De genetica heeft ingezien dat erfelijkheid maar een klein deel van het hele verhaal over genezen zijn. Genen kunnen worden aan en uitgezet door voeding. Deze invloed van buitenaf op de werking van genen door leefstijlfactoren valt onder het kopje epigenetica. Epi betekent 'buiten'. Dus het valt onder de factoren die buiten het terrein van de genetica liggen. Het komt er eigenlijk op neer dat genetici door de invoering van de term epigenetica, de genetica om zeep hebben geholpen. De genetica is niet ontwikkeld tot dat wat men in de jaren 90 van de 20e eeuw ervan heeft verwacht.
Ziekten blijken niet in de genen te zitten, maar allerlei invloeden van buitenaf zoals milieuvervuiling, microplastic moleculen, cosmetica en voeding bepalen of de genen gezond blijven of niet.
Ondervoeding, vervuiling en stress zijn belangrijke ziekteoorzaken. Met ondervoeding wordt ook wel bedoeld een voedingsstoffentekort. Deze factoren beïnvloeden onze genen. Het zijn factoren van buitenaf die onze geven dermate kunnen aantasten dat we ziek worden. Daarom is het belangrijk om gezonde voeding te eten en veel te bewegen. Wanneer we te weinig bewegen, dan kan dat ook een negatieve rol hebben voor het DNA.
DNA kan aan en uit worden gezet. Dat wordt genexpressie genoemd. Wanneer er sprake is van een 'natuurlijke aanleg' of 'genetische aanleg' voor een bepaalde ziekte, dan kunnen we ervoor zorgen dat dit gen wordt uitgezet. Dat doen we door levensstijl, gezonde voeding, genoeg bewegen, vervuiling voorkomen, zo weinig mogelijk spullen gebruiken in plastic verpakkingen te kopen en door niet aldoor synthetische stoffen op onze huid te smeren.
Allerlei factoren van buitenaf, zoals de dingen die je op je huid smeert, de vulsels waarmee je je maag vult, slechte supermarktproducten als energiedrank, frisdrank, koekjes, cakes, chips, snoep en frituursnacks zijn allemaal niet alleen ontdaan van voedingsstoffen, ze zorgen er ook voor dat er oxidatieve stress, celschade en zelfs DNA schade kan ontstaan. Mensen die zich van deze zaken bewust zijn, zorgen ervoor dat ze alleen gezonde voeding en dranken tot zich nemen, teneinde een gezond en ziektevrij leven te leiden.
Epigenetica is een fascinerend en complex veld dat zich bezighoudt met veranderingen in genexpressie die optreden zonder wijzigingen in de onderliggende DNA-sequentie. Het woord "epigenetica" verwijst naar "epi," wat "boven" of "buiten" betekent, en genetica, wat verwijst naar de genen en erfelijkheid. Het gaat dus over veranderingen die bovenop het genoom plaatsvinden en de manier waarop genen worden aan- of uitgeschakeld beïnvloeden. Hier zijn enkele belangrijke aspecten van epigenetica:
Voedingsmiddelen. Medicijnen, pesticiden, cosmetica en plastic verpakkingsmiddelen zijn allemaal stoffen die we in grote of kleine mate in ons lichaam krijgen. Zelfs bij plastic verpakkingen van flessen en geplastificeerd karton is het zo dat we plastic moleculen in ons lichaam krijgen. Al deze lichaamsvijandige stoffen kunnen samen het risico op ziekteprocessen vergroten. Ze verstoren bijvoorbeeld de hormoonbalans.
Hormonen zijn belangrijke regulators in ons lichaam. Als de hormoonbalans is verstoord dan is er meer risico op voedselallergie. De genoemde factoren zijn de reden dat er in geïndustrialiseerde landen veel meer auto-immuunziekten en voedselallergie zoals pinda-allergie is.
Voeding speelt een belangrijke rol bij epigenetica, omdat bepaalde voedingsstoffen en dieetkeuzes epigenetische veranderingen kunnen induceren die de genexpressie beïnvloeden. Hier zijn enkele manieren waarop voeding een rol speelt bij epigenetica:
Lang is aangenomen dat kanker in de genen zit, wat betekent dat het door 'verkeerde genen' wordt veroorzaakt. Dat beeld blijkt niet te kloppen. Kanker is een ziekte die bij uitstek wordt veroorzaakt door veranderingen in het DNA en RNA, veroorzaakt door epigenetische omstandigheden, zoals voeding, cosmetica, plastic verpakkingen, medicatie, te weinig bewegen, pesticiden en andere kunstmatige elementen die wettelijk mogen worden toegevoegd aan het voedsel, omdat verondersteld wordt dat een kleine hoeveelheid niet schadelijk zou zijn. Het is echter zo dat door een accumulatie van verschillende factoren iedereen die een westerse levensstijl volgt een verhoogd risico heeft op kanker.
Een voorwaarde voor kanker is dat het DNA moet zijn beschadigd. Als het DNA is beschadigd dan kan een cel niet meer dood gaan. Hierdoor woekert een cel voort en zaait het zich uit. Pas als door het innemen van gezonde voeding het DNA weer is hersteld, wordt de tumor kleiner en verdwijnt uiteindelijk. Dus kanker komt niet voort uit 'verkeerde genen', maar het zijn levensstijlfactoren die de genen doen muteren zodat een voorwaarde voor kanker ontstaat. Het komt door oorzaken die buiten de genen zijn gelegen, die de genen doen muteren.
Bewegen kan ook een rol spelen bij epigenetische veranderingen in ons lichaam. Regelmatige lichaamsbeweging heeft verschillende epigenetische effecten die de genexpressie kunnen beïnvloeden. Hier zijn enkele manieren waarop beweging en fysieke activiteit epigenetische veranderingen kunnen veroorzaken:
Het is belangrijk op te merken dat de epigenetische effecten van lichaamsbeweging kunnen variëren afhankelijk van het type en de intensiteit van de oefening, de duur van de training en de genetische aanleg van een individu. Over het algemeen worden regelmatige matige tot intensieve lichaamsbeweging en fysieke activiteit geassocieerd met gunstige epigenetische veranderingen die de gezondheid ten goede kunnen komen. Wat je ook kan zeggen is: Licht sporten zoals wandelen, fietsen, zwemmen, paardrijden en suppen zijn gezond, omdat onze genen daarvan in de goede expressiestand blijven staan.