Multifunctionele geneespower van Afrika patat of sterblom

Latijnse naam: Hypoxis hemerocallidea

Hypoxis is een Afrikaanse geneesplant. De plant heeft een bewezen werking bij vergrote prostaat. In Zuid Afrika, Zimbabwe en Botswana, de landen waar deze plant van oorsprong groeit, brandt men graslanden af om ecologische redenen. Dit gebeurt vooral in de Kalahariwoestijn. Gelukkig is dit plantje bestand tegen deze branden.

Overigens is het platbranden van graslanden een dubieuze praktijk die vooral in het voordeel is van jagers die op dieren willen schieten, en toeristen die dieren willen zien. Dat geeft een andere dimensie aan het de term ´ecologische reden´. Het Wereldnatuurfonds steunt en organiseert het platbranden van graslanden, niet alleen in Zuidelijk Afrika, maar het WNF brandt ook graslanden plat in onder andere Kenia en Tanzania.

De plant is bestand tegen plantbranden van graslanden, en biedt een veelvoud aan geneeskrachtige eigenschappen voor mensen.

Naamgeving hypoxis

In de taxonomie en botanie worden Latijnse namen gebruikt om elke mogelijkheid tot verwarring te voorkomen. Hypoxie hemerocallidea is de Latijnse naam van deze plant. In het Zoeloe heet deze plant Inkomfe. In Zuid-Afrika wordt de plant 'African potato' genoemd. In het Nederlands gebruiken we de Latijnse naam, sterbloem, of het Latijnse synoniem Hypoxis rooperi. Meestal wordt gewoon hypoxis gezegd en die naam zal in de rest van dit artikel aangehouden worden.

De naam hypoxis is een samenvoeging van de Griekse woorden hypo (onder) en oxy(scherp). Dat slaat op het feit dat de stamper van onder een puntige vorm heeft.

Hemero betekent ´dag´ en kallos ´schoonheid´. Hemerocallidea betekent dus ´schoonheid voor een dag´ en het heeft die naam gekregen omdat de bloemen ongeveer een dag lang bloeien.

Sterbloem, gifbloem en Afika patat

In het Engels kent men wel een eigen naam voor deze plant namelijk African star grass of African potato.

Star grass slaat op de stervormige bloem en African potato heeft de plant gekregen omdat voor medicinale doeleinden enkel de wortelknol wordt gebruikt. In het Afrikaans, de zustertaal van het Nederlands heet de plant sterblom of gifblom. Het zou dus logisch zijn om in het Nederlands de plant sterbloem of gifbloem te noemen.

De plant heet gifbloem omdat de bloem giftig is, in tegenstelling tot de wortel.

De plant is in het Afrikaans ´Afrika patat´ genoemd omdat de wortel lijkt op een aardappel. Helaas is dit biologisch gezien geen adequate naam omdat het gedeelte dat op een aardappel lijkt gaat om een gezwollen stengel en niet om een wortelknol.

Zo ziet de sterbloem er in het wild uit

Hypoxis in de Afrikaanse volksgeneeskunde

De Zoeloe genezers van Zuidelijk Afrika hebben de sterbloem al eeuwenlang aangewend om zijn medicinale kwaliteiten.

In de Afrikaanse volksgeneeskunde wordt hypoxis op meerdere manieren gebruikt. In de eerste plaats worden een thee of infusie van de knollen bij tuberculose en kanker ingezet.

Het is dan een tonicum, een versterkend middel. Medicinale toepassingsvormen van de knol zijn: benigne prostaathypertrofie of vergrote prostaat, urineweginfecties en testiculaire tumoren. Verder wordt het gebruikt als laxeermiddel en om wormen te verdrijven.

Ook angst, hartkloppingen, depressie, zenuwgestelstoornissen en reumatoïde artritis kunnen er volgens Afrikaanse genezers mee worden behandeld.
Daarnaast is het een middel tegen hoge bloeddruk, en hoog bloedsuikergehalte. Het wordt door onderzoekers een multi-inzetbaar medicijn genoemd.

Traditioneel middel tegen AIDS

Volgens onderzoek is het tonicum op basis van Afrikaanse patatknollen een versterkend middel bij AIDS.

Dit gebruik in de volksgeneeskunde wordt door wetenschappelijk onderzoek ondersteund.

Er worden allerlei enzymen beter aangemaakt, die goed zijn voor de spijsvertering in de ingewanden. Daardoor worden meer voedingsstoffen aangemaakt, omgezet en opgenomen. Hierdoor worden ontstekingen op celniveau ofwel oxidatieve stress vermindert.

Ook ontstaan er meer enzymen die andere stoffen transporteren naar delen in het lichaam waar ze nodig zijn. Dat verklaart een deel van de medicinale werking van deze plant.

Meer dan prostaat medicijn

De positieve werking op de prostaat is het meest bekend in Zuidelijk Afrika. Zuid-Afrikaans onderzoek vertelt dat deze geneesplant niet alleen bij benigne prostaathypertrofie wordt ingezet.

Stoffen uit de plant worden verwerkt tot

Ontstekingsremmers,
Medicijnen die diabetes genezen,
Middelen tegen epilepsie en
Antioxidant supplementen.

De plant groeit nog steeds aan populariteit als geneesplant.

