12 vormen van voedselfraude

Er zijn legale en illegale vormen van voedselfraude

Er bestaat incidentele voedselfraude en structurele voedselfraude. Deze laatste vorm is gewoon legaal, maar de consument wordt wel bedonderd. De illegale voedselfraude betreft vaak bedrijven die voor langere of kortere tijd frauderen met voedsel, door alternatieve, goedkopere ingrediënten te gebruiken.

Het meest gefraudeerde product is olijfolie. 80% van de olijfolie bevatten andere, goedkopere zaden dan olijven. De olijfolie wordt aak van een kleurstof voorzien om hem op extra virgin olijfolie te laten lijken.

1. Paardenvlees door Nederlandse vleesfabrikant

Dood paard

Paardenvlees in pizza's, ravioli, gehakt, en een grote variëteit aan producten was een groot probleem. Dit probleem is begonnen in Nederland  Maar het was niet ontdekt in Nederland. Het was ontdekt in Ierland, daar zag men dat er DNA vaan paarden in vlees zat. In vele landen in de wereld is het ethisch onverantwoord om paarden te eten, maar in Nederland niet. Jan Fasen, die in 2008 al was veroordeeld in Nederland voor de verkoop van paardenvlees, was naar België verhuisd. Via een  door hem geleid Cypriotisch bedrijf importeerde hij paardenvlees uit Canada.

2. Aangelengd vlees

Polen heeft jarenlang vlees geëxporteerd waarin veel plantaardige proteïnen waren verwerkt. Die waren wat goedkoper dat vlees proteïnen. In feite voor een groot deel een vegetarische biefstuk aan het eten. Het Poolse bedrijf Biernacki werd niet gecontroleerd door de Europese autoriteiten, terwijl dat in de EU wel de bedoeling is.

3. Zieke koeien worden illegaal geslacht

Zieke koe

Een Poolse journalist werd aangenomen in een Pools slachthuis. Het slachthuis lag vrij afgelegen. De journalist begon te werken en hij zag allerlei koeienhoofden, met schuim op de bek. Ze waren ziek maar werden toch geslacht voor menselijke consumptie. Het bleek dat dit in meerdere slachthuizen in Polen gebeurt.

4. Spaanse giftige tonijn

In augustus 2014 werd bekend dat in Spanje 45 ton tonijn in beslag was genomen. De tonijn was eigenlijk bestemd voor inblikken. Een bedrijf had de tonijn echter bewerkt met een kleurstof om de vis er wat frisser uit te laten zien, om deze als verse vis te verkopen. Dit is een illegale actie die bovendien een bedreiging biedt voor de volksgezondheid.
In landen rond de Middellandse Zee wordt veel op tonijn gevist, zoveel dat de visstand al meerdere keren tot een zeer laag niveau was gezakt. 

Wat er dan gebeurt is dat er ondermaatse tonijn wordt gevangen, die in speciale viskwekerijen wordt opgekweekt, de zogenaamde 'fattening farms'. 

De vis wordt gevoed met andere kleinere jonge vissen, wat ook illegaal is, en weer een bedreiging voor de visstand in de toekomst zorgt. In 2018 werd het grootste visbedrijf van Spanje bestraft voor illegaal handelen in tonijn.

5. Nep olijfolie door Italiaanse maffia

80% van de Italiaanse olijfolie is nep. Er zit canola-olie met een kleurtje in. Canola olie is veel goedkoper en minder gezond dan olijfolie. Ook is er lampolie aangetroffen in Italiaanse olijfolie. In 2015 is een groep Italiaanse maffiosi opgepakt, maar anderen gaan er gewoon mee door. Geschat wordt dat in Italië 16 miljard per jaar wordt verdiend door verkoop nep olijfolie. Ook de labels extra virgin of ''koudgeperst'' zijn vrij waardeloos geworden. Olijfolie wordt niet door koude persing verkregen.
Echte olijfolie is te herkennen aan de peperachtige, scherpe smaak achter in de keel, als je een theelepeltje zo neemt.
Olijfolie is het product waarmee het meest wordt gefraudeerd. 80% va de olijfoliehandel is fout. Koop liever kokosolie, dat bovendien veel gezonder is. Maar er zijn nog andere standaard voorbeelden van voedselfraude, waarvan sommige soorten gewoon toegestaan zijn in Nederland.

6. Honing

Honing

Honing mag in Nederland worden gemaakt van 99.9% suiker plus een smaakstof om het naar honing te laten smaken. In andere landen mag dat niet, en moet er op het etiket staan dat er suiker in zit in plaats van honing. In Nederland mag met suiker gemaakte honing geen bijenhoning heten, maar wel bloemenhoning.

7. Vanille

Echte vanille komt van een klimplant

In Nederland mag op het etiket staan dat er vanille-aroma in het product zit, terwijl het vrijwel altijd een synthetische stof betreft die we kennen onder de naam steenkoolteer. Bij de houtpulpindustrie komt deze stof als bijproduct vrij en omdat het enigszins naar vanille ruikt, wordt dit gebruikt als synthetische vanille. Echte plantaardige vanille is veel te duur om gebruikt te worden in een goedkoop bakproduct als koekjes.

8. Zeezout

Veel zoutbedrijven halen zeezout gewoon van zoutlagen van het land. Nu zou je kunnen zeggen, ja, maar vroeger was dat een zeelaag. Echter , dit zout wordt ook nog eens geraffineerd, zodat er maar 1 mineraal in zit. 

