is wetenschappelijk vastgesteld dat deze stoffen het risico op kanker verkleinen. Waarschijnlijk komt dat door de zuiverende werking. Glucosinolaten zorgen ervoor dat toxinen in het lichaam sneller afgevoerd worden uit het lichaam.
Bittere veldkers heeft niet een grote reeks aan medicinale toepassingen. Het kan verwisseld worden met waterkers, wat wel veel medicinale toepassingen heeft, maar de werking is milder dan die van waterkers.

Eigenlijk is bittere veldkers vooral een zeer gezonde, wilde groente, en kun je het het beste als zodanig gebruiken. Het werkt op die manier preventief tegen ziekten in het algemeen, en de vitamine C is goed voor het immuunsysteem.

Twee bittere veldkers planten in bloei

150 soorten en de genen

Bittere veldkers is belangrijk voor het genenonderzoek dat eind 20e en begin 21e eeuw zo´n hoge vlucht heeft genomen.

In de hele wereld komen variëteiten van bittere veldkers voor. In totaal zijn er 150 soorten cardamines.

Voor genetici is dat leuk aangezien ze allerlei variëteiten kunnen onderzoeken op DNA- en RNA-verschillen.

In 2013 werd er nog een onderzoek gepubliceerd waaruit blijkt dat men nog steeds niet alle DNA-verschillen begrijpt.

Men poogt om de evolutie van genomen in kaart te brengen aan de hand van de variëteiten cardamines.

Deze kennis van de genomenevolutie is wellicht extrapoleerbaar op andere op aarde bestaande levensvormen zodat men een scherper beeld heeft van het totale genetische landschap.

Ook in onze tijd weet men eigenlijk nog te weinig van genetica om het tot een medisch instrument te gebruiken.

Tegenstanders van de genetica zoals Rupert Sheldrake, zeggen dat de genetica slechts roept dat vele ziekten hun oorsprong in de genen hebben teneinde meer subsidie te kunnen ontvangen voor hun onderzoek.

Men kan met de genetische wetenschap nog niet eens de kleur van de ogen van een baby voorspellen, dus hoe zou men zoiets ingewikkelds als een ziekte kunnen voorspellen?

Familieleden

Nauwe familieleden van de bittere veldkers zijn waterkers, witte waterkers, pinksterbloem en de Cardamine amaraeformis die in Azië groeit.

Als je in andere landen bent en de lokale veldkerssoorten wilt proberen, is het aan te raden welke soorten er groeien en deze te determineren, bij voorkeur aan de hand van een lokale gids.

Bronnen artikel bittere veldkers

Boek:https://strato-editor.com/.cm4all/widgetres.php/com.cm4all.wdn.Separatingline/images/thumbnail.svg geneeskrachtige planten en kruiden, Dr. Ute Künkele en Till R. Lohmeyer
http://wilde-planten.nl/bittere%20veldkers.htm
http://de.wikipedia.org/wiki/Bitteres_Schaumkraut
http://www.pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Cardamine+amara
Foto´s: wikimedia commons, publiek domein
http://en.wikipedia.org/wiki/Cardamine