African potato tegen huidziekten

Onderzoekers van verschillende instituten in Zuid-Afrika vertellen in een gezamenlijke wetenschappelijke studie Dat deze hypoxissoort goed werkt tegen 6 ziektekiemen, waaronder Shigella flexneri en Trichophyton tonsurans.

Daarnaast zien ze dat het vele antioxidanten bevat, en merken ze op dat sommige onderzoeken laten zien dat de plant een potentiële antikankerwerking heeft.

De onderzoekers zien dat het traditioneel ook wordt ingezet bij brandwonden, wonden en huidproblemen, en de bacteriën waartegen het werkt komen allemaal op de huid voor, en zijn bekende ontstekingveroorzakers bij huidproblemen.

African potato tegen diabetes

Voor mensen met diabetes kan de Afrika patat een medicijn zijn. Het helpt de bloedsuikerspiegel te reguleren.

Daarnaast zorgen antioxidanten in deze plant ervoor dat een leverontsteking sneller wordt genezen. Het is aldus een leverbeschermende plant.

Het is ook goed voor de nieren, alleen blijkt uit het onderzoek dat mogelijkerwijs het zo is dat een te groot gehalte aan African potato voor nierschade kan zorgen, terwijl een laag gehalte geneeskrachtig werkt.

Mensen met diabetes hebben vaak leverproblemen en nierperikelen.

Werkzame stoffen hypoxis

Van hypoxis of zo je wilt sterbloem wordt voor medicinale doeleinden uitsluitend het verdikte gedeelte van het ondergrondse gedeelte van de stengel gebruikt wat voor het gemak een wortelknol wordt genoemd maar dat niet is.

In deze knol zit hypoxoside, rooperol, fytosterolen waaronder betasitosterol, sterolinen, monoterpeenglycosiden en de cytokininen zeatine, zeatineriboside en zeatineglucoside.

Tekening Afrika Patat of sterblom, of Hypoxis hemerocallidea

Goedaardige prostaatvergroting

Uit een Amerikaans onderzoek uit het jaar 2000 blijkt dat hypoxis samen met een paar andere geneesplanten te weten brandnetel, zegepalm, rood stinkhout en pompoen een prima middel is bij benigne prostaathypertrofie of goedaardige prostaatvergroting. Het werkt ontstekingswerend en ontzwellend.

Dat laatste komt doordat de prostaatgroeibevorderende stof dihydrotestosteron of DHT wordt ingedamd door de fytosterolen in hypoxis.

Uit klinische onderzoeken wordt voorts de constatering opgemaakt dat wanneer de prostaat verkleint, de urinestroom wordt bevorderd.

Door deze medicinale eigenschappen is hypoxis een uitstekend middel bij goedaardige prostaatvergroting.

De wortel is zwart

De wortel schijnt volgens traditionele genezers goed te helpen bij herpes simplex, reuma, kanker en HIV. In Zimbabwe zijn de gedroogde knollen te koop voor toeristen en lokale bewoners.

De wortels die er verkocht worden zijn zes centimeter breed en 25 centimeter lang.

Van oorsprong zijn de wortel geelbruin maar als ze aan het daglicht worden bloot gesteld, kleuren ze snel zwart. Het wordt zelfs als basis voor een zwarte kleurstof gebruikt.

Veiligheidswenken hypoxis

Wie zelf hypoxis wilt gebruiken kan zich het beste wenden tot de producten die op de plank worden verkocht.

Het kan gevaarlijk zijn om rauwe op aardappel gelijkende delen van hypoxis te gebruiken omdat deze toxische stoffen kunnen bevatten.

Er is geen juiste dosis voor deze plant; ga af op de lokale verkopers die het zullen moeten weten. In een dosis zou 60mg tot 130mg betasitosterol moeten zitten om het een medicinale werking te geven. Let op de volgende zaken:

Soms heeft hypoxis een laxerend effect.
Omdat er fytosterolen in zitten mag het bij zwangerschap alleen op voorschrift van een fytotherapeut worden ingenomen.
Omdat de plant vaak wordt geplukt op onoordeelkundige wijze is de plant bedreigd. Zelf zou je de plantwortel kunnen scheuren zodat hij door blijft groeien.

Zaden ontkiemen hypoxis

Bij reproductie van deze plant is bekend dat er wel enige zaden worden gevormd, maar deze blijven een jaar inactief. Waarschijnlijk moet er een koude periode aan vooraf gaan om de zaden te ontkiemen.

Soms legt een kweker zaden een nachtje in de koelkast om ontkieming te forceren.

Bronnen artikel Hypoxis hemerocallidea

Boek: Groot Handboek Geneeskrachtige Planten, Geert Verhelst
http://en.wikipedia.org/wiki/Hypoxis_hemerocallidea
People's Plants, Ben-Erik van Ewijk, Nigel Gericke
http://www.plantzafrica.com/planthij/hypoxishemero.htm
Middel tegen AIDS: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23844611/
Zuid-Afrikaans onderzoek: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18602776/
Tegen huidproblemen: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31265885/
Foto van de plant: Peter A. Mansfeld [[File:Hypoxis hemerocallidea pm.jpg|Hypoxis_hemerocallidea_pm]]
Andere foto´s: Wikimedia commons, publiek domein