De geneeskracht van de tropische pijlgifboom

Botanische Latijnse naam: Antiaris toxicaria

Foto door Vinayvaraj

In het Engels heet deze boom bark cloth tree, wat schorskledingboom betekent. De boom wordt vaker arrow poison tree genoemd omdat pijlen met een afkooksel ingesmeerd worden om ze giftig te maken. De geraakte dieren kunnen niet meer dan 100 meter verder lopen en de jager kan het vlees veilig eten.

Gif biedt geneeskracht

Je vraagt je wellicht af hoe een gifsoort geneeskracht kan bieden. Dat zit hem in de dosering, de hoeveelheid Het gif vertoont activiteit op de hartspieren en daardoor kan het in kleine hoeveelheden als hartversterkend middel worden bereid. De belangrijkste stoffengroep in de pijlgifboom zijn de cardenolide glycosiden.

Deze glycosiden worden ook wel hartglycosiden genoemd, vanwege hun positieve werking op het hart, zij het in zeer geringe hoeveelheden.

Dosis bepaalt of iets gif of medicijn is

Wat dit betreft is het goed om een citaat van Paracelsus aan te halen, de kruidenarts uit de Middeleeuwen. Hij schreef, vrij vertaald: “Elke plant is een gif of medicijn. Het verschil wordt gemaakt door de hoeveelheid die we ervan nemen.”

Je kan dat ook naar gezonde voeding vertalen. Stel je eet een paar gezonde druiven. Daar is niets mis mee, maar als je er meer dan een kilo van eet, dan zij zelfs druiven ziekmakend. Je krijgt er dan diarree van.

Algemene informatie

Deze pijlgifboom of schorskledingboom is onderdeel van de botanische klasse van Moraceae. De Ghanese naam is Kyenkyen.

De schors van deze boom kan worden bereid tot een traditioneel middel bij maagproblemen, anemie, bronchiale problemen en lepra.

Daarnaast wordt het aangewend om de bevalling van een kind te bespoedigen. De twijgjes en de bast wordt voorgeschreven bij epilepsie.

Geografische verspreiding van de pijlgifboom

Antikankerwerking van pijlgif

Een wetenschappelijk onderzoekantiproliferatie uit 2013 doet verslag van 17 hartglycosiden en 15 nieuwe antiarosiden. Deze zijn onttrokken uit de bast van de boom.

Dat zijn fytochemische stoffen in de pijlgifboom. Uit het onderzoek blijkt dat verschillende glycosiden een antikankerwerking hebben.

Ze veroorzaken apoptosis, wat de medische term is voor de spontane dood van een kankercel. Daarnaast zorgen ze ervoor dat proliferatie of groei van kankertumors wordt tegengegaan.
Het onderzoek werd uitgevoerd op longkankercellen. 

Longkanker is een van de meest hardnekkige vormen van kanker en als een geneesplant deze kanker kan bestrijden, dan is dat een indicatie voor de geneeskracht van de plant.

De plant kan op basis van dit soort onderzoeken in aanmerking komen voor een verder onderzoek naar kankerbestrijding bij mensen.

Pijlgifboom detailtekening publiek domein via Wikimedia commons

Pijlgifboom bij darmkanker

In de Impact Journal, categorie Oncotarget uit 2017 staat een onderzoek te lezen over de antikankerwerking bij darmkanker.

De onderzoekers beginnen met erop te wijzen dat darmkanker de meest voorkomende kankersoort is. Deze kankervorm heeft een hoge mortaliteit.

De wetenschappers stellen dat een chemokuur veel bijwerkingen heeft en slechts een bescheiden kans op genezing biedt. 

De Chinese onderzoekers hebben de visie dat de huidige aanpak niet afdoende werkt en er naar meer effectieve therapieën gezocht moet worden. In deze zoektocht stuitte men op de pijlgifboom.

De stof toxicarioside

Men onderzocht het zaad van de pijlgifboom. Daar zit een stof in die toxicarioside heet en die in de categorie cardenolide valt.

Cardenoliden staan erom bekend dat ze tegen meerdere kankercellijnen een antikankerwerking hebben.

Men ziet verder dat er autofagie plaatsvindt. Autofagie is een ingewikkelde medische term.

Pijlgifboom, publiek domein via Wikimedia Commons

Wat is autofagie?

Botanische tekening Kurt Stübe uit circa 1900

Letterlijk betekent autofagie 'zelf opeten'. Autofagie is een biologisch proces waarbij componenten in een cel worden afgebroken, teneinde de balans in een lichaamscel te herstellen. 

Autofagie is een catabolisch proces is in de mens, wat evolutionair is ontstaan.

In dit catabolische proces autofagie worden op andere manier stoffen aangemaakt dan gewoonlijk. Stoffen worden verteerd en hun chemische componenten worden tot een nieuwe stof samengesmeed door het lichaam, teneinde een kankervorming beter te kunnen weerstaan en stoppen.

Autofagie is een beschermend mechanisme

Autofagie wordt veroorzaakt door onder andere voedingsstoffentekort en chemotherapie. Autofagie is op celbescherming gericht en gaat de vorming van tumors tegen.

Autofagie is deels een lichaamseigen mechanisme gericht op celbehoud; het maakt onderdeel uit van ons immuunsysteem, van ons zelfgenezend vermogen.

Pijlgifboom, publiek domein via Wikimedia Commons

Pijlgifboom in Maleisië

De pijlgifboom is niet alleen bekend in Afrika, maar ook in Zuid-Oost Azië. In Maleisië wordt de latex eveneens op pijlen gedaan om ze een vergiftige lading mee te geven.

Ook hier is bekend dat het prooidier slechts 100 meter kan lopen na geraakt te zijn door een pijl. De spieren ontspannen en de hartspier is zo ontspannen dat je van acute verlamming kunt spreken, waardoor het dier in kwestie sterft.

Botanische kleurentekening van Karl Ludwig, gepubliceerd in 1835

Dood door latex

Er is nog een bijzonder verhaal uit Maleisië over deze boom. Mensen die onder de boom slapen kunnen door druppelende latex van de boom doodgaan. Het is niet bekend of dit ooit echt is gebeurd, of dat de boom gewoon een reputatie heeft als zijnde gevaarlijk.
Maleisische onderzoekers hebben veel bijgedragen in het onderzoek naar de pijlgifboom doordat ze allerlei medicinale componenten hebben ontrafeld zodat de biochemische structuur of fytochemisch profiel in kaart is gebracht.

Bronnen artikel pijlgifboom

1. Veel info http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Antiaris+toxicaria
2. Foto close-up takje: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Antiaris_toxicaria_01.JPG
3. Botanische tekening: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rumphia,_sive,_Commentationes_botanic%C3%A6%C2%A6_imprimis_de_plantis_Indi%C3%A6%C2%A6_Orientalis_(8330565834).jpg
   

Downloadbare wetenschappelijke bronnen

1
2
3