In echt zeezout, zoals Keltisch zeezout, dat verkregen wordt door zeewater te verdampen, waardoor er een residu, het zout overblijft, zitten 88 mineralen en sporenelementen die we allemaal nodig hebben. 

Dit zeezout is grijs, vanwege de mineralen erin. Koop dus nooit wit zeezout, want je wordt bedonderd en dat mag van de overheid. Koop grijs Keltisch zeezout, want dat is wel gezond. Het risico op hoge bloeddruk is met dit zout veel lager dan met natriumchloride, ofwel keukenzout.

Bedrijven draaien op winst, niet op gezondheid van mensen

9. Ahornsiroop

Ahornsiroop, of eigenlijk in goed Nederlands esdoornsiroop is tegenwoordig vrijwel altijd een product gemaakt van suiker. Canada heeft nu eenmaal niet genoeg bomen om de wereld en vooral de VS van echte ahornsiroop te voorzien. Echte ahornsiroop is enorm duur, maar de nepversie heel betaalbaar.

Saffraan

10. Saffraan

Echte saffraan wordt van krokussen gemaakt. De krokus geeft maar drie saffraan steeltjes per bloem. Daarom is dut een duur product. Vaak worden gele bloembladen van andere eetbare planten gebruikt omdat ze enigszins oranje opdrogen en dan makkelijk te verwarren zijn met saffraan, helemaal als het tot poeder wordt vermalen. Het ziet er eender uit, alleen is de smaak totaal anders. Daarom wordt het wel een beetje vermengd met echte saffraan. Wat je beter kunt doen is saffraan kopen die niet tot poeder is vermalen. Als je een paar steeltjes met de rijst vermengd, moet de hele rijst geel worden. Zo zien je of je met het echte product van doen hebt.

Er zijn 5 verschillende koffiestruiken, maar er worden er 2 algemeen gebruikt.

11. Koffie

Koffie behoort tot de duurdere goederen. Er zijn goedkope en duurdere koffiesoorten. Arabica is de duurste. Wanneer ergens 100% arabica op staat, dan is de kans groot dat er toch wat goedkopere robusta door zit. Dat is verder niet zo erg, want robusta maakt het totale smaakbeeld wat completer en sterker, maar toch is het een vorm van fraude. Overigens worden er ook vele koffie melanges verkocht. Het is dan een mix van arabica en robusta.
Wat wel een ernstige vorm van fraude is, is dat er regelmatig gebrande sojabonen, maisblad of cichorei tussen de koffie wordt gedaan. Het geheel wordt zo voor de fabrikant een stuk goedkoper, maar de consument krijgt iets waar hij niet om heeft gevraagd.

12. Yoghurt

Yoghurt werd vroeger gemaakt van 100% melk, met een yoghurt cultuur. Dat zijn bacteriën. Tegenwoordig is alle fabrieksyoghurt gemaakt van melk met wit meel en verdikkingsmiddel. Er zit nog een zure smaakstof in om het enigszins naar yoghurt te doen smaken. 

Maar in feite is het pure fraude en zou het de naam yoghurt niet mogen dragen. Dit is echter gewoon toegestaan. Bij biodynamische winkels kun je nog yoghurt met een Demeter keurmerk kopen, en dat is wel echte yoghurt, zoals het vroeger werd gemaakt.

Toegestane fraude

Los van alle echte fraude is er dus ook legaal toegestane fraude. Eigenlijk is de lijst daarvan erg lang, als je bijvoorbeeld bedenkt dat melk totaal iet meer lijkt op wat een koe produceert, rauwe melk. 

De melk is dusdanig behandeld dat je beter kan spreken over een product op basis van melk. Hetzelfde geldt voor brood. Vroeger was er alleen biologisch brood. Het brood werd niet donkerbruin gekleurd met caramel, dat is verbrande suiker, zoals nu gebeurd. Het brood was vroeger donker omdat men naast tarwe ook rogge in het meel deed. 

Verder werden er ook broden gemaakt met gerst of haver. Nu is er alleen tarwebrood te koop, tenminste in supermarkten. Hoewel de laatste tijd ook steeds vaker speltbrood wordt gegeten.

Nog meer voorbeelden

Ook jam bevat zo weinig mogelijk vruchten, plakjes vlees of gevogelte zijn ingespoten met water, en appelsap is eigenlijk vooral water vermengd met een beetje appelpoeder. Dat zou je eigenlijk geen sap mogen noemen. Echter, dit soort fraude is allemaal toegestaan.

Het troebele appelsap uit een fles is wel echt appelsap. Wil je elk risico op voedselfraude voorkomen? Gebruik dan alleen verse groenten, fruit, noten, zaden en kruiden, en maak daar zelf gerechten en dranken van.

Bronnen bij artikel over voedselfraude

• Algemene info: https://www.aljazeera.com/program/people-power/2022/2/3/food-inglorious-food-part1
• Olijfolie is nep: https://www.drhardick.com/fake-olive-oil
• Olijfolie is nep: https://www.reuters.com/article/us-italy-crime-food-idUSKBN1602BD
• Tonijn Spanje: https://www.foodnavigator.com/Article/2018/08/14/Food-fraud-Spain-seizes-45-tons-of-illegally-treated-tuna
• Illegale tonijnhandel: https://thefishsite.com/articles/major-spanish-tuna-farmer-once-again-implicated-in-illegal-trade
• Foto's: Wikimedia commons